Προσπάθεια να πάψουν οι θάλασσες να αποτελούν έναν τεράστιο σκουπιδότοπο καταβάλλει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Σύμφωνα με στοιχεία της Επιτροπής κάθε χρόνο από τα πλοία ρίχνονται στη θάλασσα 31.000 κυβικά μέτρα ελαιώδη απόβλητα, 136.000 κ.μ. λύματα και 300.000 τόνοι απορρίμματα. Όπως επεσήμανε ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλωντ Γιουνγκέρ «η μείωση της θαλάσσιας ρύπανσης αποτελεί σημαντικό πεδίο δράσης της ΕΕ στον τομέα των θαλάσσιων μεταφορών».
Στο πλαίσιο αυτό κινείται και η νέα, μετά από 18 χρόνια, οδηγία της ΕΕ που αφορά την παραλαβή και διαχείριση από τα λιμάνια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των απορριμμάτων-αποβλήτων που παράγονται στα πλοία.
«Η νέα οδηγία υπαγορεύεται από την επιτακτική ανάγκη για ακόμη μεγαλύτερη προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος , παράλληλα με την βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των λιμένων μας, και την ανάπτυξη του τομέα των θαλάσσιων μεταφορών» επεσήμανε ο Σπύρος Σπυρίδων μέλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Περιφερειών και α’ αντιπρόεδρος της Επιτροπής COTER-Επιττροπή «Εδαφικής συνοχής και προϋπολογισμού της ΕΕ γνωστής ως (EΣΠA)μιλώντας στις Βρυξέλλες και προσέθεσε:
«Η νέα οδηγία αφορά πάνω από 700 λιμάνια της ΕΕ τα οποία εξυπηρετούν 750.000 περίπου, προσεγγίσεις πλοίων ετησίως.
Τα λιμάνια αυτά δέχονται στη διάρκεια ενός μόλις χρόνου πέντε με επτά εκατομμύρια τόνους ελαιώδη απόβλητα, και περίπου 1.000.000 τόνους στερεά απόβλητα.
Για τα απόβλητα αυτά πρέπει να διασφαλιστεί ότι η διαχείριση τους γίνεται σύμφωνα με την περιβαλλοντική πολιτική της ΕΕ και τους κανόνες της κυκλικής οικονομίας, χωρίς να αυξάνεται υπερβολικά για την ναυτιλία το κόστος καθώς και οι γραφειοκρατικές διαδικασίες».
Ο κ. Σπύρος Σπυρίδων, μέλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Περιφερειών και α’ αντιπρόεδρος της COTER (ΕΣΠΑ)
Η νέα οδηγία θα διαδραματίσει επίσης καθοριστικό ρόλο στην επίτευξη του στόχου που καθορίζεται στη στρατηγική της Επιτροπής για μείωση κατά 30 % έως το 2020 της ποσότητας θαλάσσιων απορριμμάτων που εντοπίζονται στις παραλίες και απολεσθέντος αλιευτικού εξοπλισμού που εντοπίζεται στη θάλασσα.
«Εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο περιορισμού των πλαστικών αποβλήτων και καλύτερης διάθεσής τους στην ξηρά. Περίπου 13 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών μολύνουν κάθε χρόνο τις θάλασσες, καταστρέφοντας τα οικοσυστήματα, την επαγγελματική αλιεία και τον τουρισμό.
Παγκοσμίως, το κόστος αυτής της μόλυνσης υπολογίζεται στα οκτώ δισεκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο» τόνισε ο Σπύρος Σπυρίδων.
Οι βασικές κατευθύνσεις της οδηγίας συνοπτικά είναι:
α) η εναρμόνιση της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας «παραλαβής και διαχείρισης των απορριμμάτων-λυμάτων-καταλοίπων από τα λιμάνια της ΕΕ» με τη διεθνή νομοθεσία, όπως εκφράζεται με την επικαιροποιημένη Σύμβαση MARPOL η οποία επικεντρώνεται στις θάλασσες,
β) η αποσαφήνιση των «γκρίζων ζωνών», η τυποποίηση των ελέγχων και η επιβολή των υποχρεώσεων που προβλέπει τόσο η MARPOL όσο και η Ευρωπαϊκή νομοθεσία
γ) η εναρμόνιση των διαδικασιών γνωστοποίησης.
Προβλέπονται επίσης αλλαγές στον έλεγχο των πλοίων από το κράτος λιμένα, καθώς και στις διατυπώσεις υποβολής δηλώσεων για τα πλοία κατά τον κατάπλου ή/και απόπλου από λιμένες της ΕΕ.
Η οδηγία δημιουργεί κίνητρα αλλά και μέτρα επιβολής ώστε τα θαλάσσια απορρίμματα, να παραδίδονται στο λιμάνι, ως απόβλητα .
Βασικό κίνητρο αποτελεί η συμπερίληψη στο έμμεσο τέλος «της παράδοσης όλων των απορριμμάτων, ανεξαρτήτως όγκου».
Επίσης, συμπεριλαμβάνει στα σκάφη που υποχρεούνται να παραδίδουν απόβλητα, εκτός από τα ποντοπόρα σκάφη και τα αλιευτικά σκάφη καθώς και τα σκάφη αναψυχής, με διαφοροποιήσεις ως προς την χωρητικότητα.
«Επειδή οι κλάδοι της αλιείας και της αναψυχής συμβάλλουν και αυτοί σημαντικά στο πρόβλημα των θαλάσσιων απορριμμάτων, ενσωματώθηκαν πιο συστηματικά στο σύστημα, ιδιαίτερα όσον αφορά τα κίνητρα για την παράδοση αποβλήτων στην ξηρά» επισημάινετια στο σκεπτικό της απόφασης.
Υποχρέωση παραλαβής, μερική ή ολική ανάλογα με τον περιφερειακό σχεδιασμό, επιβάλλεται σε όλους τους λιμένες της ΕΕ στους οποίους καταπλέουν τα εν λόγω σκάφη.
Η οδηγία διέπεται από την αρχή της αναλογικότητας που σημαίνει ότι οι μικροί περιφερειακοί λιμένες αναλαμβάνουν λιγότερες υποχρεώσεις, όσον αφορά τις εγκαταστάσεις παραλαβής, και διαχείρισης.
Παράλληλα, ενθαρρύνεται η περιφερειακή συνεργασία για την ολοκληρωμένη διαχείριση.
Το κόστος των διαδικασιών για τη διαχείριση των αποβλήτων ενδέχεται να αυξηθεί, πλήττοντας την ανταγωνιστικότητα των μικρών περιφερειακών και ειδικότερα των συνοριακών λιμένων σε σχέση με τα όμορα λιμάνια γειτονικών χωρών όπως της Τουρκίας που θα έχουν φθηνότερα τιμολόγια.
Η οδηγία συνάδει πλήρως με τις αρχές της περιβαλλοντικής νομοθεσίας της ΕΕ, και ειδικότερα με: i) την αρχή της προφύλαξης ii) την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» και iii) την αρχή ότι η προληπτική δράση αναλαμβάνεται στην πηγή, όπου είναι εφικτό. Συμβάλλει επίσης στους στόχους της οδηγίας-πλαισίου για τη θαλάσσια στρατηγική με σκοπό την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και την επίτευξη καλής περιβαλλοντικής κατάστασης σε όλα τα θαλάσσια ύδατα της ΕΕ έως το 2020.
Αποστολή στις Βρυξέλλες Μηνάς Τσαμόπουλος
