Έχουν περάσει 35 χρόνια από τότε που ο Έλληνας, ομογενής καθηγητής από τη Σορωνή Ηλίας Τομάζος έφερε για πρώτη φορά φοιτητές από τα πανεπιστήμια της Αμερικής στη Ρόδο για να ζήσουν από κοντά αυτό που ο ίδιος, αλλά και όλοι οι ανά τον κόσμο Ρόδιοι ομογενείς διδάσκουν ως ελληνική ιστορία και πολιτισμό. Στο πέρασμα των δεκαετιών ο κ. Ηλίας Τομάζος συνεχίζει με συνέπεια να στέλνει φοιτητές στη Ρόδο για να περιηγηθούν στα μονοπάτια που ενέπνευσαν την αρχαία ελληνική γραμματεία, να δουν από κοντά τις πρώτες ηνωμένες πολιτείες στον κόσμο, όπως είχαν γίνει πράξη πριν 2.500 χρόνια μέσα από τη Δωρική Εξάπολη και να γευτούν εκείνο που στη χώρα τους καταλαβαίνουν ως το ύψιστο αγαθό της μεσογειακής διατροφής.
Ο αντιπρύτανης, πια, του πανεπιστημίου του Κονέκτικατ Ηλίας Τομάζος βρέθηκε την περασμένη εβδομάδα μόνο για μία ημέρα στη Ρόδο και στο λιγοστό αυτό χρόνο διέθεσε δύο ολόκληρες ώρες για να συνομιλήσει με τη «δημοκρατική». Η συνάντησή μας έγινε στο καφενεδάκι «Καλή Καρδιά» στη Σορωνή.
Η διατροφή συνδέει την Αμερική με την Ελλάδα
«Ο πατέρας της ιατρικής Ιπποκράτης έλεγε ότι «το φαγητό που τρως να είναι το φάρμακό σου και το φάρμακό σου να είναι το φαγητό που τρως». Ο Αρχέστρατος, αρχαίος Έλληνας ποιητής και πατέρας της γαστρονομίας δίδασκε την αξία της υγιεινής διατροφής και τόνιζε την ανάγκη να υπάρχει ισορροπία σε ό,τι τρώμε, ο δε Όμηρος, ξεχώριζε τον κόσμο σε κρεατοφάγους και ψωμοφάγους. Όπου υπήρχε ψωμί στο τραπέζι σήμαινε ότι οι άνθρωποι της κοινωνίας αυτής δεν είναι βάρβαροι. Όλα αυτά τα διδάσκουμε στους φοιτητές μας και μέσα από τη διατροφή φροντίζουμε να τους μεταλαμπαδεύσουμε τα μηνύματα μιας υγιούς ανθρώπινης ζωής, με σεβασμό για την κοινωνία».
Ο αντιπρύτανης Ηλίας Τομάζος μιλά στη «δημοκρατική» με θέρμη για τον τρόπο με τον οποίο η ελληνική ιστορία και ο ελληνικός πολιτισμός δίνουν περιεχόμενο στο αμερικανικό εκπαιδευτικό σύστημα.
«Στο πανεπιστήμιο Johnson & Wale του Rhode Island υπάρχει μάθημα για τον ελληνικό πολιτισμό και τη φύση της Ελλάδας. Η αξία της μεσογειακής διατροφής διαδίδεται παντού κι εμείς φροντίζουμε να συνδέουμε τη γνώση με το βίωμα. Οργανώνουμε ταξίδια, φέρνουμε φοιτητές στην Ελλάδα και ταξιδεύουμε σε κάθε γωνιά της. Πάμε στη Νεμέα και μιλάμε για τον Ηρακλή και μαζί με το μύθο, συνδέουμε τις τοπικές γεύσεις».
Η αξία του Μουσείου Κρασιού
«Το Μουσείο Κρασιού έχει ίση αξία με το Μουσείο Ιστορίας της Ρόδου, διότι το κρασί είναι μια συνέχεια του Χθες στο Σήμερα. Η «συνέχεια» είναι το κλειδί, είναι το μεγάλο συμπλήρωμα στην ιστορία και γι’ αυτό ως παλιός Ροδίτης και απόδημος θέλω να παρακαλέσω τις αρχές να δώσουν μεγάλη προσοχή στο έργο του μουσείου κρασιού στις Φάνες και μιλώ ως καθηγητής που από το 1984 φέρνω φοιτητές στην Ελλάδα».
Ο κ. Ηλίας Τομάζος διατηρεί στενή φιλία με έναν άλλο Έλληνα ομογενή, τον κ. Απόστολο Κυριατσούλη ο οποίος διαπρέπει ως καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Βαυαρίας.
