Γράφει ο
Νεκτάριος Καλογήρου
«Οι σπόροι, όπως και οι άνθρωποι θέλουν να κάνουν οικογένεια, γι’ αυτό και ταξιδεύουν με τον άνεμο μέχρι να βρουν το ταίρι τους».
Η προαιώνια αυτή γνώση της άμεσης σχέσης του ανθρώπου με τη φύση, η αυτονόητη κι όμως ξεχασμένη, βρίσκεται στο επίκεντρο βιωματικής περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για μαθητές δημοτικών σχολείων και γυμνασίων της Ρόδου.
Τα παιδιά δε μαθαίνουν απλώς τις βασικές έννοιες της φωτοσύνθεσης, ή του τρόπου επίδρασης της θερμοκρασίας σε φυτά και ζώα, αλλά με εξαιρετικά απλό τρόπο καθοδηγούνται στο να κατανοήσουν βαθύτερα νοήματα της ζωής.
Έτσι, ακούν τον εκπαιδευτή τους να μιλά για τα αιθέρια έλαια που με την κρυσταλλική τους δομή, κρύβονται μέσα στα φύλλα και έχουν ρόλο να προσελκύσουν τις μέλισσες που με τη σειρά τους θα βοηθήσουν στη γονιμοποίηση των λουλουδιών ενός ολόκληρου βουνού.
Οι μαθητές δεν ακούν απλώς την περιγραφή, μα με τη βοήθεια ενός μικροσκοπίου έρχονται σε επαφή με την εικόνα των ελαίων, που πράγματι μοιάζει με κρύσταλλο και στη συνέχεια παρακολουθούν τη μέλισσα να κάνει αυτήν ακριβώς τη δουλειά.
Καλλιεργώντας
ένα νέο μέλλον
Όλα τα παραπάνω εντάσσονται στο πρόγραμμα ‘Καλλιεργώντας ένα νέο μέλλον’ που υλοποιεί το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Κ.Π.Ε) Πεταλούδων, σε συνεργασία με το Περιφερειακό Φυτώριο Ρόδου και την αρωγή της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου που καλύπτει τη λειτουργική δαπάνη.
«Είναι σημαντικό και συνάμα όμορφο να βλέπουμε τα παιδιά να έρχονται κοντά στο φυσικό περιβάλλον και να κατανοούν το πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος του στην ισορροπία του πλανήτη, αλλά και στην ποιότητα ζωής του ανθρώπου» εξήγησε στη «δημοκρατική» ο διευθυντής του ΚΠΕ Πεταλούδων Χάρης Συργιάννης.
«Σκοπός μας είναι τα παιδιά να έχουν μια πρώτη επαφή με τη φύση, τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί, αλλά και να κατανοήσουν το ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν ως άτομα και τη σημαντικότητά τους πάνω στη γη» περιέγραψε από τη δική του θέση προς τη «δημοκρατική» ο υπεύθυνος του Περιφερειακού Φυτωρίου Ρόδου, γεωπόνος και στέλεχος της Διεύθυνσης Αγροτικής Οικονομίας της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου Νίκος Ρένεσης.
Το πρόγραμμα ξεκίνησε να υλοποιείται πριν από μερικά χρόνια και στην προ Covid19 περίοδο συμμετείχαν κάθε χρόνο 1200 έως 1500 μαθητές. Η πανδημία και η ανάγκη τήρησης των μέτρων πρόληψης έχει περιορίσει σημαντικά τον αριθμό των συμμετεχόντων.
Τα παιδιά που διακρίνονται στις φωτογραφίες του ρεπορτάζ είναι μαθητές του Β1 τμήματος του 1ου Δημοτικού Σχολείου Ιαλυσού, που την περασμένη Τρίτη 09 Φεβρουαρίου 2021, παρακολούθησαν το βιωματικό μάθημα. Τους μαθητές συνόδευε ο δάσκαλος τους, κ. Παναγιώτης Παναγιωτίδης.
Η δομή της ζωής
«Παιδιά αυτό που βλέπετε είναι ένας σπόρος πικροδάφνης και αν τον αφήσουμε από ψηλά, πέφτει σαν να είναι αλεξίπτωτο», περιγράφει ο κ. Νίκος Ρένεσης στους μαθητές της β’ δημοτικού και αφήνει έναν τέτοιο σπόρο από ψηλά να πέσει στο έδαφος. Οι μαθητές παρακολουθούν την ανάλαφρη κίνηση του σπόρου που κινείται πότε δεξιά και πότε αριστερά, ανάλογα με την κίνηση του ανέμου. Οι μαθητές όλοι μαζί φωνάζουν ενθουσιασμένοι.
«Οι σπόροι, όπως και οι άνθρωποι, θέλουν να κάνουν οικογένεια, γι’ αυτό και ταξιδεύουν με τον άνεμο, να βρουν το ταίρι τους και να βοηθήσουν να συνεχιστεί η ζωή» τους λέει.
Μέσα στο χώρο του φυτωρίου τα παιδιά διδάσκονται για τη γλυκόζη και τα σάκχαρα που βοηθούν ακριβώς με τον ίδιο τρόπο στην ανάπτυξη των φυτών, αλλά και των ανθρώπων. Η φύση, είναι ίδια μέσα σε κάθε πλάσμα πάνω στον πλανήτη γη. Αρκούν μόλις 50 λεπτά μέσα στο χώρο του φυτωρίου, για να κατανοήσει το κάθε παιδί τον κύκλο της ζωής και την αόρατη δομή του κόσμου.
