«Τώρα είναι το πιο κρίσιμο διάστημα για να δώσουμε τη μάχη για τον περιορισμό του ιού – Το σημαντικό ζητούμενο είναι τα εμβόλια να προφυλάσσουν από σοβαρές εκδηλώσεις της ασθένειας και αυτό φαίνεται ότι το επιτυγχάνουν και για τα μεταλλαγμένα στελέχη» δηλώνει στην «δ» ο κ. Νικόλαος Οικονόμου, MD, MSc, PhD είναι Γενικός-Οικογενειακός Ιατρός, Καθηγητής – ΣΕΠ ΜΠΣ ‘Διοίκησης Μονάδων Υγείας’ Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου – Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών.
Ειδικά για την κατάσταση στη Ρόδο όπως εξελίσσεται, υπογραμμίζει πως «οφείλεται σε απότομη επιδημιολογική επιδείνωση. Το γεγονός αυτό οφείλεται πιθανόν στην μη τήρηση των μέτρων από μερίδες του πληθυσμού…»
• Κύριε Οικονόμου, κοντεύουμε να κλείσουμε ένα χρόνο από το ξέσπασμα της κρίσης με την πανδημία του κορωνοϊού και διαπιστώνουμε ότι διανύουμε το τρίτο κύμα. Θα ήθελα κατ’ αρχήν το σχόλιό σας.
Κυρία Ντόκου ένας χρόνος είναι μεγάλο χρονικό διάστημα και είναι λογικό να έχουμε κουραστεί από αυτή την κατάσταση. Όλοι ζήσαμε μεγάλες αλλαγές που επηρέασαν σημαντικά το τρόπο ζωής μας και σκέψης μας. Φαίνεται όντως ότι ένα τρίτο κύμα ή μια υποτροπή της προηγούμενης επιδημικής έξαρσης είναι σε εξέλιξη. Σε εθνικό επίπεδο, εκτός από την αύξηση των κρουσμάτων παρατηρείται στα διαγράμματα προοδευτική αύξηση του αριθμού των βαρέων περιπτώσεων και του αριθμού νοσηλευόμενων. Στον αντίποδα, υπάρχει μια σταθεροποίηση της θνητότητας. Στη Ρόδο, εκεί που μέχρι πρότινος είχαμε ημερήσια κρούσματα κοντά στο μηδέν, είδαμε μια ξαφνική εκτίναξη στον αριθμό τους.
Θεωρώ λοιπόν ότι τώρα είναι το πιο κρίσιμο διάστημα για να δώσουμε τη μάχη για τον περιορισμό του ιού και τον έλεγχο των υγειονομικών, κοινωνικών και οικονομικών επιπτώσεων του. Χρειάζεται όλοι να ενώσουμε τις προσπάθειες μας και να κάνουμε λίγους μήνες υπομονή. Αν ξεφύγει η κατάσταση το φορτίο θα είναι βαρύ. Μεσοπρόθεσμα πάντως, είμαι αισιόδοξος ότι τα πράγματα θα πάνε καλύτερα. Υπάρχουν σημαντικές επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις, που αναμένεται να βελτιώσουν την κατάσταση σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο. Και δεν πρέπει να ξεχνάμε έναν βασικό σύμμαχό μας που θα μας συνδράμει σε τοπικό επίπεδο: τον καλό καιρό που συνδέεται με μεγαλύτερη χρήση υπαίθριων και καλά αεριζόμενων χώρων και πιθανά με άμεση μείωση της μεταδοτικότητας και της νοσηρότητας.
