Συνέντευξη στον
Δημ. Γκαρτζώνη
Όπως κάθε χρόνο, για 9 συνεχόμενα χρόνια, το τελευταίο σαββατοκύριακο του Σεπτεμβρίου συνδέεται με τις Ανοικτές Πόρτες, τη ροδίτικη εκδοχή των Ευρωπαϊκών Ημερών Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Οργανώνονται από τη Rhodes International Culture & Heritage Society (RICHeS) την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, τον Δημοτικό Οργανισμό Πολιτισμού & Αθλητισμού Ρόδου (ΔΟΠΑΡ) και τα Γενικά Αρχεία του Κράτους – Αρχεία Ν. Δωδεκανήσου και αποτελούν μία διαφορετική εκδοχή των Ευρωπαϊκών Ημερών Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 30 ετών από την εγγραφή, το έτος 1988, της Μεσαιωνικής Πόλης της Ρόδου στον Κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ουνέσκο το φετινό θέμα είναι “Ανοικτές Πόρτες – Ανοικτή Πόλη – Ρόδος 30 χρόνια Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO”.
Για την εκδήλωση μίλησε στη «δημοκρατική» ο πρόεδρος της RICHeS, Χρίστος Μαλιαράκης, ο οποίος δήλωσε ότι οι φετινές Ανοικτές Πόρτες δεν είναι μια απλή συλλογή κτηρίων αλλά μια ανοικτή πόλη, όπου οι επισκέπτες μπορούν να περιπλανηθούν ελεύθερα και να ανακαλύψουν κάτι καινούργιο σε κάθε γωνιά των δρόμων της.
• Ανοικτές πόρτες-Ανοικτή πόλη το θέμα των φετινών εκδηλώσεων. Ποια είναι η κεντρική ιδέα;
Οι φετινές ανοιχτές πόρτες είναι αφιερωμένες στα 30 χρόνια από την ένταξη της Μεσαιωνικής Πόλης της Ρόδου στον κατάλογο των μνημείων παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO. Είναι μία ευκαιρία να συνειδητοποιήσουμε ότι έχουμε στα πόδια μας ένα τέτοιο σημαντικό μνημείο και πώς πρέπει να το διαχειριζόμαστε.
Κάθε χρόνο, υπάρχει ένα διαφορετικό θέμα και μία διαφορετική προσέγγιση. Φέτος δεν θα ανοίξουν κτήρια… Θα ανοίξει η πόλη. Θέλουμε να επισημάνουμε ότι η παλιά πόλη στο σύνολό της είναι ένα μνημείο και όχι μόνο κάποια μεμονωμένα κτήρια. Θέλουμε οι επισκέπτες να εξερευνήσουν τη Μ. Πόλη, από το απομονωμένο σοκάκι της Κόκκινης Πόρτας έως την οδό Ιπποτών και από το πιο ταπεινό κτήριο στην εβραϊκή συνοικία έως το Καστέλλο.
• Διαφέρει αρκετά το concept αυτή τη φορά από τα προηγούμενα χρόνια, καθώς αυτή τη φορά δεν ανοίγουν μνημεία…
Δίνουμε την ευκαιρία στον επισκέπτη να δει την Π. Πόλη ως ένα υπαίθριο μουσείο, να περιπλανηθεί στα σοκάκια, να ανακαλύψει μέρη και σημεία που δεν είχε επισκεφθεί ποτέ πριν. Η διαδρομή που προτείνουμε περιλαμβάνει συνολικά 30 μνημεία, κάποια γνωστά και κάποια όχι. Ο συμβολισμός είναι προφανής…
Επισκεπτόμενοι την Μ. Πόλη εστιάζουμε συνήθως στα επιβλητικά κτήρια, στο Καστέλλο, στα καταλύματα της οδού Ιπποτών, στο Κολάκιο… Θέλουμε όμως να αναδείξουμε πώς ό,τι υπάρχει εντός των τειχών, αποτελεί μέρος ενός συνολικού μνημείου.
