Συνέντευξη στην Πέγκυ Ντόκου
Σε πολύ ικανοποιητικό βαθμό προχωρούν τα προγράμματα χρηματοδότησης στην περιοχή του Νοτίου Αιγαίου -κυρίως σε ό,τι έχει να κάνει με τον τομέα του Τουρισμού. Αυτό δηλώνει σήμερα σε συνέντευξή του στην “δ” ο οικονομολόγος κ. Χαράλαμπος Λουκαράς, ο οποίος δίνει αναλυτικά στοιχεία για τις αιτήσεις, τις απορροφήσεις, τα προγράμματα αλλά και την εικόνα της περιοχής μας για το 2018.
Ωστόσο, το νέο έτος παρουσιάζει ήδη μια έντονη κινητικότητα σε ό,τι αφορά τα χρηματοδοτικά προγράμματα ενώ ενδιαφέρον παρουσιάζει η παράμετρος που αναφέρει πως για πρώτη φορά έγιναν εγκαίρως οι πληρωμές με το κλείσιμο του έτους. Επιπροσθέτως, μιλάει για τα προβλήματα που υπάρχουν στην αγορά με την λειτουργία του τραπεζικού συστήματος, αφού δεν έχει ακόμη “συνέλθει” από την κρίση καθώς και για την κατάσταση που έχει δημιουργήσει το κλείσιμο της Τράπεζας Δωδεκανήσου.
Η συνέντευξη αναλυτικά:
• Κύριε Λουκαρά, μιλήστε μας για την κατάσταση με τα χρηματοδοτικά προγράμματα πώς εξελίσσονται με το κλείσιμο του 2018 και τι περιμένουμε με την ανατολή της νέας χρονιάς;
Όπως γνωρίζετε, το κάθε κράτος – μέλος της Ε.Ε. έχει κάποιους ετήσιους στόχους στις απορροφήσεις. Αυτό συμβαίνει σε όλα τα τομεακά προγράμματα. Έτσι και το ΕΠΑΝΕΚ (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητας) έχει κάποιους ετήσιους ρυθμούς απορρόφησης. Οι απορροφήσεις γίνονται με εκταμιεύσεις και από την στιγμή που θα πιστοποιηθούν ότι υλοποιήθηκαν έργα από τις επιχειρήσεις που έχουν υπαχθεί κ.ο.κ. Οπότε κατά τον μήνα Δεκέμβριο (με το τέλος του κάθε έτους) υπάρχει πάντα μια “πίεση” -με την καλή έννοια- από όλες τις πλευρές, είτε από τα υπουργεία, είτε από τους φορείς, είτε από τους επενδυτές, προμηθευτές, κατασκευαστές κ.λπ. να υλοποιήσουν έργα προκειμένου να στείλουν τα αιτήματα για να μπορέσουν να πληρωθούν. Έτσι έγινε και προς το τέλος του 2018, όπου από τα μέσα Νοεμβρίου ξεκίνησαν σταδιακά τέτοια αιτήματα. Αυτές οι πληρωμές συνεχίστηκαν σε πολύ καλό ρυθμό μέχρι και τις 31 Δεκεμβρίου 2018 οπότε και η Ελλάδα κατάφερε να πλησιάσει τα ποσοστά απορρόφησης του προγράμματος.
Ταυτόχρονα, στο κλείσιμο της χρονιάς εμφανίσθηκαν δύο προσκλήσεις για νέες αιτήσεις προς ΜμΕ και μεγάλες επιχειρήσεις για την ψηφιακή τους αναβάθμιση, όπου υπήρξε σχετικό ενδιαφέρον -διότι υπάρχει μια πολύ μεγάλη ανάγκη πλέον στις νέες τεχνολογίες- ενώ στο τέλος του Δεκεμβρίου, υπήρξαν ακόμη δύο νέες προσκλήσεις: η μία για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας που απευθύνεται στο σύνολο των επιχειρήσεων (με δημόσια δαπάνη 400εκ. ευρώ για το σύνολο της χώρας από τα οποία τα 11εκ. ευρώ για την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου) που έχει στόχο την αναβάθμιση υφιστάμενων επιχειρήσεων. Μάλιστα αυτό το πρόγραμμα δεν έχει καταληκτική ημερομηνία αλλά είναι fisrt in – first out που σημαίνει πως όποιος υποβάλει αίτηση κι έχει την βαθμολογία που απαιτείται, προχωράει. Επιπλέον, η δεύτερη πρόσκληση αφορά τρεις κλάδους: το λιανικό εμπόριο, την εστίαση και την ιδιωτική εκπαίδευση. Αυτοί οι κλάδοι ήταν εδώ και δέκα χρόνια έξω από τις ενισχύσεις του Τομεακού Προγράμματος Ανταγωνιστικότητας οπότε είναι θετικό βήμα. Αυτό λειτουργεί με τον παραδοσιακό τρόπο και η αξιολόγηση είναι συγκριτική. Τα χρήματα είναι περίπου 2,4εκ. ευρώ για το Νότιο Αιγαίο και έχει μια σειρά από παραμέτρους με καταληκτική ημερομηνία τον προσεχή Απρίλιο. Συνεπώς, αυτό το τετράμηνο και πριν ξεκινήσει η σεζόν για πολλούς υπάρχει αντικείμενο για αιτήσεις.
