Μαράσια: ένας ολόκληρος κόσμος για τη Ρόδο, εκεί όπου η ζωή συνεχίζεται με τις όποιες αλλαγές και διακυμάνσεις στις παλιές, παμπάλαιες ελληνικές γειτονιές της πρωτεύουσας του νησιού. Λίγοι, ίσως, από τους επισκέπτες της Ρόδου γνωρίζουν για τα Μαράσια, τις εκτός των τειχών προεκτάσεις και συσπειρώσεις των Ελλήνων κατοίκων μετά την πτώση της νήσου στους Τούρκους, το 1522.
Ξεφυλλίζοντας το εξαίρετο φωτογραφικό ημερολόγιο που κυκλοφόρησε η Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Εργων Δωδεκανήσου (ΥΝΜΤΕΔ) του ΥΠΠΟΑ, προβάλλεται η ομορφιά των παλαιών αυτών συνοικιών που εύλογα δίνουν τον τίτλο στην έκδοση: «Μαράσια. Οι ελληνικές ροδίτικες γειτονιές».
Ο αρχιτέκτονας Γιώργος Καρυδάκης, προϊστάμενος της Υπηρεσίας, δίνει τον δικό του αγώνα για την αναγνώριση αυτής της ιδιαίτερης πολιτισμικής κληρονομιάς της Ρόδου. Μαζί του συμπλέει μια ομάδα αρχιτεκτόνων, πολιτικών μηχανικών, τοπογράφων και συντηρητών που συμβάλλουν στην καλλιέργεια μιας άλλης αντίληψης για την προστιθέμενη αξία που δίνει σε κάθε τόπο το αρχιτεκτονικό και ιστορικό παρελθόν.
Τα Μαράσια οργανώθηκαν γύρω από παλαιότατους πυρήνες και έγιναν οι νεότερες επεκτάσεις των Ελλήνων έξω από την παλαιά, περιτειχισμένη πόλη, όταν έγινε πλέον οθωμανική. Οι ενορίες οργανώθηκαν γύρω από τις ξανακτισμένες παλιές εκκλησίες και στη «μύτη» του νησιού κτίστηκε το Νεοχώριον (Νιοχώρι), με την καθολική εκκλησία, τα σπίτια των διπλωματών, τις πρεσβείες, τα ξενοδοχεία. Και σήμερα αισθάνεται κανείς στον αέρα αυτό τον κοσμοπολιτισμό. Στα άλλα Μαράσια, στον Αη Γιάννη, στους Αγίους Αναργύρους, στην Αγία Αναστασία, στον Ανω και στον Κάτω Αη Γιώργη, στον Αγιο Νικόλαο, στη Μητρόπολη, ο παλιός ροδίτικος τύπος κατοικίας έδωσε εξαίρετα δείγματα αρχιτεκτονικής. Πολλά διασώζονται.
«Εχουμε αφοσιωθεί στην προστασία και ανάδειξη αυτής της κληρονομιάς», λέει ο Γιώργος Καρυδάκης, που επισημαίνει ότι τα τελευταία χρόνια πολλοί κάτοικοι, αναγνωρίζοντας την αξία αυτών των σπιτιών, τα μετατρέπουν σε πρότυπα καταλύματα. Τα Μαράσια, καθότι απροστάτευτα επί δεκαετίες, γέμισαν πολυκατοικίες και απώλεσαν ως ένα σημείο την αυθεντική ρυμοτομία τους, παρ’ όλα αυτά είναι ακόμη και σήμερα κύτταρα της παραδοσιακής ροδίτικης κατοικίας. Αυτή ήταν, όπως λέει ο κ. Καρυδάκης, οργανωμένη γύρω από μια αυλή, που είναι ο πυρήνας του σπιτιού. Ηταν πάντα στρωμένη (όπως και η σάλα) με «κοχλάκι», το χαρακτηριστικό βοτσαλωτό με το μαυρόασπρο θαλασσινό χαλίκι. Οι φωτογραφίες αποδίδουν με πληρότητα την ομορφιά του ροδίτικου σπιτιού.