Το παιχνίδι των αισθήσεων
«Παιδιά θέλω να βάλετε τις παλάμες σας μπροστά από τα αυτιά σας σαν να είσαστε ελάφια και μετά να κλείσετε τα μάτια σας. Συγκεντρωθείτε και πείτε μου πόσους διαφορετικούς ήχους πουλιών ακούτε».
Τις οδηγίες δίνει στους μαθητές ο διευθυντής του ΚΠΕ Πεταλούδων Χάρης Συργιάννης. Η διδασκαλία γίνεται στο μεγάλο λιβάδι δίπλα από τα θερμοκήπια του φυτωρίου. Δείχνει στα παιδιά το πως με τις μικρές τους παλάμες θα κάνουν τα αυτιά τους να μοιάζουν με εκείνα των ελαφιών. Τα παιδιά ανταποκρίνονται. Το ένα μετά το άλλο αρχίζουν να μετρούν ήχους. «Τα ελάφια δε χρειάζονται να δουν για να καταλάβουν αν κάποιος είναι κοντά τους. Χρησιμοποιούν την αίσθηση της ακοής, μπορούν να αντιληφθούν την παρουσία μας από δύο χιλιόμετρα μακριά.
Με τον ίδιο τρόπο μπορούν να εντοπίσουν μια πηγή με νερό, μπορούν ακόμα να μυρίσουν το νερό».
Στο λιβάδι τα παιδιά ακολουθούν ένα όμορφο μονοπάτι γεμάτο φυσικούς ήχους. Η ευρύτερη περιοχή δεν έχει έντονη ηχορύπανση και αυτό διευκολύνει τη βιωματική εκπαίδευση των μαθητών. «Παιδιά δείτε εδώ, αυτή είναι μια φραγκοσυκιά, είναι μόνη της ανάμεσα στα ελαιόδεντρα και στις κληματαριές. Πώς μπορεί να βρέθηκε εδώ;» ρωτά ο κ. Συργιάννης και τα παιδιά ανταποκρίνονται. Η απλή εικόνα μιας φραγκοσυκιάς, που υπό κανονικές συνθήκες θα υπήρχε απαρατήρητη, εκεί μετατρέπεται σε αντικείμενο θερμής συζήτησης μεταξύ των παιδιών. Απόψεις, γέλια, κίνηση και ένα μάθημα τόσο ξεκούραστο και τόσο γεμάτο γνώση.
Δεν υπάρχει μάθημα
περιβαλλοντικής
εκπαίδευσης
Ακόμα και στην εποχή του Covid19, το μάθημα της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης λείπει. Στα δημοτικά σχολεία γίνεται η «Μελέτη Περιβάλλοντος», όμως το περιεχόμενο του μαθήματος απέχει από την ουσία του τι είναι περιβάλλον και πώς αλληλεπιδρά με τον άνθρωπο. Ακόμα στο νέο σχεδιασμό του υπουργείου Παιδείας που προβλέπει τη δημιουργία «Εργαστηρίων Δεξιοτήτων», το θέμα του περιβάλλοντος βρίσκεται ανάκατο με μεθόδους ρομποτικής, σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης και ευαισθητοποίησης σε θέματα αναπηρίας. Ένας σχεδιασμός σκέτη τρικυμία.
«Είναι απαραίτητο να υπάρχει στο εβδομαδιαίο πρόγραμμα των μαθητών ένα ανεξάρτητο μάθημα για το φυσικό περιβάλλον, καθώς και της βιωματικής εκπαίδευσης, όπως αυτή που κάνουμε εδώ» περιγράφει στη «δημοκρατική» ο κ. Χάρης Συργιάννης. Από τη δική του πλευρά ο κ. Νίκος Ρένεσης τόνισε ότι «το μεγάλο μας ζητούμενο ως περιφερειακό φυτώριο και δουλεύουμε προς αυτή την κατεύθυνση, είναι να τελειοποιήσουμε τις εδώ υποδομές μας ώστε να παραδίδουμε ακόμα πιο πλήρες μάθημα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης».
Προς το παρόν, το βάρος αυτού του είδους εκπαίδευσης επαφίεται στις πρωτοβουλίες των δασκάλων.
Ο δάσκαλος της Β1 τάξης του 1ου Δημοτικού Σχολείου Ιαλυσού κ. Παναγιώτης Παναγιωτίδης, συνοδεύοντας τα παιδιά στο φυτώριο, εξήγησε στη «δ» ότι «τα θέματα περιβάλλοντος μας απασχολούν συνέχεια και οι μαθητές αγαπούν αυτού του είδους τη μάθηση και τη βιωματική εκπαίδευση.
Η συμμετοχή μας στο πρόγραμμα ‘Καλλιεργώντας ένα νέο αύριο’ γίνεται μέσα από την ‘Ευέλικτη Ζώνη’ όπου μας δίνεται η δυνατότητα να αναπτύξουμε πρωτοβουλίες».
Σημειώνεται ότι η συμμετοχή των μαθητών στο πρόγραμμα είναι εντελώς δωρεάν και οι ενδιαφερόμενοι εκπαιδευτικοί μπορούν να επικοινωνούν με το ΚΠΕ Πεταλούδων, ώστε να ορίσουν την ημέρα διεξαγωγής του μαθήματος. Η μετακίνηση των μαθητών γίνεται με λεωφορεία, το κόστος των οποίων επίσης καλύπτει η περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.
