Οι εισπράξεις από τον τουρισμό συνέβαλαν καθοριστικά στην αποτροπή πλήρους κατάρρευσης της οικονομίας, στην περίοδο της πρωτοφανούς κρίσης, που άρχισε το 2008 και «έσβησε» το ¼ του εθνικού εισοδήματος.
Όπως προκύπτει από τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, από το 2008, που ήταν η πρώτη χρονιά ύφεσης της οικονομίας στη διάρκεια της μεγάλης κρίσης, ως και το τέλος του τρίτου τριμήνου 2018, όταν έληξε και το τρίτο, διαδοχικό μνημόνιο, οι τουριστικές εισπράξεις ανήλθαν σωρευτικά στο ποσό των 128,378 δισ. ευρώ:
| Έτος | Εισπράξεις (εκατ. ευρώ) |
| 2008 | 11.751,4 |
| 2009 | 10.417,1 |
| 2010 | 9.144,5 |
| 2011 | 9.729,2 |
| 2012 | 10.442,5 |
| 2013 | 12.152,2 |
| 2014 | 13.442,5 |
| 2015 | 14.125,8 |
| 2016 | 13.206,8 |
| 2017 | 14.630,1 |
| 2018 (γ’ τριμ) | 9.335,9 |
| Σύνολο | 128.378 |
Για να γίνει καλύτερα κατανοητή η αξία αυτής της συνεισφοράς, αρκεί μία σύγκριση: το δάνειο του πρώτου μνημονίου, του 2010, που ήταν και το μεγαλύτερο στην ιστορία δάνειο διάσωσης μιας χώρας από τη χρεοκοπία με συμμετοχή του ΔΝΤ, ανήλθε στο ποσό των 130 δισ. ευρώ!
Ανθεκτικότητα
Τα στοιχεία επιβεβαιώνουν ότι ο τουρισμός έδειξε ανθεκτικότητα στους αντίθετους ανέμους της οικονομικής κρίσης. Μόνο τη διετία 2009-2010 οι τουριστικές εισπράξεις βρέθηκαν σε καθοδική τροχιά, ενώ ακολούθησαν πέντε χρονιές συνεχούς αύξησης των εισπράξεων, μέχρι και το 2015.
Η πτώση των εσόδων το 2016, συνδέεται, σε μεγάλο βαθμό, με την επιβολή των capital controls, που υποχρέωσε πολλές επιχειρήσεις του τουριστικού τομέα να κρατούν για λόγους… άμυνας σημαντικό μέρος των εσόδων τους στο εξωτερικό.
Το 2017, η κατάσταση άρχισε να εξομαλύνεται και τα έσοδα αυξήθηκαν με ρυθμό που ξεπέρασε το 10%, ενώ η αύξηση συνεχίσθηκε, τους πρώτους εννέα μήνες του 2018, αν και με βραδύτερο ρυθμό (4,4%).
Χρονιά των ρεκόρ
Ο τουριστικός τομέας έχει ηγετική θέση στην ανάκαμψη της οικονομίας μετά τη μεγάλη κρίση. Από το 2017, την πρώτη χρονιά που έφθασε η οικονομία σε θετικό ρυθμό ανάπτυξης, ο τουρισμός πέτυχε τα δικά του ρεκόρ.
Όπως σημειώνει ο Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) στον ετήσιο απολογισμό του, «το 2017 ήταν μια χρονιά ρεκόρ για τον εισερχόμενο τουρισμό στην Ελλάδα με 27,2 εκ. αφίξεις και €14,2 δισ. έσοδα. Επιπλέον, η χώρα υποδέχθηκε 3 εκ. τουρίστες με κρουαζιέρα, οι οποίοι εισέφεραν στην εθνική οικονομία €462 εκ.
Συνυπολογίζοντας τα έσοδα και από άλλες δραστηριότητες που σχετίζονται με τον τουρισμό (αεροπορικές και θαλάσσιες μεταφορές, εσωτερικός τουρισμός, επενδύσεις κλπ.), το σύνολο των εσόδων που δημιούργησε ο τουρισμός για την χώρα ανήλθε σε € 18,3 δισ., ποσό που αντιπροσωπεύει το 10,3% του ΑΕΠ της χώρας.