• Σύμφωνα με τα στοιχεία που έρχονται καθημερινά στην δημοσιότητα, οι εμβολιασμοί παρά τις καθυστερήσεις είναι σε εξέλιξη σε πολλές χώρες και υπάρχει ανταπόκριση από τον κόσμο. Πόσο θα μας βοηθήσει τελικά, το εμβόλιο;
Πράγματι, παρά τα επιμέρους προβλήματα, οι εμβολιασμοί προχωράνε και αναμένεται οι ηλικιωμένοι και οι ευπαθείς πολίτες στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες να έχουν εμβολιαστεί μέχρι το Καλοκαίρι. Όλα τα διαθέσιμα εμβόλια διαθέτουν πολύ καλό προφίλ ασφάλειας και έχουν ελεγχθεί σε μεγάλες κλινικές μελέτες. Σε σχέση με την αποτελεσματικότητά τους, τα στοιχεία είναι επίσης πολύ ενθαρρυντικά, τουλάχιστον ως προς το σκέλος της πρόληψης της έντασης των σοβαρών συμπτωμάτων, της εξάλειψης των σχετικών νοσηλειών και της μείωσης της θνητότητας. Με άλλα λόγια αν νοσήσουμε, θα το περάσουμε ελαφρά. Το εμβόλιο της AstraZeneca μάλιστα, που τόσο έχει αμφισβητηθεί, έδειξε σε πρόσφατη μελέτη τη μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στην αποτροπή των εισαγωγών στα νοσοκομεία. Επίσης, τα αναδυόμενα στοιχεία από τις κλινικές δοκιμές και τους μαζικούς εμβολιασμούς δείχνουν ότι ο εμβολιασμός κατά του COVID-19 μειώνει τις πιθανότητες μετάδοσης του ιού, αν και η ακριβής επίδρασή του δεν έχει ακόμα αξιολογηθεί. Ελπίζουμε ότι με την ανταπόκριση του κόσμου τα εμβόλια θα διαδραματίσουν σύντομα πρωταγωνιστικό ρόλο στη βελτίωση της επιδημιολογικής εικόνας. Αυτό που δεν γνωρίζουμε είναι πόσο διαρκεί η προστασία που παρέχουν, αν και πιστεύεται πως ακόμη και αν δεν είναι μόνιμη (είτε λόγω εξασθενημένης ανοσίας, είτε λόγω νέων παραλλαγών του ιού) οι μεταγενέστερες λοιμώξεις θα είναι λιγότερο σοβαρές για όσους έχουν ανοσοποιηθεί μέσω του εμβολιασμού.
• Όλοι ανησυχούμε για τις μεταλλάξεις του κορωνοϊού. Θα τις καλύψουν τα εμβόλια; Τι λέει η επιστημονική κοινότητα;
Κάποιες μεταλλάξεις μπορούν να κάνουν τον ιό πιο μεταδοτικό ή / και πιο σοβαρό. Τα διαθέσιμα στοιχεία μιλούν για προστασία και απέναντι στις μεταλλάξεις. Όχι στον ίδιο βαθμό ίσως όσο απέναντι στα αρχικά στελέχη, αλλά πάντως προστασία. Το σημαντικό ζητούμενο είναι τα εμβόλια να προφυλάσσουν από σοβαρές εκδηλώσεις της ασθένειας και αυτό φαίνεται ότι το επιτυγχάνουν και για τα μεταλλαγμένα στελέχη. Η κατάσταση βέβαια είναι δυναμική: Οι κατασκευαστές των εμβολίων παρακολουθούν τις υπάρχουσες μεταλλάξεις για να καταλήξουν σε οριστικά συμπεράσματα, ενώ ενδιάμεσα μπορεί να προκύψουν νέα στελέχη. Πάντως η τεχνολογία των mRNA εμβολίων επιτρέπει την γρήγορη προσαρμογή τους, αν χρειαστεί, για να καλυφθούν τα μελλοντικά μεταλλαγμένα στελέχη, γεγονός που μας κάνει αισιόδοξους.
• Τα μέτρα προστασίας, η χρήση μάσκας, η τήρηση αποστάσεων κ.λπ. πρέπει να συνεχίζουμε να τα εφαρμόζουμε -ακόμη και όταν μειωθούν τα κρούσματα και οι θάνατοι κι έχει εμβολιαστεί μεγάλο μέρος του πληθυσμού;
Καταρχήν, είναι βέβαιο ότι μέχρι να φτάσουμε ως εκεί θα πρέπει να τηρούμε πιστά τις οδηγίες δημόσιας υγείας. Τα εμβόλια -όπως έχουμε πει- δεν είναι 100% αποτελεσματικά, άρα κάποιοι- σχετικά λίγοι- μπορεί να κολλήσουν και να εμφανίσουν συμπτώματα από τον ιό, παρότι έχουν εμβολιαστεί. Επιπλέον, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος -έστω και μικρότερος- να μεταφέρουμε τον ιό όντας ασυμπτωματικοί και να τον μεταδώσουμε στους άλλους.
