Ο Δρ. Κώστας Τσουμάνης, εργάζεται στο Υπουργείο Τουρισμού, στην Περιφερειακή Διεύθυνση Ιονίων Νήσων. Εργάστηκε στον χώρο της εκπαίδευσης ως διδάσκων καθηγητής στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο για την Σχολή Ξεναγών, στα ΤΕΙ Ηπείρου, στη Σχολή Ξεναγών Κέρκυρας – ΕΟΤ και σε Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης. Έχει διενεργήσει 8 θεματικές έρευνες Περιφερειακής Τουριστικής Ανάπτυξης. Έχει εργαστεί για πέντε χρόνια στον ιδιωτικό τομέα σε διάφορες ξενοδοχειακές επιχειρήσεις. Το επιστημονικό του έργο αποτελείται από έναν αριθμό δημοσιεύσεων σε περιοδικά και ανακοινώσεων σε διεθνή συνέδρια. Έχει γράψει δύο βιβλία «Η Κοινωνιολογία και η Ψυχολογία του Τουρισμού», (2003) και «Η Κέρκυρα μέσα από τα μάτια των περιηγητών» (2010). Το 2011 επελέγη ως εξειδικευμένος συνεργάτης (expert) από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού (ΠΟΤ) ενώ από το 2007 ερευνά τη διαχρονική εξέλιξη των ταξιδιών και της φιλοξενίας στον Ελλαδικό χώρο.
Σήμερα, μιλάει στην «δ» υπογραμμίζοντας μεταξύ άλλων ότι «Η πορεία του ελληνικού τουρισμού θα είναι απρόβλεπτη μέχρι το τέλος της τουριστικής περιόδου» ενώ αναφέρεται στο μοντέλο του μαζικού τουρισμού, το οποίο ‘δεν πρόκειται να μειωθεί, αντιθέτως θα αυξάνεται’ καθώς και για τον ‘κώδικα επαγγελματικής συμπεριφοράς στον τουρισμό’ με τον οποίο έχει ασχοληθεί προσωπικά, ο ίδιος και μας εξηγεί τα χαρακτηριστικά του.
• Κύριε Τσουμάνη, θα ήθελα να ξεκινήσουμε ζητώντας από εσάς μία εκτίμηση για την πορεία του ελληνικού τουρισμού μέχρι τώρα που οδεύουμε προς το τέλος του Αυγούστου. Υπό τις συνθήκες της πανδημίας του κορωνοϊού, κατάφερε η Ελλάδα να έχει τουρίστες;
Η πορεία του ελληνικού τουρισμού θα είναι απρόβλεπτη μέχρι το τέλος της τουριστικής περιόδου.
Αυτό οφείλεται σε εξωτερικούς και εσωτερικούς παράγοντες.
Οι εξωτερικοί παράγοντες είναι τα περιοριστικά μέτρα που θέτουν οι χώρες προέλευσης προς τους ταξιδιώτες. Κάθε φορά που αυξάνονται οι δείκτες του κορωνοϊού. Οι εσωτερικοί παράγοντες είναι η μεγάλη συνάθροιση ιδιαίτερα της νεολαίας στα μεγάλα τουριστικά θέρετρα της χώρας, και η πολιτεία ανακοινώνει ανάλογα και αυστηρότερα μέτρα προστασίας. Έτσι, θέλει να στείλει το μήνυμα ότι η χώρα μας λαμβάνει όλα τα απαραίτητα μέτρα για την υγεία των επισκεπτών μας. Αυτό για φέτος έχει μεγάλο οικονομικό κόστος, αλλά από την άλλη πλευρά εδραιώνεται η εικόνα της χώρας μας ότι είναι μια ασφαλής χώρα και θα επωφεληθεί για την τουριστική περίοδο 2021.
• Η εμφάνιση του κορωνοϊού ποιες αδυναμίες/προβλήματα ανέδειξε στη διαχείριση του μαζικού τουρισμού;
Η πανδημία του κορωνοϊού έχει προκαλέσει χιλιάδες θανάτους, ολέθρια οικονομικά αποτελέσματα ανά την υφήλιο και εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τις εργασίες τους. Όσον αφορά στις χώρες που δέχονται μεγάλο αριθμό μαζικού τουρισμού, στις οποίες συγκαταλέγεται και η Ελλάδα, οι ειδικοί «κρούουν» τον κώδωνα του κινδύνου για τις διαχρονικές συνέπειες που υφίστανται οι περιοχές υποδοχής και ο κορωνοϊός ήλθε να υπενθυμίσει τις αδυναμίες που προκαλεί η υψηλή πυκνότητα του μαζικού τουρισμού.
Συγκεκριμένα:
α) Η άνιση χωρική κατανομή των τουριστών: Το 83% των επισκεπτών της χώρας φιλοξενούνται σε πέντε περιφέρειες (Κεντρ. Μακεδονία, Ν. Αιγαίο, Κρήτη, Αττική και Ιόνια Νησιά) και έτσι πληθυσμιακά η πυκνότητα των παράκτιων περιοχών ανέρχεται σε πολύ υψηλά επίπεδα και εν προκειμένω πολύ επικίνδυνα για την υγεία των επισκεπτών. Γι’ αυτό θα πρέπει σ’ αυτές τις περιοχές να μελετηθεί η φέρουσα τουριστική ικανότητα.
