Με την τακτοποίηση των οικισμών αυθαιρέτων σε δάση και δασικές εκτάσεις, μέσω νομοσχεδίου του υπουργείου Περιβάλλοντος που κατατέθηκε, χθες το απόγευμα, στη Βουλή επιχειρεί η κυβέρνηση να αποτρέψει την, κατά τις ενδείξεις, επερχόμενη συντριβή στις εκλογές της 7ης Ιουλίου.
Έτσι, το σχέδιο νόμου (“Ανάρτηση δασικών χαρτών περιοχών εντός των ιωδών περιγραμμάτων, διαδικασία ελέγχου, περιβαλλοντική διαχείριση αυτών και άλλες διατάξεις”) προβλέπει, υπό προϋποθέσεις, την “αναστολή από την κατεδάφιση για 25 χρόνια και μειωμένο πρόστιμο για την πρώτη και μοναδική κατοικία”. Διαδικασία που κάνει περιβαλλοντικές οργανώσεις, όπως η WWF, να μιλούν για “ιστορικά πρωτοφανή νομιμοποίηση κάθε είδους αυθαίρετων κατασκευών που υφίστανται εντός της δασικής γης”.
Ως αντίβαρο στη συγκεκριμένη ρύθμιση το σχέδιο νόμου προβλέπει την ύπαρξη δασικού ισοζυγίου και την παροχή δασικών πόρων για την “αποκατάσταση του δασικού οικοσυστήματος που έχει υποβαθμιστεί από τη δόμηση εντός των οριστικών ιωδών περιγραμμάτων”. Υπολογίζεται ότι η αναστολή από την κατεδάφιση θα αφορά συνολική έκταση 19.394 στρεμμάτων, που αντιστοιχεί στο 0,03% των μέχρι τώρα θεωρημένων δασικών χαρτών (δηλαδή για το 41,5% της χώρας). Για παράδειγμα, το πρόβλημα των οικιστικών πυκνώσεων συναντάται, μεταξύ άλλων, στους οικισμούς του Αγίου Στεφάνου και της Άνοιξης.
Το σχέδιο νόμου
Οι άτυποι και αυθαίρετοι οικισμοί εντός δασών και δασικών εκτάσεων, δηλαδή οι οικιστικές πυκνώσεις, αποτυπώνονται στους δασικούς χάρτες, με μωβ – ιώδες περίγραμμα. Το υπουργείο Περιβάλλοντος, με παλαιότερη ρύθμισή του επιχείρησε να δώσει τη δυνατότητα προσωρινής εξαίρεσης των οικιστικών πυκνώσεων από τη διαδικασία ανάρτησης δασικών χαρτών. Κι αυτό για να μην καθυστερήσει η διαδικασία των αντιρρήσεων και κύρωσης των ανωτέρω χαρτών. Όσον αφορά τις περιπτώσεις των οικιστικών πυκνώσεων, θα εξετάζονταν συνολικά από το νομοθέτη σε επόμενο στάδιο.
Ωστόσο, με απόφασή του το ΣτΕ ανέτρεψε τα δεδομένα, κρίνοντας ως αντισυνταγματική την εξαίρεση από την ανάρτηση των δασικών χαρτών των οικιστικών πυκνώσεων.
Στο πλαίσιο αυτό, με το σχέδιο νόμου που κατέθεσε στη Βουλή το υπουργείο Περιβάλλοντος, χθες βράδυ, καταργείται η εξαίρεση από την ανάρτηση των οικιστικών πυκνώσεων, εισάγεται διαδικασία διπλού ελέγχου των εκτάσεων που υποδείχθηκαν ως οικιστικές πυκνώσεις (ιώδους περιγράμματος) και προβλέπεται η σταδιακή περιβαλλοντική τους διαχείριση.
Το σκεπτικό του νομοθέτη είναι ότι εδώ και δεκαετίες υπήρξε παραβίαση της δασικής και περιβαλλοντικής νομοθεσίας, πληθώρα πρωτοκόλλων κατεδάφισης και επιβολή υψηλών προστίμων για πρωτόκολλα ειδικής αποζημίωσης, τα οποία ωστόσο δεν έχουν εκτελεστεί. Με άλλα λόγια, στόχος είναι λάβει χώρα η ανάρτηση και η υποβολή αντιρρήσεων επί των εκτάσεων που υποδείχθηκαν με ιώδες περίγραμμα (οικιστικές πυκνώσεις). Κι αυτό ώστε να συμπεριληφθούν οι δασικές εκτάσεις εντός αυτών στους δασικούς χάρτες, σε συμμόρφωση με την απόφαση 685/2019 του ΣτΕ.
