Στο τέλος του 2018, η Ελλάδα μπορεί να υπερηφανεύεται ότι προσέθεσε στο βιογραφικό της ακόμα μία χρονιά με ιστορικά-ρεκόρ σε έσοδα, αφίξεις και ταπερισσότερα μετρήσιμα τουριστικά μεγέθη. Σε ένα τετραετές θετικό σερί, η χώρα μας έχει καταφέρει να αυξήσει τις διεθνείς αφίξεις κατά 33%, από τα 24 εκατομμύρια επισκέπτες το 2014 στα 33 εκατομμύρια το 2018. Ωστόσο, η ανάκαμψη των ισχυρότερων ανταγωνιστών της, οι διεθνείς γεωπολιτικές εξελίξεις αλλά και οι χρονίζουσες εσωτερικές «ασθένειες» του τουριστικού κλάδου, εγείρουν ανησυχίες και ερωτηματικά για το εάν η Ελλάδα θα καταφέρει να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και το 2019.
Για «πρωτόγνωρο τουριστικό άλμα» στην Ελλάδα την τετραετία 2015-2018 έκανε λόγο η Υπουργός Τουρισμού, Έλενα Κουντουρά, στο πλαίσιο της Διεθνούς Τουριστικής Έκθεσης World Travel Market στο Λονδίνο το Νοέμβριο. «Οι επιδόσεις του ελληνικού τουρισμού το 2018 ξεπέρασαν κάθε προσδοκία, με νέο ιστορικό ρεκόρ για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά που θα αγγίξει τα 33 εκατομμύρια τουρίστες και 2 δισ. ευρώ επιπλέον έσοδα», τόνισε χαρακτηριστικά η κ. Κουντουρά, ξεκαθαρίζοντας τους στόχους του υπουργείου να διατηρήσει και να ενισχύσει τη δυναμική αυτή με το νέο αναπτυξιακό του πρόγραμμα.
Πράγματι, προς το κλείσιμο του 2018 τα δεδομένα συνεχίζουν να εντυπωσιάζουν.Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας (ΥΠΑ), η διακίνηση επιβατών στα ελληνικά αεροδρόμια το δεκάμηνο του 2018 σημείωσε νέο ιστορικό ρεκόρ, ξεπερνώντας κατά 9,9%, το αντίστοιχο διάστημα του 2017.
Με το βλέμμα στο 2019, η Υπουργός Τουρισμού, επισημαίνει ότι τα μηνύματα είναι πολύ ενθαρρυντικά, αφού οι προκρατήσεις στις περισσότερες αγορές είναι ανοδικές σε σχέση με πέρυσι. Ωστόσο, την αισιοδοξία αυτή δεν φαίνεται να ενστερνίζονται οι εκπρόσωποι του ελληνικού τουριστικού κλάδου, οι οποίοι εκφράζουν φόβους ότι η δυναμική των τελευταίων ετών δεν θα συνεχιστεί, καθώς οι προκλήσεις αυξάνονται.
Στο έλεος των διεθνών εξελίξεων
Για παράδειγμα, ο πρώην πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) Ανδρέας Ανδρεάδης, στο πλαίσιο της τουριστικής επαγγελματικής έκθεσης Xenia ανέφερε ότι τα επόμενα δυο χρόνια θα είναι δύσκολα για όλους τους τουριστικούς προορισμούς ελέω Brexit και άλλων δυσκολιών στην Ευρώπη.
Την ίδια στιγμή, η σταθερή ανάκαμψη προορισμών όπως η Τουρκία, η Αίγυπτος και η Τυνησία, με τους φόβους περί ασφάλειας να εξανεμίζονται και το φθηνό all-inclusive να δελεάζει, αναμένεται να κοστίσουν στην Ελλάδα επισκέπτες από τις κυριότερες αγορές εισερχόμενου τουρισμού όπως η Γερμανία, και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Παράλληλα, παράγοντες της τουριστικής αγοράς εκφράζουν φόβους ότι η φετινή κρίση στις ελληνορωσικές σχέσεις, με την απέλαση των Ρώσων διπλωματών, σε συνδυασμό με τα φθηνά «πακέτα» της ανταγωνίστριας Τουρκίας, θα έχουν επίπτωση στις αφίξεις. Ήδη το 2018, οι αφίξεις Ρώσων τουριστών στην Ελλάδα δεν ξεπέρασαν τις 800 χιλιάδες, την ίδια στιγμή που η Τουρκία «έβλεπε» 6 εκατομμύρια.
