Για τα νέα δεδομένα που δημιουργούνται στο Αιγαίο, μετά τις ελληνικές αμυντικές συμφωνίες, μιλά σήμερα σε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη στη «δημοκρατική», ο διεθνολόγος, ερευνητής του Τμήματος Τουρκικών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών ΕΚΠΑ κ. Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος.
Στη συνέντευξή του ο κ. Αλ. Δεσποτόπουλος, επικεντρώνεται στην νέα πλέον κατάσταση που διαμορφώνεται στο Αιγαίο αλλά και στα νησιά της Δωδεκανήσου τα οποία βρίσκονται στο στόχαστρο του τουρκικού παροξυσμού, αφού πηγαίνοντας ένα βήμα παραπέρα, η σύνδεση της κυριότητας με την αποστρατιωτικοποίηση νησιών του Αιγαίου περιλαμβάνεται για πρώτη φορά σε αυτές!
Μάλιστα, κάνει λόγο για πρωτόγνωρο πολιτικό παραλογισμό, καθώς απέναντι από τα ελληνικά νησιά η Τουρκία διατηρεί σημαντικές στρατιωτικές δυνάμεις με επιθετικά χαρακτηριστικά, όπως εναέρια μέσα και αποβατικά σκάφη, ενώ τονίζει ότι η γείτων χώρα στοχεύει στον εκφοβισμό της Ελλάδας, με αναβαθμισμένη απειλή, που στρέφεται πλέον σε περιοχές κυριαρχίας και όχι απλά εύρους κυριαρχικών δικαιωμάτων!
• Κύριε Δεσποτόπουλε, θα ήθελα να ξεκινήσουμε την συνέντευξή μας από την εμμονή της Τουρκίας για την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών. Δεν είναι η πρώτη φορά βεβαίως, αλλά η σύνδεση της κυριότητας με την αποστρατιωτικοποίηση νησιών του Αιγαίου περιλαμβάνεται για πρώτη φορά σε αυτές.
Πράγματι, δεν χωρά αμφιβολία ότι η διατύπωση των παράλογων αξιώσεων εκ μέρους του πολιτικού και στρατιωτικού κατεστημένου της Τουρκίας έναντι της Ελλάδας βρίσκεται σε πλήρη ανάπτυξη και η σύνδεση της κυριότητας με την αποστρατιωτικοποίηση νησιών του Αιγαίου περιλαμβάνεται για πρώτη φορά σε αυτές. Ανάμεσα σε άλλα, η Τουρκία απαιτεί και την αποστρατιωτικοποίηση «των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου», αμφισβητώντας σε διαφορετική περίπτωση ότι αποτελούν μέρος της ελληνικής επικράτειας.
Με άλλα λόγια η Τουρκία ισχυρίζεται ότι στρατιωτικοποίηση των νησιών συνεπάγεται την επιστροφή τους στην Τουρκία, ως διάδοχο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας!
• Πώς διαμορφώνεται σήμερα η κατάσταση, μετά τις ελληνικές αμυντικές συμφωνίες, ποια είναι τα νέα δεδομένα που ουσιαστικά «πυροδοτούν» τις εμπρηστικές δηλώσεις από πλευράς της Τουρκίας;
Το πλαίσιο για την Τουρκία μετά και τις ελληνικές αμυντικές συμφωνίες έχει καταστεί πιο περιοριστικό στη δυνατότητά της να εκφοβίσει την Ελλάδα. Τα ψυχρά γεωπολιτικά δεδομένα της διαρκούς υποβάθμισης του ΝΑΤΟ, της μείωσης του ενδιαφέροντος των Αμερικανών για τη Μέση Ανατολή και του γεωπολιτικού κενού που δημιουργήθηκε από την αποχώρησή τους και της εμφάνισης του Συμφώνου AUKUS δημιούργησαν νέα δυναμική στην Ελληνο-Γαλλική συνεργασία, αλλά και σε αυτή με την ΗΠΑ. Η Γαλλία κατάφερε να αναδείξει τον ηγετικό της ρόλο στη Μεσόγειο και στην Ευρώπη, δημιουργώντας τη «μαγιά» για την ανάδειξη της κοινής πολιτικής άμυνας και ασφάλειας σε ευρωπαϊκή προτεραιότητα. Η συμφωνία με την Ελλάδα βοηθά περαιτέρω το Παρίσι στον ηγετικό ρόλο που διεκδικεί στη Μεσόγειο, ειδικά μετά την αποχώρηση των Αμερικανών από την περιοχή και που απειλήθηκε από την Τουρκία.
