Μολονότι ο τουρισμός το 2018 θα ξεπεράσει κάθε προηγούμενο ρεκόρ, με περίπου 32 εκατ. αφίξεις και κοντά στα 16 δισ. ευρώ έσοδα (+10,3% οι αφίξεις και +9,1% οι εισπράξεις το πρώτο 9μηνο του 2018, έναντι του αντίστοιχου του 2017, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος), εντούτοις παραμένουν σε πρώτη γραμμή τα μείζονα ζητήματα, που φαίνεται ότι παραμένουν άλυτο… μυστήριο.
Κι όμως, αν καταφέρουμε να κάνουμε πράξη, όσα η μελέτη «Ελληνικός τουρισμός – η επόμενη μέρα» της pwc αναφέρει, τότε θα μπορέσουμε να αυξήσουμε κατά 16 δισ. ευρώ τα έσοδα, στην επόμενη πενταετία, δηλαδή όσα θα βάλει στα ταμεία της η χώρα μας μόνο φέτος! Τα «αν» είναι πολλά και χρειάζονται αφενός σταθερότητα στην οικονομία, τραπεζική υποστήριξη, άμεσες διαδικασίες σε επίπεδο γραφειοκρατίας και βέβαια πολιτική βούληση για στήριξη της «άλλης Ελλάδας», της μη προβεβλημένης τόσο πολύ τουριστικά.
Αν προσελκύσουμε, λοιπόν, τουρίστες με υψηλότερο εισόδημα, θα μπορούσαμε σε βάθος 5ετίας να αυξήσουμε τα έσοδα κατά 6,9 δισ. ευρώ. Παράλληλα, αν ενδυναμώσουμε τα τουριστικά μας προϊόντα, με τον συνδυασμό θεματικού τουρισμού (συνεδριακός, ιαματικός κ.λ.π.) και προορισμού, δυνητικά μπορούμε να έχουμε πάλι στην πενταετία επιπλέον 2,6 δισ. ευρώ. Την ίδια στιγμή, αν αναπτύξουμε την… άλλη Ελλάδα, τους δευτερεύοντες προορισμούς, όπως λέμε στην τουριστική γλώσσα, πέραν των προορισμών που είναι γνωστοί από το μοντέλο «ήλιος – θάλασσα», όπως η Κρήτη, οι Κυκλάδες, τα Δωδεκάνησα και το Ιόνιο, και φέρουμε περισσότερους τουρίστες σε Πελοπόννησο, Στερεά Ελλάδα, Ηπειρο, Θεσσαλία, Μακεδονία, Θράκη, τότε ίσως προσθέσουμε ακόμα 2,1 δισ. ευρώ στην επόμενη πενταετία, ενώ αν επενδύσουμε σε νέες ξενοδοχειακές μονάδες, αν τα υπό υλοποίηση σύνθετα τουριστικά καταλύματα γίνουν πράξη, αν ανακαινιστούν παλαιότερες μονάδες και ανεβάσουμε ποιοτικά τα αστέρια των μονάδων που διαθέτουμε, τότε θα μπορέσουμε να έχουμε επιπλέον 4,3 δισ. ευρώ σε αυτά τα επόμενα πέντε χρόνια.
Ωστόσο, η ανάπτυξη των δευτερευόντων προορισμών, είναι η πιο υποσχόμενη στρατηγική, διότι η οικονομία θα απλωθεί σε όλη τη χώρα, θα κρατηθεί κόσμος στην ηπειρωτική χώρα και ειδικά την ορεινή, θα ανοίξουν δουλειές και δεν θα παρατηρείται το φαινόμενο το 95% των τουριστικών εσόδων να προέρχεται από τις 5 εκ των 13 περιφερειών της χώρας. Σε όλα αυτά πρέπει να προσθέσουμε ότι το 68% των τουριστών προέρχεται από χώρες ΕΕ (Γερμανία 14%, Ηνωμένο Βασίλειο 11%, Γαλλία 5%, Ιταλία 4%, ΗΠΑ 3%), άρα έχουμε δυνατότητες να προσελκύσουμε περισσότερο τουρισμό από νέες αγορές – χώρες.
Και μην ξεχνάμε την εποχικότητα, διότι το 77% των αφίξεων είναι το 2ο και 3ο τρίμηνο του έτους, ενώ το 23% το 1ο και το 4ο. Και πιο αναλυτικά, το 48% ήρθαν για τον ήλιο και τη θάλασσα, το 10% για τον πολιτισμό, το 3% για συνέδρια, το 4% για θαλάσσιο τουρισμό, το 4% επίσης για τριήμερο (city break) και το 31% για οτιδήποτε άλλο. Κατά συνέπεια, χωρίς να χάσουμε το μοντέλο “ήλιος – θάλασσα”, αν φέρουμε περισσότερο τουρισμό στις άλλες κατηγορίες, τότε πράγματι ο τουρισμός θα είναι η βαριά βιομηχανία της χώρας.
