Της Στεφανίας Σούκη
Πυκνώνουν τα σύννεφα στον τουρισμό. Το συνεχιζόμενο «άνοιξε – κλείσε» των συνόρων, οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί και η επιδείνωση των επιδημιολογικών δεδομένων έχουν φέρει τα πάνω κάτω, με σαφώς χαμηλότερες των προσδοκιών τις αφίξεις από το εξωτερικό, ενώ και η κίνηση από πλευράς των Ελλήνων είναι επίσης κατώτερη του αναμενομένου.
Οσο κι αν άπαντες, φορείς εντός και εκτός τουρισμού, θέλουν να αποφύγουν τις συγκρίσεις με την περυσινή χρονιά, δεν παύει να είναι γεγονός ότι ο Ιούλιος, ο πρώτος μήνας της επανεκκίνησης του ελληνικού τουρισμού, έκλεισε με την κίνηση περίπου στο 1/4 σε σύγκριση με τον αντίστοιχο περυσινό μήνα, οπότε είχε καταγραφεί ρεκόρ αφίξεων -αεροπορικών και οδικών- που είχαν φτάσει στα 6 εκατομμύρια (3,9 εκατομμύρια αεροπορικές και 2,1 εκατομμύρια οδικές αφίξεις). Φέτος τον Ιούλιο ο αριθμός των εισερχομένων στις πύλες εισόδου της χώρας κυμαίνεται μόλις και μετά βίας πέριξ του 1,5 εκατομμυρίου.
Την ίδια στιγμή, οι ισχνές κρατήσεις για τον Αύγουστο αλλά και το γεγονός ότι βασικές αγορές όπως αυτές των ΗΠΑ και της Ρωσίας μένουν εκτός, οδηγούν πολλούς επιχειρηματίες στην απόφαση να κλείσουν εκ νέου τα ξενοδοχεία που άνοιξαν μέσα στον Ιούλιο, ελλείψει κρατήσεων για τον πιο θερμό μήνα του καλοκαιριού. Δεν είναι τυχαίο ότι ο όμιλος Μουζενίδη, που διακινεί τον μεγαλύτερο αριθμό τουριστών από αγορές όπως η Ρωσία και η Ουκρανία, με σημαντική δραστηριότητα και σε άλλες αγορές της Βαλκανικής (π.χ. Σερβία), πήρε την απόφαση να κλείσει μέσα στον Αύγουστο ξενοδοχεία του στη Βόρεια Ελλάδα, με δεδομένο τον πολύ μικρό αριθμό των κρατήσεων από τις αγορές όπου δραστηριοποιείται. Σημειωτέον ότι ο όμιλος διακινεί περί τις 450.000 τουρίστες στην Ελλάδα και έχει το μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς στη Ρωσία, μια σημαντική αγορά για τη χώρα μας, η οποία, τώρα, εν μέσω κορωνοϊού, παραμένει κλειστή – οι Ρώσοι ανακοίνωσαν το άνοιγμα των ταξιδίων προς τα τουρκικά παράλια από τις 8 Αυγούστου.
Διάψευση των προσδοκιών στο… restart
Εχοντας ήδη την εμπειρία του πρώτου μήνα του… restart και με το δεδομένο ότι τα επιδημιολογικά δεδομένα έχουν αλλάξει επί τα χείρω σε σχέση με τον Ιούνιο, προ της επανεκκίνησης του ελληνικού τουρισμού, οι ξενοδόχοι φαίνεται ότι επικεντρώνονται τώρα περισσότερο στα θέματα επιβίωσής τους παρά στις τρέχουσες αφίξεις τουριστών.