Ωστόσο, ανοίχθηκε και ο 3ος κύκλος υποβολής των αιτήσεων του Αναπτυξιακού Νόμου της Γενικής Επιχειρηματικότητας. Εδώ μιλάμε για επενδύσεις που ξεκινούν από 100.000 ευρώ και πάνω. Σε επίπεδο Νοτίου Αιγαίου, υποβάλλονται έως 3εκ. ευρώ και αφορούν επενδύσεις στον ξενοδοχειακό κλάδο, στην μεταποίηση κ.λπ. με καταληκτική ημερομηνία 29 Μαρτίου.
Να σημειώσουμε εδώ πως έγινε κάτι που πραγματικά μας εξέπληξε. Είναι ότι κατάφεραν και ολοκλήρωσαν τις διαδικασίες της αξιολόγησης της υπαγωγής των αιτήσεων εκείνων που είχαν υποβληθεί για την ίδρυση νέων τουριστικών επιχειρήσεων. Ήταν μια πρόσκληση η οποία ξεκίνησε να τρέχει στις αρχές του 2018 και μέσα σε 6 μήνες, ολοκληρώθηκε η διαδικασία. Πράγματι, εξέπληξε πολύ κόσμο που ασχολείται με τον χώρο, θετικά, γιατί ήταν ένας μεγάλος αριθμός αιτήσεων (7.250 σε όλη την Ελλάδα) με αύξηση του προϋπολογισμού όπου συμμετείχαν τόσο το υπουργείο όσο και οι κατά τόπους περιφέρειες, προκειμένου να αυξηθούν τα διαθέσιμα χρήματα για να υπαχθούν οι περισσότερες επιχειρήσεις. Με τα αρχικά χρήματα αναλογούσαν 1 στις 20 και τελικά, κατάφεραν να μπουν 3 στις 10 -ένα αρκετά καλό ποσοστό. Απλά υπάρχουν κάποιες ανισορροπίες σε μερικές περιφέρειες. Στην δική μας περιφέρεια έχει δημιουργηθεί μία κατάσταση υπέρ των Κυκλάδων στον τομέα αυτό σε ποσοστό 65% – 35% έναντι της Δωδεκανήσου. Υπάρχει βέβαια λόγος που έχει γίνει αυτό. Οι αιτήσεις από το Νότιο Αιγαίο γι αυτό το πρόγραμμα ξεπερνούν τις 1000 και κατάφεραν να υπαχθούν οι 309. Εκ των οποίων οι 70, με χρήματα από το Ταμείο που αναλογεί στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα και οι υπόλοιπες, από τα χρήματα του Υπουργείου Ανάπτυξης. Εδώ τον πρώτο λόγο έχουν τα νησιά των Κυκλάδων, με χρηματοδοτήσεις σε κλάδους όπως σκάφη αναψυχής, ενοικιαζόμενα αυτοκίνητα κ.λπ. Η εξήγηση είναι ότι έτσι όπως είναι δομημένα τα κριτήρια αξιολόγησης σε αυτές τα αιτήσεις, έδιναν μεγάλο αβαντάζ σε όσους έχουν ήδη υφιστάμενη τουριστική εμπειρία.
• Μιλήστε μας για τις απορροφήσεις στην περιοχή του Νοτίου Αιγαίου. Και επιπλέον, παρά το γεγονός πως καταγράφεται κινητικότητα και ενδιαφέρον, το τραπεζικό σύστημα παραμένει ανασταλτικός παράγοντας.