Πιέσεις εκ των έσω
Ακόμα ωστόσο και εάν η εξωτερική ζήτηση παραμείνει σταθερή, το 2019 θα είναι μια καθοριστική χρονιά στην αντιμετώπιση των εσωτερικών ζητημάτων που ταλανίζουν την εγχώρια τουριστική αγορά, με την πολιτική αστάθεια να φέρνει ανησυχία για επιπλέον καθυστερήσεις και αναποφασιστικότητα.
«Θανατηφόρος» για τον ξενοδοχειακό κλάδο αποδεικνύεται ο συνδυασμός αυξημένων συντελεστών ΦΠΑ στα νησιά, τέλους διανυκτέρευσης, ΦΠΑ εστίασης και ΕΝΦΙΑ. Παράλληλα, τη στιγμή που νησιά όπως η Σαντορίνη και η Μύκονος παρουσιάζουν τα πρώτα προβλήματα κορεσμού, η κακοδιαχείριση του προσφυγικού απομακρύνει τους επισκέπτες από άλλα νησιά του Αιγαίου.
Και ενώ οι επενδύσεις στην ενίσχυση των υποδομών θεωρούνταιαπαραίτητες για την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και την προσέλκυση ποιοτικότερου και θεματικού τουρισμού(μαρίνες, γήπεδα γκολφ, πίστες αγώνων, συνεδριακά κέντρα), οι βασικές υποδομές δεν στέκονται στο ύψος των περιστάσεων ούτε στο peakτης σεζόν, με τα μπλακ άουτ, τα προβλήματα υδροδότησης, την υπερφόρτωση λιμένων και οδικών δικτύων και την έλλειψη ιατρικής βοήθειαςνα αποτελούν καθημερινότητα.
Ο ξενοδοχειακός κλάδος προσπαθεί ακόμα να βρει τα πατήματά του στην εποχή του Airbnb, με τις επιπτώσεις της «έκρηξης» των βραχυχρόνιων μισθώσεων να μην έχουν γίνει ακόμα απόλυτα σαφείς, και την ανάγκη ενός πιο ξεκάθαρου φορολογικού και νομικού πλαισίου να γίνεται πλέον επιτακτική.
Τέλος, ένα από τα σημαντικότεραστοιχήματα του τουρισμού για το νέο έτος, αποτελείαυτό του -ήδη καθυστερημένου- ψηφιακού μετασχηματισμού. Από την κατάρτιση μίας συνολικής ψηφιακής στρατηγικής για την προώθηση του τουριστικού προϊόντος, μέχριτην εξοικείωση των μικρών επιχειρήσεων με την παροχή ψηφιακών υπηρεσιών και την ψηφιοποίηση της τουριστικής εκπαίδευσης.
Οι παράμετροι που θα καθορίσουν την επόμενη χρονιά
Του Γιάννη Ρέτσου, Προέδρου του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ)
Oι προκλήσεις για την επόμενη μέρα στον τουρισμό είναι πολλές και ήδη οι επιχειρηματίες του τομέα προετοιμάζονται, για να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στον συνεχώς αυξανόμενο διεθνή ανταγωνισμό.
Στις παραμέτρους που θα καθορίσουν την επόμενη χρονιά, θα πρέπει να συμπεριλάβουμε το οικονομικό περιβάλλον όπως θα διαμορφωθεί στην Ευρώπη και ειδικότερα στις βασικές αγορές μας. Επίσης, γεγονότα όπως η εμπορική ένταση μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας αναμένεται, όπως εκτιμούν οι διεθνείς οίκοι, να επηρεάσουν την παγκόσμια οικονομία, επιβραδύνοντας την ανάπτυξη σε χώρες που αποτελούν πηγές «άντλησης» επισκεπτών για τη χώρα μας.
Επιπλέον, παρακολουθούμε τις εξελίξεις στο μέτωπο της εξόδου της Βρετανίας από την Ε.Ε. και πώς αυτές μπορούν να επηρεάσουν τον ελληνικό τουρισμό.
Παράλληλα, διαπιστώνουμε ότι άμεσα ανταγωνιστικοί προορισμοί, έχουν επανέλθει σε υψηλές θέσεις στην παγκόσμια τουριστική κατάταξη. Ιδιαίτερα στη περίπτωση της Τουρκίας, η υποτίμηση της λίρας, αν και επηρεάζει αρνητικά άλλους κλάδους της οικονομίας της γειτονικής χώρας, δημιουργεί ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον στον τομέα του τουρισμού.
