Η αθλητική ψυχολόγος και συνεργάτιδα της εθνικής ομάδας στίβου, Φρόσω Πατσού, γράφει για τις επιπτώσεις στην ψυχολογία και στην καθημερινότητα του αθλητή, που έχει επιφέρει η εξάπλωση του ιού Covid-19 και τα μέτρα που έχουν ληφθεί για τον περιορισμό του.
“Η εμφάνιση μιας νέας μορφής κορονοϊού στην πόλη Wuhan της Κίνας δημιούργησε μια ταχέως εξελισσόμενη ανησυχία και τεράστια σύγχυση σε όλον τον πλανήτη. Ας δούμε όμως λίγο το χρονικό της κατάστασης. Τον Δεκέμβριο του 2019, το φαινόμενο της συλλογικής πνευμονίας εμφανίστηκε στην αγορά θαλασσινών της Νότιας Κίνας στην πόλη Wuhan.
Η Εθνική Επιτροπή Υγείας έστειλε εμπειρογνώμονες για να ερευνήσει το γεγονός και ο νέος κορονοϊός COVID – 19, ανιχνεύθηκε στο εργαστήριο της ιολογίας, του Κινεζικού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων στις 7 Ιανουαρίου του 2020. Την ίδια στιγμή ο αριθμός των ασθενών με ιό πνευμονίας εκτοξεύθηκε και εξαπλώθηκε σε ολόκληρη την Κίνα αλλά και διεθνώς. Στις 11 Μαρτίου του 2020, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, κήρυξε επισήμως τον κορονοϊό – COVID 19 σαν πανδημία. Στις 12η Μαρτίου, καταγράφηκαν περισσότερες από 20.000 επιβεβαιωμένες περιπτώσεις και αναφέρθηκαν σχεδόν 1.000 θάνατοι στην Ευρωπαϊκή Ένωση ενώ στις 19 Μαρτίου 2020, ο αριθμός των επιβεβαιωμένων ασθενών ήταν 209. 839 παγκοσμίως.
Η περιγραφή της κατάστασης ως πανδημία απαιτεί από τις χώρες να επιταχύνουν τις προσπάθειές τους, επιδιώκοντας τη σωστή ισορροπία ανάμεσα στην προστασία της υγείας, στην αποτροπή οικονομικών και κοινωνικών αναταραχών και στο σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτό σημαίνει ότι οι κυβερνητικές αρχές αντιμετωπίζουν συχνά δύσκολες αποφάσεις, όπως κλείσιμο σχολείων και πανεπιστημίων, εφαρμογή πολιτικών απομακρυσμένης εργασίας, ελαχιστοποίηση της χρήσης δημόσιων μέσων μεταφοράς σε ώρες αιχμής, αναβολή μη ουσιαστικών ταξιδιών, κλείσιμο αθλητικών εγκαταστάσεων και αποφυγή φαινομένων συνάθροισης σε αθλητικούς χώρους κάτι που σημαίνει αναβολή ή και ματαίωση αγώνων και αθλητικών δραστηριοτήτων και εθελοντική «καραντίνα» για την αποφυγή διασποράς του φαινομένου.
Σε αντίστοιχες περιπτώσεις ο φόβος είναι το κυρίαρχο στοιχείο αναφοράς και αυτό για τρεις κυρίως λόγους:
*Τα μηνύματα που έρχονται από τις αρχές είναι ότι η κατάσταση είναι σοβαρή και ενδέχεται να επιδεινωθεί
* Η επιβολή του μέτρου σε ομάδες που θεωρητικά δεν κινδυνεύουν (αθλητές), μειώνει την εμπιστοσύνη ότι τα μέτρα είναι τα σωστά και προς όφελος αυτών
* Η καραντίνα σημαίνει απώλεια ελέγχου και αίσθηση παγίδευσης, κάτι που είναι έξω από τη λογική και την προσωπικότητα των αθλητών
Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η έλλειψη στόχων τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο από τους αθλητές, καθώς τίποτα δεν είναι βέβαιο ακόμη και για τις μεγάλες διοργανώσεις, αλλά και οι εγχώριες φαίνεται να έχουν ματαιωθεί ή αναβληθεί για αόριστη ημερομηνία. Αυτό μπορεί να δημιουργεί αποδιοργάνωση αλλά και προβλήματα στην προπονητική διαδικασία καθώς τα χρονοδιαγράμματα δεν είναι σταθερά και είναι δύσκολο να προσδιοριστούν αγωνιστικές κορυφώσεις. Οι αθλητές μπορεί να ζουν μέσα στην αβεβαιότητα για τη συμμετοχή τους σε αγωνιστικά δρώμενα ενώ, άλλοι, μπορεί να αισθάνονται ματαιωμένοι για την προσπάθεια που κατέβαλλαν την τρέχουσα προπονητική χρονιά αφού δεν κατόρθωσαν τελικά να αγωνιστούν και να προσδιορίσουν τη βελτίωση τους.
Είναι όμως αυτή η πιο σημαντική στιγμή που πρέπει να επαναπροσδιοριστούν οι στόχοι και να παραμείνουν υψηλά τα κίνητρα για τους αθλητές και υπάρχουν λύσεις και τρόποι γι’ αυτό. Σημαντικό είναι να έχουν στο μυαλό τους ότι αυτή είναι η στιγμή όπου η προσωπικότητα και οι ψυχικές αντοχές δοκιμάζονται η ελπίδα πρέπει να ενισχυθεί και η κατάσταση να εκλογικευτεί. Οι πρακτικές που οφείλουν να ακολουθήσουν οι αθλητές προκειμένου να διατηρήσουν υψηλό το κίνητρο τους για προπόνηση αλλά και να ενισχύσουν τα ψυχικά αποθέματα τους είναι:
- Να εξακολουθήσουν να χρησιμοποιούν τις αθλητικές τους ρουτίνες.