«Με χαμένη τη φετινή σεζόν, είναι πλέον ουσιώδης η επιβίωση έως το καλοκαίρι του 2021», τονίζουν προς όλες τις κατευθύνσεις οι τουριστικοί φορείς, επισημαίνοντας την αναγκαιότητα για άμεσα εμπροσθοβαρή μέτρα και ρυθμίσεις για τις οφειλές προς το Δημόσιο. Η μέση πληρότητα, με βάση τα στοιχεία από τις 52 ενώσεις ξενοδόχων πανελλαδικά, στο τέλος Ιουλίου έκλεισε χειρότερα απ’ ό,τι αναμενόταν, στο 22%-25%, και κατ’ εξαίρεση σε ορισμένες περιοχές στο 30%, ενώ στις μεγάλες πόλεις (π.χ. Αθήνα, Θεσσαλονίκη) οριακά έφτασε στο 10%. Βασικές αιτίες, η αύξηση των κρουσμάτων στις ευρωπαϊκές αγορές, η οποία επηρεάζει τις συχνότητες των δρομολογίων αλλά και την πληρότητα των αεροπλάνων πανελλαδικά, με αποτέλεσμα οι πτήσεις από το εξωτερικό να ήταν συνολικά μειωμένες τον Ιούλιο σε ποσοστό 70%, ενώ ειδικά για τη βόρεια Ελλάδα η έξαρση των κρουσμάτων στα Βαλκάνια χαμήλωσε απότομα τον πήχη ακόμη και για τον οδικό τουρισμό. Επιπλέον, είναι χαρακτηριστικό ότι μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες δωδεκάμηνης λειτουργίας στα αστικά κέντρα καταγράφουν ακόμη και μονοψήφιες πληρότητες.
Μάλιστα εκτιμάται ότι τα ξενοδοχεία συνεχούς λειτουργίας είναι που θα έχουν και το μεγαλύτερο πρόβλημα από το φθινόπωρο. Μεγάλες εκδηλώσεις όπως η Διεθνής Εκθεση Θεσσαλονίκης παραμένουν στον αέρα, ενώ για την Αθήνα τα «Ποσειδώνια», που υπολογίζεται ότι φέρνουν έσοδα για την ελληνική οικονομία περί τα 60 εκατ. ευρώ, είχαν αρχικά προγραμματιστεί για τον Ιούνιο, στη συνέχεια αναβλήθηκαν για τον Οκτώβριο και πλέον πάνε για το… 2022. Συνολικά για φέτος, με βάση την πανελλαδική έρευνα που πραγματοποίησαν από κοινού μέσα στο πρώτο 15ήμερο του Ιουλίου ο Σύνδεσμος Ελλήνων Επαγγελματιών Οργανωτών Συνεδρίων (HAPCO), το Γραφείο Συνεδρίων και Επισκεπτών του Δήμου Αθηναίων (ACVB) και το Γραφείο Προσέλκυσης Συνεδρίων και Επισκεπτών της Θεσσαλονίκης (TCB), οι ακυρώσεις και αναβολές στις διεθνείς διοργανώσεις στη χώρα μας είναι άνω του 95%, η μείωση του τζίρου είναι στο 76% για τις εταιρείες διοργάνωσης συνεδρίων και στο 69% για τα ξενοδοχεία και τους συνεδριακούς χώρους, ενώ 1 στους 5 ερωτηθέντες καταγράφει ήδη ακυρώσεις ή αναβολές προγραμματισμένων εκδηλώσεων για το 2021.
Από την άλλη πλευρά, μεγάλο πλήγμα, ειδικά για την ελληνική πρωτεύουσα, είναι η απώλεια των Αμερικανών τουριστών, μια αγορά που λόγω επιδημιολογικών δεδομένων έχει μείνει κλειστή. Οσο και αν τα μηνύματα από το υπουργείο Τουρισμού κάνουν λόγο για «μεγάλο ενδιαφέρον και επτά απευθείας πτήσεις από τον Απρίλιο του 2021 από τις ΗΠΑ, κάτι που έχουμε να δούμε δεκαετίες», οι τουριστικοί φορείς κρατούν μικρό καλάθι και εκφράζουν φόβους για συρρίκνωση των δρομολογίων σε επίπεδα προ δεκαετίας.
Σημειώνεται εδώ ότι, με βάση τα στοιχεία από το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος, από τα 10.000 ξενοδοχεία πανελλαδικά έχουν λάβει βεβαιώσεις υγειονομικών πρωτοκόλλων τα 6.800 και από αυτά είναι ανοιχτά τα 5.500.