Οι απορροφήσεις των προγραμμάτων αυτών έχουν πάντα μια πρόοδο όπως σας είπα με κορύφωση το τέλος κάθε χρονιάς. Γι’ αυτό και καταγράφεται μια αυξημένη απορροφητικότητα. Αυτό που μπορούμε να εκτιμήσουμε είναι ότι οι δείκτες ήταν καλύτεροι το 2018, σε σχέση με το 2017. Τώρα, όσον αφορά την διασύνδεση όλης αυτής της δραστηριότητας με το τραπεζικό σύστημα υπάρχει πολύ μεγάλο πρόβλημα. Στην παρούσα στιγμή, βιώνουμε μια κατάσταση όπου ουσιαστικά παρέχονται αρκετά κίνητρα προς τις ΜμΕ, είτε πολύ μικρές ή μεσαίες είτε ακόμη και πολύ μεγάλες ώστε να προχωρήσουν σε επενδυτικά σχέδια (επεκτάσεις, αναβαθμίσεις, δημιουργίας νέων επιχειρήσεων κ.λπ.) αλλά όλα αυτά θα καταλήξουν υποχρεωτικά στον “συνεργάτη” των επιχειρήσεων που είναι το τραπεζικό σύστημα. Αυτό θα πρέπει να στηρίξει τα επενδυτικά σχέδια είτε μικρά είτε μεγάλα και να τα υλοποιήσει. Εκεί όμως τίθεται το μεγάλο ερώτημα: παρ όλο που υπάρχει αυτή η αύξηση της παραγωγικότητας και η κινητικότητα, δεν ξέρουμε εάν θα καταφέρει –τελικά- το τραπεζικό σύστημα να στηρίξει όλες αυτές τις προσπάθειες. Αυτό θα φανεί αργότερα και στην υπόλοιπη αγορά.
• Η περιοχή του Νοτίου Αιγαίου σε ποιους κλάδους παρουσιάζει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον;
Οι κλάδοι οι οποίοι διαχρονικά έχουν μια σταθερή αξία είναι οι κινητήριοι μοχλοί σε όλες αυτές τις αιτήσεις που υποβάλλονται, είναι πάντα όσοι περιστρέφονται γύρω από τον Τουρισμό -με πρωταγωνιστικό ρόλο στον κλάδο των καταλυμάτων (μικρών, μεσαίων, ενοικιαζομένων δωματίων, ξενοδοχειακών μονάδων κ.λπ.) και βεβαίως, οι “δορυφόροι” που ακολουθούν το τουριστικό κύκλωμα. Αυτοί είναι που κινητοποιούν και οδηγούν την… κούρσα. Δεν έχουν δείξει ότι βρίσκονται σε αδυναμία υλοποίησης μέχρι τώρα. Και αυτό βοηθάει πολύ την απορρόφηση.
• Θα ήθελα να σας ρωτήσω για την περίπτωση της Τράπεζας Δωδεκανήσου. Η κατάσταση όπως έχει διαμορφωθεί μέχρι σήμερα, έχει συνέπειες στην αγορά;
Κοιτάξτε, το κλείσιμο της Τράπεζας Δωδεκανήσου είναι δεδομένο ότι συμβάλει στο να επιδεινώσει κάποιους δείκτες κι έχει φέρει πίεση σε έναν αριθμό επιχειρήσεων που είχαν συναλλαγές μαζί της. Κι όταν λέμε συναλλαγές, εννοούμε τις συναλλαγές της χρηματοδότησης. Στην πλειοψηφία οι επιχειρήσεις που είχαν συναλλαγές με την Τράπεζα Δωδεκανήσου δεν είχαν την δυνατότητα να δουν πώς θα αντιμετωπίσουν τις εκκρεμότητές τους. Δεν υπήρξε ένα μεταβατικό στάδιο, μπήκε αμέσως σε καθεστώς εκκαθάρισης οπότε υπήρξε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο λειτουργίας που όριζε η ΤτΕ η οποία ήταν εποπτικός φορέας αυτής της διαδικασίας. Δεν έδωσε πολλά περιθώρια ευελιξίας ούτε στους εκκαθαριστές, αλλά ούτε και στους πελάτες που είχαν τις οικονομικές εκκρεμότητες για να κάνουν ρύθμιση, στην αποπληρωμή των οφειλών τους κ.λπ. Όλο αυτό δημιούργησε πολλά προβλήματα. Το “βίαιο” κλείσιμο της Τράπεζας έχει επιτείνει την πίεση που ασκείται σε πολλές επιχειρήσεις της περιοχής μας που αντιμετωπίζουν ακόμη εκκρεμότητες και δεν μπορούν να τις ρυθμίσουν.
X. Λουκαράς: Προχωρούν κανονικά στο Νότιο Αιγαίο τα επενδυτικά προγράμματα
