Τα καλοκαιρινά βράδια στο Καστελλόριζο είναι απλά: βόλτα στην προκυμαία, που είναι άλλωστε και ο μοναδικός πραγματικός δρόμος του οικισμού, δείπνο με φρέσκα θαλασσινά, παγωτό και για ύπνο. Η γλυκιά αυτή ρουτίνα, που τραβάει στο ακριτικό νησί όσους αποζητούν ηρεμία και χαλάρωση, διακόπτεται (ελαφρώς) εδώ και τέσσερα χρόνια, στα τέλη του Αυγούστου. Είναι τότε που καταφτάνει η ομάδα του Ελληνικού Ιδρύματος Ιστορικών Μελετών και στήνει στην άκρη της παραλίας… κινηματογράφο.
«Κάνουμε το φεστιβάλ μόνο τρία χρόνια, και φέτος καταφέραμε να συγκεντρώσουμε 404 συμμετοχές», μου λέει ενθουσιασμένη η Ειρήνη Σαρίογλου, επικεφαλής του ΙΔΙΣΜΕ και καλλιτεχνική διευθύντρια του Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου «Πέρα από τα σύνορα». Εχοντας παρακολουθήσει από κοντά την περυσινή εκδοχή της διοργάνωσης, μπορούσες να καταλάβεις πως κάτι όμορφο γίνεται εκεί, με μεράκι και δημιουργική διάθεση, ικανό να τραβήξει τα βλέμματα τόσο της Ελλάδας όσο –ακόμα περισσότερο– και του εξωτερικού. Πράγματι από τις 404 συμμετοχές, μόνο οι 100 αφορούν ελληνικά έργα, με το διαγωνιστικό τμήμα των 25 ντοκιμαντέρ που επελέγησαν τελικά να συγκεντρώνει κινηματογραφικές ματιές από τη Ρωσία και τη Γερμανία μέχρι την Κούβα και το Περού.
Θεματολογία
«Ενα βασικό θέμα που φαίνεται να απασχολεί τους δημιουργούς φέτος –παγκοσμίως, όχι μόνο στην Ελλάδα– είναι αυτό των μειονοτήτων, της μετανάστευσης και γενικότερα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Πέντε από τις διαγωνιζόμενες ταινίες, οι οποίες προβάλλονται και σε πανελλήνια πρώτη, ασχολούνται ακριβώς με αυτά τα ζητήματα», επισημαίνει η κ. Σαρίογλου. Από την άλλη, ο χαρακτήρας του φεστιβάλ παραμένει, κεντρικά, ιστορικός. Με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από την απόβαση του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη, το ΙΔΙΣΜΕ θα παρουσιάσει το ντοκιμαντέρ «Η Ανατολή έδυσε» σε σκηνοθεσία Αλέξανδρου Παπαηλιού, ανοίγοντας έτσι τις εκδηλώσεις στις 25/8.
Στις προβολές που γίνονται στη μικρή αλλά κουκλίστικη πλατεία πλάι στη θάλασσα, την υψηλή επιστασία θα έχει η κριτική επιτροπή με επικεφαλής τον σκηνοθέτη Νικ Τόρενς, τον κορυφαίο ίσως Αυστραλό ντοκιμαντερίστα, με δουλειές σε ολόκληρο τον κόσμο. Ούτως ή άλλως η σύνδεση του σπιθαμιαίου νησιού με την Αυστραλία είναι άμεση· η μεγαλύτερη κοινότητα Καστελλοριζίων επί Γης βρίσκεται εκεί, απότοκο της οικονομικής μετανάστευσης, και οι δεσμοί διατηρούνται μέχρι σήμερα. Ταιριαστά, μια από τις πιο σημαντικές παράλληλες εκδηλώσεις του φεστιβάλ, είναι η έκθεση φωτογραφίας με θέμα τους ANZAC, δηλαδή τους πεσόντες της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας στους πολέμους.
Οπως καταλάβαμε και από πέρυσι άλλωστε, το φεστιβάλ Καστελλορίζου δεν έχει να κάνει μόνο με το σινεμά αλλά με έναν γενικότερο «πολιτιστικό άνεμο, μια γιορτή του πνεύματος», όπως το θέτει η Ειρήνη Σαρίογλου, που φιλοδοξεί να δημιουργηθεί στο νησί. Το βράδυ του Σαββάτου (31/8) οι επισκέπτες θα συγκεντρωθούν στο προαύλιο της αρχοντικής Σαντραπείας Σχολής, για τον θεατρικό μονόλογο «Νόστος, η επιστροφή του Οδυσσέα», που έχει ετοιμάσει ο Θοδωρής Γκόνης του ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας, ειδικά για την περίσταση.
Και οι εκδηλώσεις συνεχίζονται, τόσο για μικρούς όσο και για μεγάλους. Ενα διεθνές πάνελ ομιλητών θα ανοίξει τη συζήτηση πάνω στο πρόσφατο κίνημα των «κίτρινων γιλέκων» αλλά και της πολιτικής ανυπακοής γενικότερα. Παράλληλα, τα παιδιά θα έχουν την ευκαιρία να λάβουν μαθήματα κολύμβησης από τον βραβευμένο εκπαιδευτή Ρομπέρτο Κάλιτς και να ακούσουν τους Μύθους του Αισώπου και άλλα λαϊκά παραμύθια από τον χαρισματικό αφηγητή Δημήτρη Αβούρη.
Στο Καστελλόριζο όμως φέτος θα εκπροσωπηθούν επίσης αρκετά σημαντικά ιδρύματα και οργανισμοί, όπως το Εθνικό Αστεροσκοπείο, το Ιδρυμα Ευγενίδου και το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, όλα με ειδικό πρόγραμμα δραστηριοτήτων. Εξίσου σημαντική είναι και η παρουσία του Εθνικού Κέντρου Οπτικοακουστικών Μέσων (ΕΚΟΜΕ), το οποίο στηρίζει ενεργά το φεστιβάλ, μέσω και του (Καστελλορίζιου) προέδρου του, Πάνου Κουάνη, ενώ το ίδιο κάνουν το υπουργείο Ανάπτυξης και η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου. Οσο για τη λήξη του, το «Πέρα από τα σύνορα» έχει προβλέψει και φέτος μουσική. Την Κυριακή 1/9, ο Μπάμπης Τσέρτος θα κάνει ένα αφιέρωμα στον σπουδαίο μάστορα του ρεμπέτικου Γιώργο Κάβουρα και στη μουσική παράδοση των Δωδεκανήσων.
- Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου «Πέρα από τα σύνορα», 25 Αυγούστου έως 1η Σεπτεμβρίου.