Ρεαλισμός και για τις εισπράξεις
Ακριβώς λόγω των χαμηλών νούμερων του ελληνικού τουρισμού, που αποτυπώνονται και στις τονωτικές ενέσεις που επιχειρούν συνεχώς προκειμένου να ενισχύσουν τη ζήτηση οι αεροπορικές, ολοένα περισσότεροι τουριστικούς φορείς να συγκλίνουν στην άποψη ότι το αισιόδοξο σενάριο για τουριστικές εισπράξεις φέτος στα 5 δισ. ευρώ, από τα 18,2 δισ. ευρώ του 2019, τείνει να είναι ουτοπικό. Οπως αποδεικνύεται, το πρόβλημα είναι παγκόσμιο, αφού ουσιαστικά δεν υπάρχει η ψυχολογία στους Ευρωπαίους για ταξίδια στο εξωτερικό φέτος το καλοκαίρι, ανεξαρτήτως τελικά του πώς διαμορφώνεται η κατάσταση στην Ελλάδα ή του πώς διαχειρίστηκε η χώρα μας την κρίση.
Εξ ου και φαίνεται πιο ρεαλιστικό το χειρότερο σενάριο, για έσοδα κοντά στα 3,5-4 δισ. ευρώ για τον κλάδο, με τις περισσότερες ελπίδες να επαφίενται στις δύο μεγαλύτερες αγορές εισερχόμενου τουρισμού για τη χώρα μας, τους Γερμανούς και τους Βρετανούς – αν και για τους τελευταίους υπάρχουν αρκετά ερωτηματικά.
Οι εξελίξεις της περασμένης εβδομάδας με την αποθάρρυνση ουσιαστικά των ταξιδιών από το Ηνωμένο Βασίλειο προς την Ισπανία και την επιβολή καραντίνας σε όλους τους ταξιδιώτες που επιστρέφουν από ισπανικούς προορισμούς εκτιμάται ότι θα στρέψουν τους Βρετανούς σε άλλες αγορές της Μεσογείου, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Προς αυτή την κατεύθυνση μάλιστα ο ταξιδιωτικός κολοσσός της TUI, μέσω της ΤUI UK, ανακοίνωσε ότι μετά την απόφαση των Βρετανών για την καραντίνα ακυρώνει πακέτα για Ισπανία -έως τις 10 Αυγούστου για την ηπειρωτική χώρα και έως τις 4 του μήνα για τα ισπανικά νησιά- και προσθέτει πτήσεις για Ελλάδα και Τουρκία. Ωστόσο, δεν είναι λίγοι αυτοί που εκτιμούν ότι με την απόφαση περί καραντίνας οι Βρετανοί νιώθουν μεγαλύτερη αβεβαιότητα και αποθαρρύνονται συνολικά για ταξίδια στο εξωτερικό, με χαμένους τελικά όλους τους μεσογειακούς προορισμούς, της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης, και κερδισμένη την Κορνουάλη, αφού οι περισσότεροι τουρίστες στρέφονται εντός των τειχών.
5-20 Αυγούστου οι διακοπές του Ελληνα
Εντός των τειχών στρέφονται φέτος, όπως είναι φυσικό, και οι (πιο λίγοι) Ελληνες που φαίνεται ότι θα ταξιδέψουν τη σεζόν COVID-19 περισσότερο σε σπίτια φίλων και συγγενών. «Το φοβικό κλίμα λόγω κορωνοϊού έχει επηρεάσει το φετινό καλοκαίρι και τις διακοπές του Ελληνα, ο οποίος, ούτως ή άλλως, έχει περιορίσει τα ταξίδια στη χώρα του τα τελευταία χρόνια της κρίσης, ακόμη και προ κορωνοϊού». Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, πέρυσι τα προσωπικά ταξίδια των Ελλήνων, ηλικίας 15 ετών και άνω, εντός Ελλάδος μειώθηκαν σε διψήφιο ποσοστό, κατά 10,5%, στα 4,94 εκατομμύρια (από 5,53 εκατομμύρια το 2018), ενώ τα ταξίδια εξωτερικού αυξήθηκαν κατά 5,7%, στις 840.000 από 795.000 το 2018. Συνολικά, η δαπάνη των Ελλήνων, ανεξαρτήτως ηλικίας, πέρυσι για ταξίδια σε Ελλάδα και εξωτερικό ήταν οριακά αυξημένη, στα 2,51 δισ. ευρώ από 2,49 δισ. ευρώ το 2018, με μειωμένο τον αριθμό τόσο των διανυκτερεύσεων όσο και των ταξιδιών στο εσωτερικό της χώρας. Εξ ου και οι προσδοκίες για τον ρόλο που μπορεί να παίξει ο εσωτερικός τουρισμός κατά τη φετινή σεζόν είναι περιορισμένες, ενώ δεν λείπουν και οι γκρίνιες από τους Ελληνες για τις τσουχτερές τιμές στα νησιά.