“Με τη λεπτομερή και οριστική καταγραφή και αποτύπωση της αυθαίρετη δόμησης εντός των εκτάσεων που υπάγονται στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας καθίσταται πιο εύκολη και άμεση η επέμβαση των αρμόδιων αρχών για την αποτροπή κάθε προσπάθειας ανέγερσης κτιρίων εντός αυτών. Παράλληλα με την ολοκλήρωση του έργου των δασικών χαρτών και την δημιουργία Δασολογίου και την οριστική διαχείριση της μέχρι σήμερα διαμορφωθείσας κατάστασης διασφαλίζεται η αποφυγή δημιουργίας παρόμοιων καταστάσεων στο μέλλον και εδραιώνεται αίσθημα ασφάλειας δικαίου” αναφέρεται στο σχέδιο νόμου.
Διπλός έλεγχος…
Όλα, όμως, τα παραπάνω καταλήγουν στο γεγονός ότι οι αυθαίρετοι οικισμοί σε δάση και δασικές εκτάσεις είναι δυνατόν να εξαιρούνται-υπό προϋποθέσεις- από την κατεδάφιση για διάστημα 25 χρόνων.
Ποια είναι η διαδικασία που προβλέπει το σχέδιο νόμου;
– Αναρτώνται όλες οι εκτάσεις εντός των περιοχών ιώδους περιγράμματος που είχαν εξαιρεθεί προσωρινά από την ανάρτηση του δασικού χάρτη και παρέχεται η δυνατότητα υποβολής αντίρρησης και αίτησης προδήλου σφάλματος στους πολίτες και για τις περιοχές αυτές. Οι νέοι δασικοί χάρτες που θα αναρτηθούν μετά την εφαρμογή του νόμου δεν θα εξαιρούν τις προτεινόμενες από τους δήμους οικιστικές πυκνώσεις.
– Ελέγχονται τα ιώδη περιγράμματα που υποδείχθηκαν από τους οικείους Ο.Τ.Α.(σ.σ.: οι Ο.Τ.Α. έχουν υποχρέωση να καταθέτουν στοιχεία για τα εγκεκριμένα σχέδια πόλης του δήμου (ή άλλα σχέδια) αλλά και τις οικιστικές πυκνώσεις)σε δύο στάδια.
Πρώτον για να διαπιστωθεί εάν τα περιγράμματα που υποδείχτηκαν πληρούν τα κριτήρια της παρ.4 του άρθρου 23 του ν.3889/2010 (σ.σ.:ως κριτήρια προσδιορισμού του περιγράμματος της οικιστικής πύκνωσης ορίζονται ο ελάχιστος αριθμός συγκέντρωσης κτιρίων και η μέση αναλογία αριθμού κτιρίων ανηγμένη στην επιφάνεια που περιλαμβάνεται στο ιώδες περίγραμμα.
Δεύτερον το αποτέλεσμα του ελέγχου των περιγραμμάτων διαβιβάζεται στις Διευθύνσεις Δασών για να διαπιστωθεί ότι δεν εμπίπτουν στις απαγορεύσεις του άρθρου 5. Το άρθρο αυτό προβλέπει την εξαίρεση από τη ρύθμιση για τα κτίρια και συνοδεύουσες αυτά κατασκευές που βρίσκονται:
α) σε εθνικούς δρυμούς, περιοχές Ramsar και περιοχές Δικτύου Natura 2000, εκτός εάν προϋπήρχαν του καθορισμού του προστατευτικού καθεστώτος,
β) σε προστατευτικά δάση, αιγιαλό, παλαιό αιγιαλό, ρέμα και άλλες κατηγορίες του νόμου 4495/2017, στον οποίο δεν υπάγονται αντιστοίχως κτίρια σε τέτοιες περιοχές,
γ) σε δάση και δασικές εκτάσεις που καταστράφηκαν συνεπεία πυρκαγιάς και έχουν κηρυχτεί για αυτό τον λόγο αναδασωτέες κ.α.
Την παραπάνω διαδικασία ο νομοθέτης ορίζει ως διπλό έλεγχο, του οποίου η ολοκλήρωση οδηγεί στον καθορισμό των οριστικών ιωδών περιγραμμάτων των κτηρίων, που μπορούν να “τακτοποιηθούν” για 25 χρόνια.