Την καθιερωμένη ώρα της προπόνησης τους να ακολουθήσουν ένα πρόγραμμα εκγύμνασης – ενδυνάμωσης ακόμη και στο σπίτι. Έστω και αν δεν υπάρχει αρκετός εξοπλισμός είναι βέβαιο ότι ο προπονητής τους μπορεί να σχεδιάσει ένα ολοκληρωμένο και εξατομικευμένο πρόγραμμα γυμναστικής που θα τους βοηθήσει να διατηρήσουν όσο το δυνατόν σε υψηλότερο βαθμό τη φυσική και μυϊκή τους κατάσταση.2. Να χρησιμοποιούν την τεχνολογία προς όφελος τους.
Η αξιοποίηση του βίντεο δεν είναι μια εντελώς νέα ιδέα, δεδομένου ότι χρησιμοποιείται εδώ και πολλά χρόνια στα mainstream media και στον αθλητισμό. Έχει χρησιμοποιηθεί εκτενώς για την τροποποίηση της συμπεριφοράς, την απόκτηση δεξιοτήτων και την κατάρτιση για κινητικές και αντιληπτικές δεξιότητες. Η εφαρμοσμένη αθλητική ψυχολογία ενισχύει και πιστεύει στη χρήση των video με σκοπό την ενίσχυση της απόδοσης (εστίαση της προσοχής, διανοητικές εικόνες, κίνητρα, αύξηση εμπιστοσύνης και συναισθηματική διαχείριση).3. Χρήση των τεχνικών χαλάρωσης και νοερής απεικόνισης
Αρκετές είναι οι μελέτες που έχουν δείξει ότι η νοερή απεικόνιση μπορεί να είναι μια πολύ αποτελεσματική παρέμβαση στην ψυχολογική αθλητική δραστηριότητα ακόμη και σε περιόδους αναγκαστικής παραμονής στο σπίτι (π.χ. λόγω τραυματισμού). Για 30 λεπτά τουλάχιστον την ημέρα ο αθλητής θα πρέπει να προσπαθήσει να βιώσει όλα τα συναισθήματα και την διέγερση που σχετίζονται με την απόδοση οραματιζόμενος τον εαυτό του να κάνει προπόνηση ή ακόμη και αγώνα.4. Διατήρηση των συνηθειών διατροφής και ύπνου
Είναι πολύ σημαντικό να διατηρηθούν οι ίδιες διατροφικές συνήθειες (ποιοτικό φαγητό) προσαρμοσμένο πάντα ποσοτικά στις ενεργειακές ανάγκες αυτής της εποχής. Η μείωση των αγωνιστικών στόχων μπορεί να επιφέρει χαλαρότητα και αλλαγή προς το χειρότερο των διατροφικών συνηθειών και της ενυδάτωσης γεγονός που θα επιδράσει επιβαρυντικά στην ψυχολογία των αθλητών σαν φαύλος – κύκλος.5. Λογική χρήση της πληροφορίας
Προκειμένου για την ενημέρωση και πληροφόρηση αναφορικά τόσο με τον κορονοϊό όσο και με τις εξελίξεις στην αγωνιστική και προπονητική δραστηριότητα φροντίζουμε να ενημερωνόμαστε μόνο από τις επίσημες και έγκυρες πηγές του διαδικτύου (επίσημο site ομοσπονδίας, διεθνής και αναγνωρισμένοι αθλητικοί οργανισμοί) και όχι από οποιανδήποτε πηγή που μπορεί να προκαλέσει αναταραχή με ειδήσεις οι οποίες δεν είναι διασταυρωμένες και αυξάνουν τα επίπεδα του άγχους και της ανησυχίας.6. Έκφραση ανησυχιών και φόβων
Η ανησυχία και ο φόβος είναι συναισθήματα τα οποία είναι λογικά και κατανοητά τη δεδομένη χρονική στιγμή. Το να εκφράζουμε τις σκέψεις μας, τις ανησυχίες και τους φόβους μας στους κατάλληλους ανθρώπους (προπονητές, ειδικούς αθλητικούς ψυχολόγους) ώστε να παίρνουμε τις απαντήσεις που θα μας δώσουν τη σωστή διάσταση των πραγμάτων και την τοποθέτηση προτεραιοτήτων είναι σημαντικό.7. Γεμίζουμε το χρόνο με διάβασμα
Ένα από τα μεγαλύτερα θέματα που αντιμετωπίζουν οι αθλητές είναι πολλές φορές η διαχείριση του χρόνου. Πολλές φορές δεν έχουν τη δυνατότητα λόγω κούρασης ή ελάχιστου χρόνου, ειδικά αν είναι και μαθητές, να διαβάσουν ή να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους και τον χρόνο τους με δραστηριότητες που μπορούν να τους προσφέρουν πνευματική προσωπική ανάπτυξη. Είναι λοιπόν μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία να ασχοληθούμε και να διαβάσουμε βιβλία, είτε λογοτεχνικά με μηνύματα ενθαρρυντικά, ή ακόμη και βιογραφίες αθλητών που θαυμάζουμε και αποτελούν παραδείγματα για τον αθλητισμό.Ας βοηθήσουμε όλοι ο καθένας από την πλευρά του αλλά και οι ίδιοι οι αθλητές τον εαυτό τους προκειμένου να διατηρηθούν οι ισορροπίες, η ψυχραιμία, τα κίνητρα και οι στόχοι υψηλά”.
Φρόσω Πατσού
Ph.D, M.sc Ψυχολόγος – Αθλητικός Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτιδα Εθνικής Ομάδας Στίβου
www.idealpsychology.gr