Στα εντός της χώρας ζητήματα, η αύξηση της προσφοράς των καταλυμάτων και η άνευ ελέγχου αύξηση των ακινήτων που διατίθενται για βραχυχρόνιες μισθώσεις, ενδέχεται να επηρεάσει βασικά μεγέθη του τουρισμού. Και βέβαια, ζητήματα όπως η υπερφορολόγηση, η ανάγκη για βελτίωση βασικών υποδομών, η περιορισμένη ρευστότητα των επιχειρήσεων και η ασφάλεια δικαίου, δεν έχουν ακόμη αντιμετωπισθεί, επιβαρύνοντας την τουριστική δραστηριότητα. Ιδιαίτερη βαρύτητα για το μέλλον του ελληνικού τουρισμού, θα παίξει και ο βαθμός ετοιμότητας του τομέα να αξιοποιήσει τις νέες τεχνολογίες, ένα θέμα το οποίο απασχόλησε και το πρόσφατο ετήσιο συνέδριο μας.
Οδεύοντας, πάντως, προς την έναρξη της επόμενης σεζόν, θα έχουμε πιο σαφή εικόνα, λαμβάνοντας υπόψη και το πρόγραμμα των πτήσεων, για την εξαγωγή ασφαλέστερων συμπερασμάτων για τη πορεία του ελληνικού τουρισμού το 2019.
Τη χρονιά θα την κερδίσουμε αν όλοι δουλέψουμε υπεύθυνα για αυτό
Του Γρηγόρη Τάσιου, Προέδρου της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων (ΠΟΞ)
To 2019 είναι πολυπαραγοντική εξίσωση και δεν προσφέρεται για εύκολες λύσεις. Όπως διαπιστώσαμε και από την πρόσφατη παρουσία μας στη WTM του Λονδίνου αλλά και από επαφές με touroperators της γερμανικής αγοράς, υπάρχει σίγουρα ένα θετικό momentum για το ελληνικό τουριστικό προϊόν χάρη στις μεγάλες προσπάθειες που έχουμε κάνει τα τελευταία χρόνια, αλλά υπάρχουν και μεγάλες αβεβαιότητες.
Για τους Βρετανούς η υπόθεση Brexit φαίνεται πως δημιουργεί ένα κλίμα αναμονής. Γενικότερα όμως στις ευρωπαϊκές αγορές υπάρχει κλίμα αναμονής και παρακολούθησης με προσοχή των οικογενειακών προϋπολογισμών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η περίοδος των προκρατήσεων να μετακινηθεί στους μήνες Ιανουάριο και Φεβρουάριο του 2019. Τότε θα έχουμε πολύ πιο σαφή εικόνα.
Μεγάλη πρόκληση ωστόσο για το 2019 είναι η τουριστική ανάκαμψη των ανταγωνιστών της ευρύτερης γειτονιάς μας (Τουρκία, Αίγυπτος, Τυνησία, κλπ ) που φάνηκε ήδη από την περσινή σεζόν και αναμένεται να έχει συνέχεια.
Τα δεδομένα λοιπόν βεβαιώνουν για ένα πράγμα. Αυτό που θα κρίνει το 2019 είναι η ανταγωνιστικότητά μας και το κατά πόσο μπορούμε να δώσουμε «valueformoney» υπηρεσίες. Το μέλλον δεν κερδίζεται με προγνώσεις. Κερδίζεται με σχεδιασμό. Το ελληνικό ξενοδοχείο σηκώνει υπέρογκα βάρη και πρέπει εδώ και τώρα, χωρίς χρονοτριβή και καθυστέρηση, να ληφθούν αποφάσεις που θα μας επιτρέψουν να είμαστε όσο ευέλικτοι χρειάζεται κατά την περίοδο των προκρατήσεων. Το ελληνικό ξενοδοχείο που πρόσφερε τόσα πολλά μέσα στην κρίση, τώρα έχει ανάγκη ελάφρυνσης και στα φορολογικά βάρη του, όπως ο ΦΠΑ και στις ασφαλιστικές εισφορές του.
Σε αυτή την κατεύθυνση αναμένουμε υπεύθυνες αποφάσεις, ανάλογες με την υπευθυνότητα που επιδεικνύει όλα αυτά τα χρόνια ο ξενοδοχειακός κόσμος της χώρας, μοιράζοντας τα οφέλη του πρώτα απ’ όλα στους ίδιους τους εργαζόμενους στον κλάδο, συνεισφέροντας στον κύκλο εργασιών επαγγελματικών κλάδων σχετιζόμενων άμεσα ή έμμεσα με τον τουρισμό και στηρίζοντας συνολικά την οικονομία και την κοινωνία. Τη χρονιά λοιπόν θα την κερδίσουμε αν όλοι δουλέψουμε υπεύθυνα για αυτό.
Αναδημοσίευση από το περιοδικό Reporter που κυκλοφόρησε με το Πρώτο Θέμα στις 30 Δεκεμβρίου
Της Μαριλένας Καραβασίλογλου