…και στο βάθος τακτοποίηση
Εφόσον, πάντα, έχει ολοκληρωθεί ο “διπλός έλεγχος”, η κατεδάφιση των κτηρίων και των συνοδών κατασκευών εντός των οριστικών ιωδών περιγραμμάτων που έχουν ανεγερθεί μέχρι την 28.7.2011 αναστέλλεται για 25 χρόνια με την προϋπόθεση καταβολής του ενιαίου δασικού προστίμου.
Γιατί μέχρι τις 28.7.2011;
“Ο νομοθέτης θέτει ως χρονικό όριο την 28.7.2011, ήτοι τον χρόνο που κρίθηκε ανεκτός για τα κοινά αυθαίρετα, προκειμένου να καταστεί σαφές ότι δεν θα γίνουν ανεκτές πέραν του εν λόγω χρονικού διαστήματος κατασκευές εντός δασών και δασικών εκτάσεων” αναφέρεται στο σχέδιο νόμου.
Επίσης, κατ’ εξαίρεση από τον γενικό κανόνα περί μη σύνδεσης των αυθαιρέτων κτισμάτων με δίκτυα κοινής ωφελείας, η υπαγωγή στο νόμο χορηγεί δικαίωμα σύνδεσης με τα δίκτυα αυτά, ενώ επιτρέπεται και η έκδοση άδειας από την αρμόδια υπηρεσία δόμησης για την διενέργεια επισκευαστικών και μόνο εργασιών για λόγους χρήσης και υγιεινής επί των αυθαιρέτων κτισμάτων. Επίσης, εκκρεμείς ποινικές διώξεις μετά την υπαγωγή αναστέλλονται και μετά την ολοσχερή εξόφληση παύουν.
Τέλος, δίδεται ο ορισμός των συνοδών κατασκευών, οι οποίες στην πραγματικότητα είναι όλες οι κατασκευές, οι οποίες θα μπορούσαν να ανεγερθούν με νόμιμη οικοδομική άδεια, εάν δεν υφίσταντο οι απαγορεύσεις δόμησης επί δασικών εκτάσεων.
Πώς αποδεικνύεται ο χρόνος κατασκευής;
Με την υποβολή στο πληροφοριακό σύστημα σχετικής αεροφωτογραφίας. Επιπλέον ορίζεται ότι σε περίπτωση τμηματικής ολοκλήρωσης του κτιρίου ως χρόνος κατασκευής λογίζεται ο χρόνος ολοκλήρωσής αυτού.
Τι συμβαίνει για κτήρια (προ του 1975) που δεν υπάρχουν αεροφωτογραφίες;
“Εφόσον δεν προκύπτει κατά τα ανωτέρω με βεβαιότητα ο χρόνος κατασκευής του κτιρίου, ή αν δεν ανευρίσκεται αεροφωτογραφία για τα κτίρια προ του 1975, προβλέπεται να λαμβάνονται υπόψη και δημόσια έγγραφα στα οποία κατά κανόνα λόγω του περιεχομένου τους, αναφέρεται ή προκύπτει ο χρόνος κατασκευής του κτιρίου όπως, έγγραφα δασικής υπηρεσίας, πρωτόκολλα κατεδάφισης αυθαιρέτων κατασκευών, διοικητικές πράξεις πολεοδομικής Υπηρεσίας ή άλλης δημόσιας αρχής που αφορούν στο ακίνητο, δικαστικές αποφάσεις καθώς και τίτλοι ιδιοκτησίας που έχουν συνταχθεί πριν το 1975 και αφορούν στο κτίριο”.
Το πρόστιμο, οι εκπτώσεις και οι δόσεις
Για την υπαγωγή στη διαδικασία απαιτείται καταβολή παράβολου 250 ευρώ για κάθε κτήριο και τις συνοδές κατασκευές του.
Το ενιαίο δασικό πρόστιμο, που αφορά κτίρια που είναι εντός των οριστικών ιωδών περιγραμμάτων, τον καταληφθέντα χώρο στον οποίο βρίσκονται και τις συνοδές κατασκευές, υπολογίζεται βάσει συγκεκριμένου αλγόριθμου που λαμβάνει υπόψη, μεταξύ άλλων, την αξία δάσους, το κόστος αναδάσωσης, την τιμή ζώνης, την επιφάνεια του κτιρίου και την παλαιότητά του.
