Σε Δελτίο Τύπου του Συλλόγου μας στις 27/12/2019 τονίσαμε το πρόβλημα που δημιουργήθηκε στο νησί μας κατά την ελαιοκομική περίοδο 2019-2020 από τη μη λειτουργία του υφιστάμενου πυρηνελαιουργείου. Εκτός από την ταλαιπωρία και την οικονομική ζημιά των παραγωγών και των επιχειρήσεων που δεν λειτούργησαν, ανυπολόγιστες ήταν οι επιπτώσεις στο περιβάλλον από την ανεξέλεγκτη διάθεση υγρών και στερεών αποβλήτων (κατσίγαρος και ελαιοπυρήνας). Για του λόγου το αληθές δημοσιεύσαμε και χαρακτηριστικές φωτογραφίες.
Δυστυχώς για άλλη μια φορά, οι υπεύθυνοι παρέμειναν απλοί παρατηρητές. Παραγωγοί και περιβάλλον εξακολουθούν να βιώνουν μια άνευ προηγουμένου κατάσταση. Παραμένουν απροστάτευτοι χωρίς επιλογές άμυνας. Για το λόγο αυτό πριν από μερικές μέρες ζητήσαμε από το Τμήμα Περιβάλλοντος της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου με επιστολή που κοινοποιήθηκε και στον εισαγγελέα Πρωτοδικών Ρόδου, να προβεί σε ελέγχους στα ελαιοτριβεία που λειτούργησαν κατά την ελαιοκομική περίοδο 2019-2020.
Γιατί πρέπει να λειτουργήσει το πυρηνελαιουργείο
Σε κάθε περίπτωση ο ελαιοπυρήνας θα πρέπει να οδηγείται σε πυρηνελαιουργείο ενώ για τα υγρά απόβλητα θα πρέπει να υπάρχει κατάλληλη επεξεργασία και διάθεση σύμφωνα με τη νομοθεσία (ΚΥΑ 127402/1487/Φ15/2016 – ΦΕΚΒ 3924/07-12-2016). Σε καμιά περίπτωση δεν επιτρέπεται η ανεξέλεγκτη διάθεση και απόρριψη στο περιβάλλον των στερεών και υγρών ελαιουργικών αποβλήτων.
Το πυρηνελαιουργείο επεξεργάζεται τον ελαιοπυρήνα ο οποίος παραμένει μετά την αφαίρεση του ελαιολάδου από τον ελαιόκαρπο στα ελαιοτριβεία. Στο πυρηνελαιουργείο με τη διαδικασία της ξήρανσης εξατμίζεται το νερό και με την εκχύλιση (απόσταξη) και διαχώριση αφαιρείται το λάδι, το πυρηνέλαιο όπως ονομάζεται, το οποίο έχει διάφορες χρήσεις. Το ξηρό πλέον υπόλειμμα που ονομάζεται πυρηνόξυλο αποτελεί καύσιμη ύλη με θερμαντική ικανότητα περίπου ίση με το ένα τρίτο (1/3) του πετρελαίου θέρμανσης και χρησιμοποιείται σε βιομηχανίες, θερμοκήπια αλλά και σε οικιακούς λέβητες. Το πυρηνόξυλο είναι μια βιομάζα ιδιαίτερα φτηνή και οικονομική για τις βιομηχανίες και τις οικίες που παράγεται στον τόπο μας, δίνοντας δουλειά και κέρδος τοπικά με μικρό περιβαλλοντικό
αποτύπωμα, είναι δηλαδή μια ανανεώσιμη φυσική βιομάζα που παράγεται σε ετήσια βάση από τα ελαιόδεντρα.
Τι είναι ο ελαιοπυρήνας και γιατί είναι επικίνδυνος;
Ο ελαιοπυρήνας είναι αλεσμένος ελαιόκαρπος από τον οποίο έχει ληφθεί το 90% περίπου του ελαιολάδου με τη μέθοδο της φυγοκέντρισης στα ελαιοτριβεία, είναι δηλαδή ένα μίγμα πυρηνέλαιου, πυρηνόξυλου και νερού, πλούσιο σε πολυφαινόλες. Ο ελαιοπυρήνας περιέχει υψηλό οργανικό και ανόργανο φορτίο, το οποίο είναι δύσκολο στη διαχείρισή του και μπορεί να δημιουργήσει σημαντικά περιβαλλοντικά προβλήματα.