• Πιστεύετε ότι ο πολίτης της Ρόδου αντιλαμβάνεται τη μοναδικότητα της Μεσαιωνικής Πόλης; Αντιμετωπίζεται το μνημείο με το σεβασμό που του αρμόζει;
Η Μεσαιωνική μας Πόλη είναι το καμάρι μας. Όλοι το παραδέχονται. Βέβαια από τα λόγια μέχρι τις πράξεις υπάρχει μία τεράστια απόσταση. Είναι πολύ εύκολο να λέμε ότι σεβόμαστε την Μ. Πόλη αλλά πώς το αποδεικνύουμε έμπρακτα;
Από την εμπειρία μας όλα αυτά τα χρόνια, διαπιστώνουμε ότι ο κόσμος πραγματικά ενδιαφέρεται για την ιστορία και την πολιτιστική κληρονομιά. Βεβαίως υπάρχουν στη Ρόδο όπως και στην υπόλοιπη Ελλάδα όλες οι γνωστές παθογένειες, μία αντιμετώπιση μη αρμόζουσα τόσο από τους δημόσιους, τους επαγγελματικούς φορείς, τους ίδιους τους πολίτες… Είναι γεγονός ότι κακοποιούμε το μνημείο, η εμφάνιση της Μ. Πόλης δεν είναι αυτή που θα έπρεπε. Όλοι πιστεύω πώς συμφωνούμε ότι πρέπει να αλλάξουν πράγματα προς το καλύτερο. Είναι απλά θέμα βούλησης…
• Καθώς υπάρχει ένας ανοιχτός διάλογος για την υπογραφή νέας προγραμματικής σύμβασης για τη Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου, σε ποια σημεία πιστεύετε ότι θα πρέπει να δοθεί βαρύτητα;
Σαφώς και ήταν ένα σπουδαίο εργαλείο για τη Μ. Πόλη η πρώτη προγραμματική σύμβαση και φαντάζομαι ότι και η νέα θα είναι εξίσου σημαντική. Έγιναν διάφορα απαραίτητα έργα υποδομής την πρώτη φορά. Από την άλλη, η προγραμματική σύμβαση δεν εμπόδισε την εξάπλωση κάποιων στρεβλών μορφών ανάπτυξης.
Μπορεί λοιπόν με την πρώτη προγραμματική σύμβαση να είχαν γίνει υποδομές, να είχαν ανακαινιστεί κτήρια…, δεν αποφεύχθηκαν όμως άλλες παθογένειες. Κανείς δεν εμπόδισε την Μ. Πόλη να εξελιχθεί σε ένα μεγάλο κέντρο νυχτερινής διασκέδασης, κανείς δεν κατάφερε να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις καταλήψεις δημοσίων χώρων, την ηχορύπανση… Προφανώς αυτά τα ζητήματα δεν θα τα λύσει ούτε η νέα προγραμματική σύμβαση. Θα πρέπει να τα λύσουμε εμείς οι ίδιοι και όχι το Υπουργείο πολιτισμού. Πάντως είναι θετικό να υπάρχει αυτή η κινητικότητα γύρω από τη Μ. Πόλη. Εύχομαι η όλη προσπάθεια να φέρει ένα καλό αποτέλεσμα.
• Αλήθεια ποιο είναι το target group των ανοιχτών πορτών, είναι οι ντόπιοι κάτοικοι ή οι επισκέπτες του προορισμού;
Μας ενδιαφέρουν περισσότερο οι Ροδίτες, οι άνθρωποι που ζουν και εργάζονται εδώ, χωρίς ωστόσο να αποκλείουμε τους επισκέπτες. Θεωρώ ότι είναι πολύ μεγαλύτερη επιτυχία να καταφέρουμε να προσεγγίσουμε τον Ροδίτη να τον πείσουμε να πάρει μέρος στην εκδήλωση και να γνωρίζει καλύτερα τον πολιτισμό του τόπου του. Οι τουρίστες έρχονται ούτως ή άλλως. Άλλωστε βρίσκονται συνήθως συμπτωματικά εκεί.
Επιμένουμε στον ντόπιο πληθυσμό, θέλουμε να μάθουν οι Ροδίτες την ιστορία και την κληρονομιά τους. Αυτοί είναι οι κύριοι αποδέκτες των μνημείων και ίσως κληθούν κάποια στιγμή κάποιοι από αυτούς να τα διαχειριστούν.