Λαμβάνοντας υπόψη και τις θετικές πολλαπλασιαστικές επιπτώσεις λόγω των δαπανών που προκαλούνται από τους προμηθευτές του τουρισμού και τους εργαζόμενους σε αυτόν, η συνολική συμβολή του τουρισμού στο ΑΕΠ της χώρας εκτιμάται από € 40,2 δισ. έως € 48,5 δισ., δηλαδή από 22,6% έως 27,3% του ΑΕΠ. Τα μεγέθη αυτά είναι τα υψηλότερα που έχει επιτύχει ποτέ η τουριστική δραστηριότητα στην Ελλάδα.
Παράλληλα, στην αιχμή του στο τρίτο τρίμηνο, οι εργαζόμενοι στον τουρισμό αντιπροσώπευαν το 16,9% του συνόλου, με τη συνολική (άμεση και έμμεση) συνεισφορά στην απασχόληση να υπερβαίνει το 35%».
Δεκαετία ανάπτυξης
Παρά τους φόβους που υπάρχουν ότι ο τουρισμός έφθασε ήδη στην κορύφωση της αναπτυξιακής δυναμικής του και θα εμφανίσει κόπωση τα επόμενα χρόνια, το World Travel & Tourism Council προβλέπει ότι η συνεισφορά του στην οικονομία θα ενισχυθεί σημαντικά.
Ειδικότερα, η άμεση συνεισφορά στο ΑΕΠ εκτιμάται ότι θα φθάσει τα 15,1 δισ. ευρώ το 2018, αυξημένη κατά 5,6%. Η ετήσια μεγέθυνση τα επόμενα χρόνια προβλέπεται ότι θα είναι 3,5%, με αποτέλεσμα να αυξηθεί η συνεισφορά στο ΑΕΠ στα 21,3 δισ. ευρώ (9,1% του ΑΕΠ) ως το 2028.
Η συνολική συνεισφορά του τουρισμού στην οικονομία, αν μετρηθούν οι επιδράσεις στις επενδύσεις, στην εφοδιαστική αλυσίδα κ.ο.κ., υπολογίζεται σε 35 δισ. ευρώ για το 2017, δηλαδή σε ποσοστό 19.7% του ΑΕΠ. Το 2018, για πρώτη φορά αυτή η συνεισφορά θα ξεπεράσει το 20% του ΑΕΠ.
Οι προβλέψεις του World Travel & Tourism Council για τις αφίξεις ξένων επισκεπτών είναι εντυπωσιακές: από 28.973,000 το 2018, υπολογίζεται ότι οι επισκέπτες θα αυξηθούν σε 42,531,000, δηλαδή σχεδόν κατά 47%. Τα έσοδα εκτιμάται ότι θα αυξάνονται κατά 4,5% το χρόνο, για να φθάσουν τα 28,1 δισ. ευρώ το 2028.
Τα «βαρίδια»
Για να καταφέρει ο τομέας να αναπτυχθεί σύμφωνα με τις πραγματικές του δυνατότητες, ο ΣΕΤΕ έχει επισημάνει ότι θα πρέπει να αφαιρεθούν αρκετά «βαρίδια».
«Υπάρχουν προβλήματα», σημειώνει, «με άμεση επίπτωση στην ανταγωνιστικότητα του κλάδου, όπως είναι η υψηλή φορολόγηση και μάλιστα με φόρους που επιβαρύνουν τις τιμές, η ασάφεια του κανονιστικού πλαισίου και η γραφειοκρατία που επιβαρύνουν το επιχειρηματικό περιβάλλον, η ανεπάρκεια των λιμενικών υποδομών, το επίπεδο της τουριστικής εκπαίδευσης κ.α.
Η άρση αυτών των εμποδίων ή, έστω, η μερική βελτίωσή τους, θα επιτρέψει στην χώρα να κάνει άλμα στην ανταγωνιστικότητα και να ανέβει πολύ πάνω από την 24η θέση που κατέχει σήμερα στην διεθνή κατάταξη για τον δείκτη ανταγωνιστικότητας στον τουρισμό του World Economic Forum».