Συνάμα, η παραγγελία των γαλλικών πλοίων αποτελεί ρεβάνς του Μακρόν μετά την ψυχρολουσία που προηγήθηκε από την Αυστραλιανή ακύρωση αντίστοιχου συμβολαίου πολλών δις ευρώ, λόγω AUKUS.
• Και η Ελλάδα, τι μπορούμε να πούμε ότι «πιστώνεται» από αυτές τις νέες συνθήκες;
Η Ελλάδα από την πλευρά της αναβαθμίζει την αποτρεπτική της ικανότητα, δημιουργώντας παράλληλα ισχυρά διπλωματικά και επιχειρησιακά αναχώματα έναντι της αναθεωρητικής πολιτικής της Άγκυρας, του δόγματος της Γαλάζιας Πατρίδας και της δίψας της Τουρκίας για αλλαγή του status quo και τροποποίηση της Συνθήκης της Λοζάνης με κάθε τρόπο.
Η ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής κλείνει επίσης το παράθυρο επιχειρησιακής ευκαιρίας που θα είχε η Τουρκία, μέχρι την ολοκλήρωση του ελληνικού εξοπλιστικού προγράμματος. Ταυτόχρονα, η Αθήνα στέλνει ηχηρό μήνυμα σε Ισραήλ και σε όλα τα κράτη της Μεσογείου, ότι έχει την απαραίτητη διεθνή υποστήριξη για την υποστήριξη των ενεργειακών της σχεδίων στη Μεσόγειο, συμπεριλαμβανομένου του αγωγού East-Med.
• Εξού και η κλιμάκωση των απειλών της Τουρκίας προφανώς, που πλέον θα λέγαμε «απομονώνεται» και νιώθει εγκλωβισμένη με περιορισμένα περιθώρια πλέον κινήσεων; Γι αυτό συνδέει την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών με την κυριότητά τους για πρώτη φορά;
Η Τουρκία απαντά με αναβάθμιση των απειλών της, συνδέοντας όπως προείπαμε για πρώτη φορά την αποστρατιωτικοποίηση νησιών με την κυριότητά τους. Για παράδειγμα, κατά την Τουρκία, δεν επιτρέπεται η ανάπτυξη στρατευμάτων στα νησιά του Ν.Α. Αιγαίου (Δωδεκάνησα), σύμφωνα με τη Σύμβαση Ειρήνης των Παρισίων (1947),στην οποία προβλέπεται ότι «Αι ανωτέρω νήσοι θα αποστρατιωτικοποιηθώσι και θα παραμείνωσιν αποστρατιωτικοποιημέναι».
Κατάλοιπο παρέμβασης της Σοβιετικής Ένωσης, τα καθεστώτα αποστρατιωτικοποίησης εγκαταλείφθηκαν, δημιουργώντας μία νέα διεθνή τάξη, λόγω της ασυμβατότητάς τους με τη δημιουργία στρατιωτικών συμμαχιών (ΝΑΤΟ και Συμφώνου Βαρσοβίας). Αυτό φυσικά δεν ίσχυσε μόνο στα Δωδεκάνησα, αλλά και σε πλήθος άλλων περιπτώσεων, όπως στα ιταλικά νησιά Panteleria, Lampedusa, Lampione και Linosa, στη Δ. Γερμανία, στη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, την Α. Γερμανία, την Ουγγαρία και τη Φινλανδία. Σε κάθε περίπτωση, άλλωστε, η Τουρκία δεν θα μπορούσε να επικαλεστεί την παραπάνω Σύμβαση, αφού δεν αποτελεί συμβαλλόμενο μέρος αυτής και αποτελεί για τη γείτονα «res inter alios acta», θέμα δηλαδή που δεν την αφορά και δεν της γεννά δικαιώματα, σύμφωνα με το άρθρο 34 της Συνθήκης της Βιέννης για το Δίκαιο των Συνθηκών.