β) Η χρονική κατανομή των τουριστών / υψηλή τουριστική εποχικότητα:
Το 70-80% των τουριστών επισκέπτονται τη χώρα μας στους τέσσερις μήνες αιχμής (Ιούνιο, Ιούλιο, Αύγουστο, Σεπτέμβριο), άρα και υψηλή τουριστική πυκνότητα αυτή την περίοδο. Επίσης, προκαλούνται μεγάλες συνέπειες, όπως: καταπόνηση των δημοσίων υποδομών, του οδικού δικτύου και των κοινόχρηστων χώρων, και πολλές φορές η ανεπάρκεια αυτών. Η μη επάρκεια ύδρευσης, ηλεκτροδότησης, αποχέτευσης και η περισυλλογή των απορριμμάτων. Τέλος, δεν διασφαλίζεται και η βιωσιμότητα των τουριστικών επιχειρήσεων.
γ) Η εξάρτηση από τις αερομεταφορές.
Η χώρα μας, ως ένα νησιωτικό σύμπλεγμα εξαρτάται πάρα πολύ από τις αερομεταφορές. Στην Κέρκυρα π.χ. οι αλλοδαποί τουρίστες κατά 98% φτάνουν αεροπορικώς, και μόνον 2% φθάνουν ατμοπλοϊκώς.
δ) Η γιγάντωση της κρουαζιέρας στη Μεσόγειο.
Η κρουαζιέρα έχει σχεδόν καταστραφεί, όπως είχε συμβεί τη δεκαετία του ’70 με την υπερβολική αύξηση των καυσίμων. Το μεγαλύτερο μέρος της ανήκε σε Έλληνες εφοπλιστές. Η κρουαζιέρα σε ορισμένα λιμάνια της Μεσογείου προκαλούσε έντονα το φαινόμενο υπερτουρισμού, με αποτέλεσμα να δυσφορεί η τοπική κοινωνία, οι επισκέπτες και να καταπονούνται οι υποδομές του τόπου.
• Το μοντέλο του μαζικού τουρισμού, επηρεάζει πολύ κάποιους συγκεκριμένους τουριστικούς προορισμούς. Μπορούμε να ξεφύγουμε από αυτό και να αναπτύξουμε άλλα, εναλλακτικά και πιο βελτιωμένα μοντέλα;
Το μοντέλο του μαζικού τουρισμού, δεν πρόκειται να μειωθεί, αντιθέτως θα αυξάνεται. Γι’ αυτό θα πρέπει οι χώρες υποδοχής σε συνεργασία με τους διακινητές του (Tour Operators), να επιδιώξουν μια ορθολογική διαχείρισή του.
Όσο για τη χώρα μας, η έλλειψη μιας μακρυχρόνιας στρατηγικής, και μια λαθεμένη αντίληψη της έννοιας της ανταγωνιστικότητας που συνδέεται σχεδόν μονοδιάστατα με τη χαμηλή τιμή, υποβαθμίστηκε η ποιότητα, εκμηδενίζονται τα κέρδη και η τιμή είναι ο βασικός λόγος για την επιλογή της χώρας μας ως τουριστικού προορισμού. Έτσι, αναπτύσσεται ένας φαύλος κύκλος της υποβάθμισης, χαμηλή τιμή – χαμηλή ποιότητα, πιο χαμηλή τιμή – πιο χαμηλή ποιότητα κ.ο.κ. Ο ελληνικός τουρισμός «παγιδεύτηκε» στα «ρεκόρ αφίξεων» τα τελευταία χρόνια, που με αυταρέσκεια προβάλλονταν από κάθε τουριστική ηγεσία. Στη χώρα μας αντιστοιχεί μόνον το 3% του ευρωπαϊκού τουρισμού. Σ’ ένα τέτοιο μικρό ποσοστό αντιστοιχίας, δεν ωφελεί να επιδιώκεται η αύξηση της ποσότητας, αλλά της ποιότητας.
• Έχετε ασχοληθεί με τον κώδικα επαγγελματικής συμπεριφοράς στον τουρισμό. Όπως γράφετε κι εσείς, στην Ελλάδα σύμφωνα με τις έρευνες κερδίζεται μεγαλύτερος βαθμός ικανοποίησης των επισκεπτών μέσω του συναισθήματος και του φιλότιμου παρά από τις υπάρχουσες δομές και υποδομές. Τελικά, παίζει τόσο σημαντικό ρόλο η πρώτη εικόνα και η φιλοξενία μας απέναντι στους επισκέπτες μας και οφείλουν όσοι εμπλέκονται να την βελτιώνουν συνεχώς;
Πράγματι η Ελλάδα κερδίζει συναισθηματικά τον επισκέπτη και όχι με τις
υποδομές της. Η φιλοξενία υπάρχει μέσα στο DNA του Έλληνα. Ο Έλληνας διαθέτει ένα ισχυρό επικοινωνιακό χάρισμα, που εκφράζεται με το χαμόγελο και τη «γλώσσα» του σώματος, που μ’ ένα κτύπημα στην πλάτη του επισκέπτη τον έχει κερδίσει.
Τώρα, αυτό το ισχυρό επικοινωνιακό χάρισμα, ο ιός του κορωνοϊού το έχει καταργήσει και θα πρέπει να βρεθεί ένας άλλος τρόπος που να το αναπληρώσει.
Κάθε χειμερινή περίοδο, όλοι οι νεοεισερχόμενοι επαγγελματίες στον τουρισμό να συμμετέχουν σε σεμινάρια ώστε να αποκτήσουν την απαραίτητη επαγγελματική τουριστική συμπεριφορά.