Για τον εσωτερικό τουρισμό, οι εκτιμήσεις για τα νούμερα φέτος θέτουν ακόμη πιο χαμηλά τον πήχη, αφού με βάση τα πρώτα στοιχεία, όπως επισημαίνουν οι ξενοδόχοι, τον Ιούλιο οι Ελληνες δεν ήταν παρά ελάχιστοι στους νησιωτικούς προορισμούς, πλην των διανυκτερεύσεων του σαββατοκύριακου. Κινητικότητα στις κρατήσεις υπάρχει για την περίοδο 5-20 Αυγούστου, όπως συμβαίνει άλλωστε κάθε χρόνο, με θολό ακόμη τον Σεπτέμβριο.
Σε μια προσπάθεια για την τόνωση του εσωτερικού τουρισμού και ενώ η κίνηση από το εξωτερικό δύσκολα ανακάμπτει, το κυβερνητικό επιτελείο αυξάνει κονδύλια και κίνητρα σε τριπλό μέτωπο για τις διακοπές των Ελλήνων, προκειμένου να στηρίξει -όσο γίνεται- και την απασχόληση στον κλάδο.
Στο πλαίσιο αυτό, ψηφίστηκε την περασμένη εβδομάδα στη Βουλή το πρόγραμμα των διατακτικών (vouchers), η τρίτη κατά σειρά πρωτοβουλία για την ενίσχυση του εσωτερικού τουρισμού μετά την αύξηση των κονδυλίων στα 100 εκατ. ευρώ του προγράμματος «Τουρισμός για όλους» του υπουργείου Τουρισμού και στα 37 εκατ. για τον κοινωνικό τουρισμό μέσω του υπουργείου Εργασίας. Μέσω της παροχής vouchers σε εργαζομένους του ιδιωτικού τομέα το κυβερνητικό επιτελείο εκτιμά ότι τουλάχιστον 10 εκατ. ευρώ, ίσως και 20 εκατ., μπορούν να ενεργοποιηθούν σε φοροαπαλλαγές, ώστε να ενισχυθεί ο εσωτερικός τουρισμός. Αμεσα, για τις καλοκαιρινές διακοπές του 2020, οι επιχειρηματίες έχουν πλέον τη δυνατότητα να παράσχουν στους υπαλλήλους τους, εν είδει μπόνους, κουπόνια για τον εσωτερικό τουρισμό. Πολύ σημαντικό κίνητρο για τη χρήση αυτού του νέου εργαλείου είναι η ταυτόχρονη απαλλαγή από τη φορολογία εισοδήματος για το 2020 του εκάστοτε ποσού που διατίθεται υπό μορφή voucher.
Το ναυάγιο του τουρισμού σε αριθμούς
• 1,5 εκατομμύριο είναι κατ’ εκτίμηση οι αφίξεις του Ιουλίου, από 6 εκατομμύρια τον περσινό Ιούλιο.
• 22%-25% εκτιμάται η μέση πληρότητα στα ξενοδοχεία τον Ιούλιο, ισχνές οι επιδόσεις και του Αυγούστου.
• 10% μετά βίας η πληρότητα σε Αθήνα – Θεσσαλονίκη
• 70% μειώθηκαν οι πτήσεις τον Ιούλιο.
• 3,5-4 δισ. ευρώ το πιο ρεαλιστικό σενάριο για τις τουριστικές εισπράξεις το 2020, από 18,2 δισ. ευρώ το 2019
