Ο σίδηρος είναι από τα βασικότερα ιχνοστοιχεία για όλους τους ζωντανούς οργανισμούς. Είναι απαραίτητος για πολλαπλές μεταβολικές διεργασίες, όπως είναι η μεταφορά του οξυγόνου, η σύνθεση DNA και η μεταφορά ηλεκτρονίων.
Υπάρχουν δύο μορφές σιδήρου, ο αιμικός σίδηρος που μπορούμε να τον βρούμε σε τροφές του ζωικού βασιλείου και ο μη αιμικός που τον βρίσκουμε σε τροφές του φυτικού βασιλείου.
Το σώμα μας χρειάζεται σίδηρο για την παραγωγή αιμοσφαιρίνης, είναι η πρωτεινη που δίνει χρώμα στα ερυθρά αιμοσφαίρια, το οποίο μεταφέρει οξυγόνο μέσω του αίματος σε όλα τα κύτταρα. Ένα συχνό πρόβλημα που εμφανίζεται όταν δεν έχουμε αρκετό σίδηρο, δηλαδή τα ερυθρά αιμοσφαίρια γίνονται μικρά και ωχρά, είναι η αναιμία. Μια κατάσταση όπου δεν μπορούν να μεταφέρουν αρκετό οξυγόνο στα όργανα και τους μυς του σώματός μας.
Ένας μεγάλος αριθμός ενζύμων απαιτεί σίδηρο ως συμπαράγοντα για τις λειτουργίες τους. Μεταξύ των πιο σημαντικών από αυτά είναι τα ένζυμα που εμπλέκονται στην οξειδωτική φωσφορυλίωση, η μεταβολική οδός που μετατρέπει τα θρεπτικά συστατικά σε ενέργεια.
Αλλά ας δούμε και κάποιες άλλες ιδιότητές του:
• Χρησιμοποιείται για την παραγωγή αιμοσφαιρίνης και ορισμένων ενζύμων που είναι απαραίτητα για ένα υγιές σώμα.
• Bοηθά στη μεταφορά οξυγόνου στο αίμα σε διάφορα μέρη του σώματος όπως από τους πνεύμονες στους ιστούς.
• Δρα ως καταλύτης για πολλές μεταβολικές δράσεις που είναι θεμελιώδεις για την ανάπτυξη των κυττάρων, έχοντας ρόλο στο μεταβολισμό ως συστατικό ορισμένων πρωτεϊνών και ενζύμων.
• Είναι σημαντικός για το ανοσοποιητικό σύστημα και την καλή λειτουργία του ήπατος.
• Έχει ρόλο στην προστασία του σώματος από τις ελεύθερες ρίζες και στην μείωση της κόπωσης.
⦁ Είναι απαραίτητος και στην εγκυμοσύνη;
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, εμφανίζονται μεγάλες διαφορές στο σώμα μιας γυναίκας που περιλαμβάνουν ορμονικές και μεταβολικές αλλαγές με όλες τις επιπτώσεις τους στα όργανα και τα συστήματα του σώματος. Μια από τις κύριες ανάγκες που αυξάνονται αυτήν την περίοδο της γυναίκας είναι η ζήτηση για σίδηρο, το οποίο όπως αναφέραμε είναι το συστατικό της αιμοσφαιρίνης, της πρωτεΐνης των ερυθρών αιμοσφαιρίων.
Ο σίδηρος παρέχει στη μητέρα και το μωρό ζωτικό οξυγόνο. Όπου ένα μεγάλο μέρος του σιδήρου είναι υπεύθυνο για την παροχή οξυγόνου στο αίμα από τους πνεύμονες και όλα τα όργανα, ειδικά τον εγκέφαλο.
Αυτή η αύξηση αφορά όχι μόνο τις ανάγκες της μητέρας αλλά και του αναπτυσσόμενου μωρό και του πλακούντα, ειδικά στο δεύτερο και τρίτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης, τα στάδια που το μωρό μεγαλώνει πολύ γρήγορα. Ο όγκος του αίματος στο σώμα αυξάνεται για να καλύψετε τις ανάγκες της μητέρας και του μωρού. Αυτό όμως μειώνει τη συγκέντρωση της αιμοσφαιρίνης στο αίμα. Το σώμα χρειάζεται σίδηρο και άλλες βιταμίνες για να αυξήσει την παραγωγή νέων ερυθρών αιμοσφαιρίων. Το μειωμένο επίπεδο αυτών των στοιχείων στις αποθήκες του σώματος επιβραδύνει την παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων και κατά συνέπεια καθιστά δύσκολη την επαρκή οξυγόνωση.
Αυτό το πρόβλημα γίνεται πιο έντονο εάν η εγκυμοσύνη συνοδεύεται από συμπτώματα όπως είναι ο εμετός, ή εάν η εγκυμοσύνη είναι με δυο ή περισσότερα μωρά κτλ.
⦁ Τι ισχύει για τα παιδιά και τα βρέφη;
Τα μωρά γεννιούνται με ένα απόθεμα σιδήρου, το οποίο προέρχεται από το αίμα της μητέρας τους ενώ βρίσκονταν στη μήτρα. Ο σίδηρος είναι ένα απαραίτητο θρεπτικό συστατικό για τη φυσιολογική των μωρών.
Η έλλειψη του σχετίζεται με δυσμενείς επιπτώσεις στη νευρολογική και ψυχοκινητική ανάπτυξη. Η βρεφική περίοδος είναι ένα κρίσιμο παράθυρο για την ανάπτυξη του εγκεφάλου και συνεπώς οι ελλείψεις τέτοιων μικροθρεπτικών συστατικών κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου μπορεί να έχουν ανεπιθύμητες επιδράσεις.
Τα χαμηλά επίπεδα σιδήρου μπορεί να οδηγήσουν τα παιδιά σε προβλήματα συγκέντρωσης, μικρότερο χρονικό διάστημα προσοχής και κακή ακαδημαϊκή απόδοση. Μπορεί επίσης να τους κάνει να αισθάνεστε κουρασμένοι και αδύναμοι κατά την διάρκεια των ημερών.
Είναι σημαντικό λοιπόν να θυμόμαστε πως η ανίχνευση και θεραπεία της έλλειψης σιδήρου στο σώμα σημαίνει ανακούφιση και εξάλειψη των συμπτωμάτων που προέρχονται από την ανεπάρκεια του. Η σωστή θεραπεία κάνει τους ανθρώπους, οποιασδήποτε ηλικίας, να αισθάνονται πιο υγιείς και πιο δυνατοί για να αντιμετωπίσουν τις καθημερινές υποχρεώσεις.
Ελένη Μεντή
Φοιτήτρια Ιατρικής