• Οι ανοιχτές πόρτες έχουν σπάσει κάθε ρεκόρ συμμετοχής. Είναι ίσως η μαζικότερη πολιτιστική εκδήλωση στην Ελλάδα. Πού αποδίδετε αυτή την τεράστια αποδοχή;
Φθάσαμε στις 40.000 επισκέψεις. Το 2009 ξεκινήσαμε με δύο κτήρια και είχαμε γύρω στους 700 επισκέπτες, πράγμα που θεωρήσαμε μεγάλη επιτυχία. Με την πάροδο των χρόνων η εκδήλωση απέκτησε μία μεγάλη δυναμική που μας εξέπληξε ευχάριστα. Κάθε χρόνο τα ιστορικά κτήρια που άνοιγαν τις πόρτες τους ήταν περισσότερα και αντίστοιχα αυξάνονταν οι επισκέπτες.
Βέβαια έχει παίξει το ρόλο του και ο εύσχημος και ευρηματικός τρόπος της παρουσίασης. Κυκλοφορεί πάντα έντυπο υλικό, χάρτες, μπροσούρες σχετικά με το θέμα, υπάρχει κάποιο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, γίνονται παράλληλες εκδηλώσεις, ενημερωτικές ομιλίες κλπ που σε βάζουν στο κλίμα της κύριας εκδήλωσης. Είναι λοιπόν ένας συνδυασμός πραγμάτων που οδηγεί σε αυτό το αποτέλεσμα.
• Πιστεύετε ότι η Ρόδος έχει αξιοποιήσει τον πολιτιστικό της πλούτο στον μέγιστο δυνατό βαθμό;
Διάβαζα πρόσφατα τα αποτελέσματα της έρευνας ποιότητας του προορισμού της Ρόδου και διαπίστωσα ότι το 1/3 των τουριστών δεν επισκέπτεται την Μ. Πόλη, πράγμα το οποίο μου προκάλεσε μεγάλη έκπληξη. Θεωρούμε όλοι ότι λόγω της μοναδικότητάς της αποτελεί μνημείο το οποίο δεν θα μπορούσε να παραλείψει κανείς. Μάλλον όμως αντιμετωπίζουν τη Ρόδο ως ένα τουριστικό προορισμό που προσφέρει μόνο ήλιο και θάλασσα και αναψυχή. Σαφώς τα προσφέρει όλα αυτά. Διαθέτει όμως ένα σημαντικό πολιτιστικό υπόβαθρο. Ναι λοιπόν, νομίζω ότι δε έχει δοθεί η δέουσα έμφαση στον τομέα του πολιτισμού.
• Είναι οι Ανοιχτές Πόρτες η σημαντικότερη εκδήλωση των RICHeS;
Θα έλεγα ότι οι Ανοιχτές Πόρτες είναι το Landmark των Riches. Είναι μία εκδήλωση που γίνεται για εννέα συνεχόμενα χρόνια και που είναι μοναδική στο είδος της. Συγκεντρώνει πολύ κόσμο που έρχεται συνειδητά για να εξερευνήσει σημαντικά μνημεία, να μάθει καλύτερα την ιστορία του τόπου.
Στις σημαντικές μας δραστηριότητες θα συμπεριλάβω και τη σειρά ομιλιών Studium Generale με θέματα που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα: από την ιστορία στην αρχιτεκτονική και από τις ενάλιες αρχαιότητες στην αστροφυσική και στο σύμπαν από διακεκριμένους και όπως πάντα από εμπνευσμένους ομιλητές.
Πιστεύω ότι οι Ανοιχτές Πόρτες αλλά και το Studium Generale, συμβάλλουν στην ανάπτυξη ενός πολιτιστικού κλίματος υψηλού επιπέδου.
• Κλείνοντας, θέλετε να συστήσετε τη RICHeS σε όσους τυχόν δεν τη γνωρίζουν;
Η RICHeS είναι μία ΑΜΚΕ που εστιάζει στον πολιτιστικό «πλούτο» της Ρόδου. Συστάθηκε το 2009 και στο διοικητικό συμβούλιο μετέχουν πέντε άτομα. Προσπαθούμε να ξεφεύγουμε από την πεπατημένη και να δούμε αυτό τον πολιτιστικό πλούτο του νησιού από μία διαφορετική σκοπιά. Θέλουμε να ρίξουμε φως σε διάφορες πτυχές της ιστορίας του τόπου και της πολιτιστικής του κληρονομιάς, οι οποίες δεν έχουν αναδειχθεί, αποτελούν όμως βασικά κομμάτια του πολυπολυτισμικού παζλ του νησιού μας.
.
