Γράφει ο
Γιάννης Μπόζιος
Τη λήξη του β’ παγκοσμίου πολέμου, ακολούθησε ένας μαζικός εκδημοκρατισμός των χωρών της Ευρώπης, ο οποίος δεν έγινε παντού, ούτε στον ίδιο χρόνο, ούτε με τον ίδιο τρόπο, αλλά ούτε στον ίδιο βαθμό. Ο εκδημοκρατισμός των χωρών της νότιας Μεσογείου, δηλαδή της Πορτογαλίας, της Ισπανίας και της Ελλάδας πραγματοποιήθηκε κυρίως την δεκαετία του ’70. Η μετάβαση από τα τότε δικτατορικά καθεστώτα σε δημοκρατίες δεν ήταν εύκολη. Το βασικό αίτημα των ανθρώπων ήταν να ανατρέψουν αυτά τα καθεστώτα, απόρροια των οποίων ήταν η απώλεια πολλών ζωών και η καταπάτηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Η κατάρρευση αυτών των καθεστώτων, άλλοτε έγινε αναίμακτα και άλλοτε είχε σημαντικό εθνικό κόστος.
Στην πολιτική σκηνή της Πορτογαλίας από το 1926 πρωταγωνιστούσε ο Αντόνιο ντε ολιβέιρα Σαλαζάρ, ο οποίος είχε τεθεί επικεφαλής στην δικτατορία, που εγκαταστάθηκε από πραξικοπηματίες στρατιωτικούς την ίδια χρονιά.
Στην αρχή διετέλεσε υπουργός οικονομικών μέχρι το 1928 και στην συνέχεια πρωθυπουργός. Το νέο καθεστώς ονομάστηκε ”Estado novo” (νέο κράτος) και έμεινε στην εξουσία μέχρι το 1974.
Ο δαπανηρός πόλεμος που διεξήγαγε η Πορτογαλία από το 1961 έως και το 1974 για την διατήρηση των αποικιών της στην Αφρική εξάντλησε τους πολίτες, ωθώντας φιλοδημοκρατικά και φιλοκομμουνιστικά μέλη του πορτογαλικού στρατού να αντιτεθούν στο καθεστώς, συγκροτώντας ένα κίνημα ενόπλων δυνάμεων που οργάνωσε πραξικόπημα.
Στις 25 Απριλίου του 1974 δόθηκε σήμα μέσω του ραδιοφώνου στα μέλη του κινήματος να καταλάβουν στρατηγικά σημεία της χώρας.
Παρά την έκκληση του στρατού να παραμείνουν στα σπίτια τους, οι πολίτες ξεχύθηκαν στους δρόμους και αναμείχθηκαν με τους στρατιώτες, τοποθετώντας γαρύφαλλα στις κάνες των όπλων τους και προσδίδοντας με αυτόν τον τρόπο ένα φιλειρηνικό και συνάμα ρομαντικό στοιχείο στην όλη κινητοποίηση.
Η επανάσταση έληξε, σχεδόν, αναίμακτα, όμως δεν χαρακτηρίστηκε ως λαϊκή, διότι δεν υπήρχαν αντιδράσεις του λαού πριν το πραξικόπημα.
Η επανάσταση του 1974 στην Πορτογαλία, ανέτρεψε τις δομές ενός φασίζοντας, κορπορατιστικού καθεστώτος και εγκαινίασε τον λεγόμενο ”τρίτο κύμα εκδημοκρατισμού” της παγκόσμιας ιστορίας.
Στις 25 Απριλίου του 1975 διοργανώθηκαν στην Πορτογαλία οι πρώτες ελεύθερες εκλογές για την ψήφιση νέου συντάγματος, ενώ επακόλουθη ήταν η ανεξαρτητοποίηση των πορτογαλικών αποικιών.
Ο Γιάννης Μπόζιος είναι προπτυχιακός φοιτητής στο Τμήμα Πολιτικής επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης στο ΕΚΠΑ