Το διάστημα για το οποίο θα πρέπει να συνεχίσουμε να εφαρμόζουμε τα μέσα και μέτρα ατομικής προστασίας και πρόληψης της μετάδοσης, θα εξαρτηθεί από παράγοντες όπως η ακριβής αποτελεσματικότητα των εμβολίων απέναντι στις νέες μεταλλάξεις και η μεταδοτικότητα των εμβολιασμένων. Τα μέτρα φυσικά δεν είναι φετίχ και ο στόχος είναι σε κάποια στιγμή να αρθούν. Όσο περισσότεροι άνθρωποι εμβολιάζονται, τόσο οι οικογένειες και οι κοινότητες θα επιστρέφουν προοδευτικά σε μια πιο ‘κανονική’ καθημερινότητα. Όταν πετύχουμε μεγάλο ποσοστό συλλογικής ανοσίας θεωρώ ότι θα μπορούμε να επιστρέψουμε σε μεγάλο βαθμό στην ‘κανονικότητα’. Για αυτό το λόγο είναι βασικό να πείσουμε όλο και περισσότερους ανθρώπους να εμβολιαστούν.
Σε ατομικό επίπεδο παραμένει λοιπόν επιβεβλημένη η τήρηση επαρκών αποστάσεων (>1.5 μέτρο), η σωστή χρήση της μάσκας και το τακτικό πλύσιμο των χεριών. Τα μέτρα σε συλλογικό επίπεδο πρέπει να προσαρμόζονται στην αυξανόμενη επιστημονική γνώση, και τα περισσότερα διαθέσιμα εργαλεία. Η βεβαιότητα μας πλέον ότι η μετάδοση του ιού είναι κυρίως αναπνευστική και σε πολύ μικρότερο βαθμό μέσω επιφανειών, θα πρέπει να προσανατολίσει τις προσπάθειες μας στη μεγαλύτερη δυνατή χρήση υπαίθριων χώρων εστίασης και ψυχαγωγίας, στον μεγαλύτερο χρονικό και τοπικό διαχωρισμό των επισκεπτών σε χώρους όπως πισίνες, εστιατόρια κλπ., στον καλό αερισμό των χώρων, στην αυστηρή χρήση μασκών σε κλειστούς χώρους όπως τα ασανσέρ, στη χρήση διπλής μάσκας σε ταξί και μέσα μαζικής μεταφοράς. Αντίθετα, με βάση και πρόσφατη δημοσίευση στο Nature, φαίνεται ότι χρειάζεται λιγότερη έμφαση σε πρακτικές όπως η απολύμανση, χωρίς όμως να αμελούνται μέτρα όπως ο καθαρισμός επιφανειών που αγγίζονται συχνά.
• Το τελευταίο διάστημα στη Ρόδο παρατηρείται απότομη αύξηση των κρουσμάτων και ανησυχίες για νέα μέτρα. Τι πιστεύετε ότι φταίει και τι πρέπει να γίνει για να ελέγξουμε την κατάσταση;
Στη Ρόδο έχουμε το τελευταίο διάστημα μια απότομη επιδημιολογική επιδείνωση. Το γεγονός αυτό οφείλεται πιθανόν στην μη τήρηση των μέτρων από μερίδες του πληθυσμού. Χρειάζεται να παρακολουθούμε στενά την κατάσταση και αν χρειαστούν πρόσθετα μέτρα, να τα λάβουμε άμεσα. Είμαι υπέρ των δραστικών λύσεων, ακόμα και με άμεσο κοινωνικό και οικονομικό κόστος- παρά της διαιώνισης και της επιδείνωσης μιας κατάστασης που μπορεί να έχει δυσμενέστατες επιπτώσεις τόσο για την υγεία του ντόπιου πληθυσμού, όσο και για την τοπική οικονομία μακροπρόθεσμα. Πρέπει άλλωστε να γνωρίζουμε ότι η επιδημιολογική κατάσταση κάθε περιοχής της Ευρώπης, όπως αποτυπώνεται μέσα από τους χρωματιστούς εβδομαδιαίους χάρτες, είναι διαθέσιμη σε κάθε πολίτη του κόσμου μέσα από την πλατφόρμα Re-open EU και το τελευταίο που θέλουμε να έχουμε σε ένα τουριστικό μέρος όπως η Ρόδος είναι μια ‘κόκκινη εικόνα’ σε λίγες εβδομάδες από τώρα.