Εισάγεται επίσης σταθερός συντελεστής 1.000 ευρώ, προβλέπονται κοινωνικά κριτήρια για το πρόστιμο, το οποίο μειώνεται κατά 33% όταν αυτό αφορά πρώτη και μοναδική κατοικία του υπαγόμενου, ή όταν το κτίριο βρίσκεται σε ιδιωτικό δάσος. Όταν συντρέχουν και τα δύο παραπάνω, το πρόστιμο μειώνεται κατά 50%.
Το ποσό του ενιαίου δασικού προστίμου καταβάλλεται σε 100 μηνιαίες δόσεις με ελάχιστη δόση τα 100 ευρώ. Με σκοπό την άμεση είσπραξη του προστίμου και την εκτέλεση των δασοπονικών εργασιών δασικού ισοζυγίου, ορίζεται επίσης ότι εάν υπάρξει εφάπαξ καταβολή, το πρόστιμο μειώνεται κατά 20%.
Εναλλακτικά, επιβάλλεται πρόστιμο 500 ευρώ, σε περίπτωση που ο ενδιαφερόμενο προβεί αυτοβούλως στην κατεδάφιση των αυθαιρέτων εντός της οριζόμενης προθεσμίας. Και ανακαλούνται τα πρωτόκολλα ειδικής αποζημίωσης που έχουν επιβληθεί, σε περίπτωση διαπίστωσης από τα αρμόδια όργανα της κατεδάφισης-αποκατάστασης της αυθαιρεσίας.
“Αθρόα εξαίρεση από την κατεδάφιση”
Πάντως, κατά τη διαβούλευση του σχεδίου νόμου, η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) έχει κάνει λόγο για αθρόα και συλλήβδην διαδικασία εξαίρεσης από την κατεδάφιση των αυθαίρετων κατασκευών εντός δασικών εκτάσεων. Έχει ακόμη αναφέρει ότι τίθενται πολύ αδρά κριτήρια εξαίρεσης από την υπαγωγή στις διατάξεις του Σ/Ν (Εθνικοί Δρυμοί, Υγρότοποι Ramsar, Δίκτυο Natura 2000, αναδασωτέες εκτάσεις κ.ά. χωρίς μάλιστα να συμπεριλαμβάνει και άλλα ειδικά προστατευτέα αντικείμενα όπως Περιοχές προστασίας της φύσης, Οικότοπους προτεραιότητας εκτός περιοχών Natura της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ κ.ά.
Το νομοσχέδιο, κατά την ΕΛΛΕΤ, “συνδέει, όλως περιέργως την “περιβαλλοντική διαχείριση” των Οικιστικών Πυκνώσεων, με την εν λόγω οριζόντια εξαίρεση από κατεδάφιση αυτών, χωρίς σε καμία περίπτωση να εφαρμόζει επιστημονικά κριτήρια (ούτε της επιστήμης της δασοκομίας ούτε του χωρικού σχεδιασμού) για την αναγκαιότητα και δυνατότητα διατήρησης των περιλαμβανόμενων αυθαίρετων κατασκευών”.
Παράλληλα, “δεν ικανοποιείται το “κοινό περί δικαίου αίσθημα”, καθόσον, όχι μόνον επιβραβεύει τους αυθαιρετούντες εντός δασικών εκτάσεων, αλλά και ειδικά αυτούς εντός Οικιστικών Πυκνώσεων, έναντι όσων βρίσκονται σε οικισμούς, έστω και μη νομίμως οριοθετημένους”.
Αλλά και η WWF Ελλάς έχει αναφέρει ότι στόχος του σχεδίου νόμου δεν είναι η “περιβαλλοντική διαχείριση της δασικής γης που έχει παράνομα οικοδομηθεί, αλλά η ιστορικά πρωτοφανής νομιμοποίηση κάθε είδους αυθαίρετων κατασκευών που υφίστανται εντός αυτής”.
Το υπουργείο Περιβάλλοντος αντιτείνει ότι η διατήρηση κτηρίων σε περιοχές που είχαν δασικό χαρακτήρα επιτρέπεται με πολύ περιοριστικές προϋποθέσεις, ενώ πρόκειται για περιοχές που η μεταβολή του χαρακτήρα τους έχει επέλθει στο παρελθόν.
Του Δημήτρη Δελεβέγκου