• Να σταθούμε σε αυτό κύριε Δεσποτόπουλε και να μας εξηγήσετε τι ακριβώς περιλαμβάνεται στη συνθήκη μείωσης των εξοπλισμών για τα νησιά αυτά.
Στα νησιά αυτά, λοιπόν, η Ελλάδα νομίμως διατηρεί περιορισμένες δυνάμεις εθνοφυλακής, δηλωμένες σύμφωνα με όσα ορίζονται στη Συνθήκη μείωσης των εξοπλισμών και στο πλαίσιο του δικαιώματος της χώρας μας να προβαίνει σε κάθε αμυντική νόμιμη προπαρασκευή, προκειμένου, αν δεχτεί επίθεση, να μπορεί να προβάλει νόμιμη άμυνα που προβλέπεται από το άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.
• Η αμυντική προπαρασκευή στην οποία αναφερθήκατε έχει προφανώς άμεση συνάρτηση με την στάση της γείτονος χώρας στην ευρύτερη περιοχή.
Σαφέστατα. Η προπαρασκευή αυτή δικαιολογείται πλήρως από τον τρόπο που λειτουργεί η γειτονική χώρα στην περιοχή: Έχει εισβάλει στην Κύπρο, κατέχει έκτοτε το 38% του εδάφους, διατηρεί ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις σε ξένη χώρα μέλος του ΟΗΕ και της ΕΕ, συστηματικά παραβιάζει τον ελληνικό εναέριο χώρο και, αν και σύμμαχος στο ΝΑΤΟ με τη γειτονική της χώρα, που είναι πλήρες μέλος της ΕΕ, στην οποία με αίτησή της ζητεί και η ίδια να ενταχθεί, την απειλεί με πόλεμο, για να μην κάνει χρήση νόμιμων καθόλα δικαιωμάτων της ως προς τα θαλάσσια σύνορά της, αμφισβητεί το νομικό καθεστώς των ελληνικών νησιών, που ρητά ορίζεται από το διεθνές δίκαιο και το δίκαιο της θάλασσας. Η απαίτηση αυτή τοποθετείται αδιαμφησβήτητα εκτός του διεθνούς δικαίου και στερείται σύγχρονης νομικής βάσης. Αποτελεί ταυτόχρονα έναν πρωτόγνωρο πολιτικό παραλογισμό, καθώς απέναντι από τα ελληνικά νησιά διατηρεί η ίδια σημαντικές στρατιωτικές δυνάμεις με επιθετικά χαρακτηριστικά, όπως εναέρια μέσα και αποβατικά σκάφη.
• Ολοκληρώνοντας τη συνέντευξή μας κ. Δεσποτόπουλε, θα ήθελα να σας ρωτήσω που εντέλει αποσκοπεί η Τουρκία με την πολιτική που ασκεί στα τελευταία χρόνια.
Η Τουρκία με την πολιτική που ασκεί ιδιαίτερα στα τελευταία χρόνια προς διάφορες κατευθύνσεις ενεργεί ως αναθεωρητική δύναμη. Ως τέτοια θέλει να δείξει ότι υπέρτερο όλων είναι το δίκαιο του ισχυροτέρου, στοχεύοντας πλέον στον εκφοβισμό της Ελλάδας, με αναβαθμισμένη απειλή, που στρέφεται πλέον σε περιοχές κυριαρχίας και όχι απλά εύρους κυριαρχικών δικαιωμάτων. Έτσι ακριβώς σκέφτονταν κι εκείνοι που ξεκίνησαν τον 20ό αιώνα δύο παγκόσμιους πολέμους. Το αποτέλεσμα είναι σ’ όλους γνωστό: Επισώρευσαν ανείπωτα δεινά, τραγικά για την ίδια τους τη χώρα, και δεν βγήκαν νικητές.
«Τα Δωδεκάνησα βρίσκονται στην “καρδιά” του τουρκικού παραλογισμού»