Πάντως, υπάρχει και κάτι αισιόδοξο, τουλάχιστον ως προς τις υποδομές. Δηλαδή το διάστημα 2018 – 2023, πρόκειται να υλοποιηθούν έργα 11,2 δισ. ευρώ (σιδηρόδρομοι 1,8 δισ., λιμάνια & μαρίνες 0,5 δισ., αεροδρόμια 1,3 δισ., οδικά έργα 3,5 δισ., ενεργειακές επενδύσεις 3,5 δισ. κι περιβαλλοντική εξευγένιση 0,6 δισ.). Κι όσον αφορά στο μέλλον, μολονότι ουδείς μπορεί να προεξοφλήσει τις γεωπολιτικές καταστάσεις, εντούτοις δεν συντρέχει λόγος ο ελληνικός τουρισμός να γυρίσει στο μείον, αλλά το σίγουρο είναι ότι δεν μπορεί κάθε χρόνο να τρέχει με διψήφιο αριθμό αύξησης.
Τώρα, όσον αφορά στα ξενοδοχεία Ένας σημαντικός κλάδος της οικονομίας είναι τα ξενοδοχεία, με κύκλο εργασιών 5,7 δισ. ή περίπου 3,5% του ΑΕΠ και σημαντικές επενδύσεις ακόμα και μέσα στην κρίση: 755 εκατ. μετά τις αποσβέσεις και πάνω από 1,75 δισ. μικτές επενδύσεις, αλλά και αποεπένδυση στις κατηγορίες πλην 5 αστέρων. Το μεγαλύτερο μέρος της δραστηριότητας του κλάδου λαμβάνει χώρα σε 5 Περιφέρειες (Ν. Αιγαίο, Κρήτη, Κ. Μακεδονία, Ιόνιο, Αττική) και στα ξενοδοχεία 4 και 5 αστέρων. Την περίοδο 2011-2017 υπήρξε 30% αύξηση κλινών σε ξενοδοχεία 5 αστέρων και ταυτόχρονα μείωση κλινών κατά 5% και 11% αντίστοιχα σε ξενοδοχεία 1 και 2 αστέρων. Αρα έχουμε αναβάθμιση των ξενοδοχείων.
Πάντως, το μεγάλο θέμα είναι ότι το 77% της συνολικής χωρητικότητας των κλινών της χώρας, βρίσκεται σε κύριους τουριστικούς προορισμούς, έχοντας μεγαλύτερη πληρότητα και περισσότερη δαπάνη. Ένα ακόμα θέμα με τα ξενοδοχεία σε δευτερεύοντες προορισμούς, είναι ότι πολλά κατασκευάστηκαν με προηγούμενους αναπτυξιακούς νόμους (π.χ. 2005 για ξενοδοχεία 5 αστέρων) και με την κρίση που ενέσκυψε, είτε έκλεισαν, είτε υπολειτουργούν, έχοντας μάλιστα χρέη. Αυτό είναι μεγάλο ζήτημα, το πώς θα επαναδραστηριοποιηθούν.
Και βέβαια, υπάρχει το ζήτημα με τα κόκκινα δάνεια σε δεκάδες ξενοδοχεία της χώρας καθώς και με ξενοδοχεία που δημοπρατούνται προς εκμετάλλευση. Τώρα, για να παραμείνουν ανταγωνιστικά τα ξενοδοχεία την επόμενη πενταετία, θα πρέπει να επενδυθούν κοντά στα 6,2 δισ. ευρώ, σε 90 ξενοδοχειακές μονάδες, με 12.000 δωμάτια ή 24.000 κλίνες. Ηδη υπάρχουν 14 νέες τουριστικές επενδύσεις στα σκαριά (ξενοδοχεία και βίλες), προϋπολογισμού 2,551 δισ. ευρώ, με 11.154 κλίνες, όμως χρειάζονται κατά μέσο όρο 15 (!!!) χρόνια για την υλοποίησή τους, ενώ υπάρχουν και 6 από τα συνολικά 12 σχέδια ξενοδοχείων με τη μορφή Fast Track, κόστους 2,754 δισ. με 2.666 κλίνες, όμως κανένα δεν έχει υλοποιεί.