Μάθημα Ιστορίας
«Σκοπός της φετινής έκδοσης ήταν να γίνει ευρύτερα γνωστή (κυρίως στους Ροδίτες) η ιστορία αυτών των γειτονιών», λέει η Νεκταρία Δασακλή, συντηρήτρια αρχαιοτήτων και έργων τέχνης και μουσειολόγος, προϊσταμένη του τμήματος Συντήρησης της ΥΝΜΤΕΔ. «Ο στόχος της γνωριμίας των Ροδιτών με αυτό το αθέατο (παρότι μέσα στην καθημερινότητά μας) και για χρόνια παραμελημένο κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς φαίνεται να επιτυγχάνεται σε ικανοποιητικό βαθμό μέσω αυτής της έκδοσης του ημερολογίου, καθώς υπάρχουν πολύ θετικά σχόλια ανατροφοδότησης, ενώ η ζήτηση υπερβαίνει την προσφορά, κάτι που θα λάβουμε υπόψη μας για τις μελλοντικές εκδόσεις μας», λέει η κ. Δασακλή. «Οσο κι αν φαίνεται παράξενο, υπάρχει πολύς κόσμος που ενώ γεννήθηκε, μεγάλωσε ή μένει στα Μαράσια, δεν ξέρει καθόλου την ιστορία τους».
Παρότι θα ήταν αυτονόητο, η διάσωση των Μαρασίων δεν είναι απλή υπόθεση. Ο πολίτης βρίσκεται ανάμεσα σε δύο αντιφατικές πολιτικές. Από τη μία, η Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Εργων Δωδεκανήσου έχει χαρακτηρίσει τα Μαράσια ως ιστορικούς τόπους (το 2008 και 2009), αλλά ο Δήμος Ρόδου δεν έχει προχωρήσει την αλλαγή του σχεδίου πόλης, με αποτέλεσμα να υπάρχουν ασάφεια και αντικρουόμενες πολιτικές. Από την πλευρά της ΥΝΜΤΕΔ, είναι αυτονόητο ότι περιμένει από τον δήμο να εναρμονίσει την πολιτική του με τον νόμο του υπουργείου Πολιτισμού.
Ο κόσμος, οι ίδιοι οι κάτοικοι, μπορεί να γίνουν σύμμαχοι όταν κατανοήσουν την υπεραξία αυτής της κληρονομιάς, όπως έχει ήδη κατά περίπτωση διαφανεί. «Στρέφουμε τώρα το ενδιαφέρον του κοινού σε αυτές τις γειτονιές», λέει η Κατερίνα Μανούσου-Ντέλλα, αρχιτέκτονας – μηχανικός με μακρά εμπειρία στις αναστηλώσεις. «Εκεί είναι τα σπίτια των Ροδιτών, από πάππου προς πάππο. Εκεί έμειναν οι πρόγονοί τους και εκεί μένουν τώρα οι ίδιοι και τα παιδιά τους».
Εκκρεμεί ακόμη ο χαρακτηρισμός του Νιοχωριού ως ιστορικού τόπου και αυτό είναι πολύ σημαντικό για να αναχαιτισθεί η καταστροφή του. Η ημερίδα που θα γίνει προσεχώς θα συμβάλει στη διάσωσή του. Τα Μαράσια ανελκύονται σταδιακά στη συνείδηση των Ροδιτών ως κάτι αναπόσπαστο από την πορεία τους στον χρόνο. Ταυτόχρονα ορίζουν και έναν τρόπο σύνδεσης του παρόντος με τις διαχρονικές αξίες. Αυτό το ημερολόγιο από τη Ρόδο άνοιξε μια μεγάλη και ανεξάντλητη συζήτηση.
Πηγή: kathimerini.gr