Η απόρριψη αυτού αλλά και των υγρών αποβλήτων στο περιβάλλον δημιουργεί κινδύνους μόλυνσης του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα και υποβάθμισης του εδάφους και κατά συνέπεια ολόκληρου του περιβάλλοντος. Αυτό οφείλεται κύρια στη σύσταση των πετρωμάτων που βρίσκονται στην κοίτη των ποταμών, των λιμνών και των χειμάρρων. Μεγάλο ποσοστό εξ’ αυτών, συνίσταται από πετρώματα με μεγάλη διηθητικότητα, κάτι που διευκολύνει την ανεμπόδιστη πορεία των υγρών αποβλήτων και των προϊόντων της έκπλυσης των στερεών αποβλήτων. Πολύ επικίνδυνη βέβαια είναι η κατάληξη αυτών σε υγρούς αποδέκτες και σε πόσιμο νερό.
Η μακροχρόνια επιφανειακή διάθεση των αποβλήτων χωρίς την κατάλληλη διαχείριση τους υποβαθμίζει σημαντικά τις εδαφικές ιδιότητες και ενισχύσει το ρυπαντικό φορτίο των υδροφόρων και γειτονικών υδατικών συστημάτων. Ειδικότερα για τα υδατικά συστήματα, αποτελέσματα αναλύσεων δείχνουν ότι υπάρχει σχετική αύξηση της παρουσίας φαινολικών ενώσεων σε νερά των πηγών στην ευρύτερη περιοχή των χώρων διάθεσης των αποβλήτων.
Επομένως η επεξεργασία αυτών των ελαιουργικών αποβλήτων, στερεών και υγρών, είναι απολύτως απαραίτητη. Από την άλλη πλευρά, η εκμετάλλευσή τους είναι μια καλή οικονομικά και περιβαλλοντικά τακτική.
Η κατάσταση σήμερα
Τέσσερις μήνες μετά τις επισημάνσεις μας, η χώρα μας βιώνει μια άνευ προηγουμένου υγειονομική κρίση που απειλεί βαθύτατα την οικονομική ζωή στο νησί μας. Είναι πλέον εμφανές και στους πιο αδαείς ότι η φετινή τουριστική περίοδος, αν δεν χαθεί ολοσχερώς, θα είναι πολύ φτωχή με ό,τι αυτό σημαίνει για τους εργαζόμενους και τις επιχειρήσεις. Θα περίμενε λοιπόν κανείς το αυτονόητο, να αναλαμβάνονται δηλαδή πρωτοβουλίες ώστε να
μην χάνονται σοβαρές επενδύσεις που σχετίζονται με τον πρωτογενή τομέα, οι οποίες θα δώσουν και κάποιο οικονομικό διέξοδο σε μεγάλη μερίδα συμπολιτών μας.
Όμως, βλέπουμε και πάλι μια στασιμότητα στο θέμα της επαναλειτουργίας του πυρηνελαιουργείου, και μάλιστα από φορείς που θα έπρεπε να πρωτοστατούν σε αυτή την προσπάθεια. Η καθυστέρηση αυτή θα οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια στην ίδια ακριβώς κατάσταση με πέρσι. Αν επαληθευτούν οι προβλέψεις για μια καλή ελαιοκομική χρονιά κατά το 2020-2021, η εξέλιξη θα είναι χειρότερη, καθώς η αποκατάσταση της μονάδας δεν είναι ούτε εύκολη ούτε γρήγορη. Ποιος θα αναλάβει την ευθύνη αυτή;
Ο Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος ζητάει από τους φορείς οι οποίοι εμπλέκονται στη διαδικασία επαναλειτουργίας του πυρηνελαιουργείου, και ειδικά από την Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Δωδεκανήσου και τις αρμόδιες Υπηρεσίες Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, να επιταχύνουν τις διαδικασίες ώστε η εταιρεία που δημιουργήθηκε για να επαναλειτουργήσει τη μονάδα αυτή να είναι σε θέση να το κάνει από την πρώτη ημέρα της ελαιοκομικής περιόδου. Να επισημάνουμε ότι η εταιρεία αυτή είναι η μοναδική που ενδιαφέρεται και δεν βλέπουμε ποιος είναι ο λόγος για τον οποίο μπαίνουν τόσα πολλά εμπόδια.
Το ΔΣ του Συλλόγου Προστασίας Περιβάλλοντος Ρόδου