«Νιώθω την υποχρέωση να πω ευχαριστώ στον Αποστόλη Κυριατσούλη για τον αγώνα που κάνει ώστε να λειτουργήσει ξανά το Μουσείο Κρασιού στις Φάνες. Είμαι υπερήφανος που ένας παλιός μου συμμαθητής από το Βενετόκλειο έχει αφιερωθεί σ’ ένα τέτοιο σκοπό. Βέβαια, εγώ προσωπικά δεν κρύβω τη λύπη μου διότι αυτόν τον καλό Έλληνα και πατριώτη τον έσυραν στα δικαστήρια. Αυτό που έγινε σε βάρος του ήταν άδικο».
Οι ανά τον κόσμο Ρόδιοι ομογενείς διέπονται από ισχυρούς δεσμούς φιλίας και αλληλοσεβασμού. Στους μακρινούς τόπους όπου ζουν και μεγαλουργούν, δεν σταματούν να συνδέουν τις ζωές τους με τη Ρόδο. Ίσως να είναι η νοσταλγία που παρακινεί τα έργα τους, ή ίσως η θέληση να δώσουν στα παιδιά τους κάτι από την πατρίδα που γαλούχησε τα πρώτα χρόνια της ζωής τους. Όποια κι αν είναι η κινητήριος δύναμή τους, είναι μεγάλα τα έργα σύνδεσης της ομογένειας με την ιστορία, τον πολιτισμό και τη ζωή που συνεχίζεται πίσω στην πατρίδα. Για τους λόγους αυτούς κι όταν η πατρίδα ή οι άνθρωποί της ταλαιπωρούνται, η ομογένεια βιώνει ακριβώς την ίδια θλίψη.
Μεγαλουργεί το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών «Παιδεία»
«Για την Αμερική έφυγα από τη Ρόδο πριν από 48 χρόνια. Ζούσε η θεία μου στο Κονέκτικατ και πήγα εκεί για να σπουδάσω και με σκοπό να μείνω μόνο πέντε χρόνια. Αμέσως μετά θα επέστρεφα στο νησί μας», αφηγείται στη «δημοκρατική» ο αντιπρύτανης Ηλίας Τομάζος και συνεχίζει: «Είχα κανονίσει να επιστρέψω και θα το έκανα, μα στο μεταξύ εκεί, στο ημιυπόγειο του Γιώργη Χατζηνικόλα, στο Χάρτφορτ είχα δημιουργήσει ένα μικρό, ελληνικό σχολείο. Είχα 22 παιδιά με καταγωγή από τη Σορωνή, τους δίδασκα την ελληνική γλώσσα και δε μου έκανε καρδιά να τα αφήσω. Εξαιτίας τους ξεκίνησα το πρόγραμμα ελληνικών σπουδών και έτσι στη συνέχεια γεννήθηκε το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών, στο πανεπιστήμιο του Κονέκτικατ. Προσπάθησα κι άλλη φορά να επιστρέψω στην Ελλάδα, μάλιστα είχα στείλει πρώτα την οικογένειά μου να εγκατασταθεί στην πατρίδα και εγώ έμεινα πίσω για να ρυθμίσω τις λεπτομέρειες, όμως όταν ήρθε η ώρα για να φύγω, δε μπόρεσα να αφήσω τους μαθητές μου. Ένιωθα σαν προδότης απέναντί τους. Έτσι έμεινα και κάλεσα τη σύζυγο και τα παιδιά μου να επιστρέψουν κοντά μου».
Στα χρόνια που ακολούθησαν, το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών του Κονέντικατ μεγάλωσε, με τη βοήθεια του Παρροδιακού Συλλόγου «Απόλλων» απέκτησε δύναμη και κυρίως κέρδισε το σεβασμό της αμερικανικής κυβέρνησης. Απότοκος του σεβασμού ήταν η διάθεση μιας μεγάλης έκτασης μέσα στο πανεπιστημιακό campus στου Κονέκτικατ ώστε να αναγερθούν τα κτήρια του Κέντρου «Παιδεία».
«Μας εκχώρησαν 16 στρέμματα και εκεί ανεγείραμε το εκπαιδευτικό κτήριο ‘Μακεδονία’, την εκκλησία των Τριών Ιεραρχών και κατασκευάσαμε το καλλιμάρμαρο ελληνικό θέατρο ‘Μέγας Αλέξανδρος’. Μόλις πρόσφατα ολοκληρώσαμε και το σπαρτιάτικο μουσείο, συνολικής επιφάνειας 1000 τμ. Ίσως είναι το πιο όμορφο κτήριο που έχει ο ελληνισμός στην Αμερική. Κέντρο Ελληνικών Σπουδών υπάρχει και στο Rhode Island, εκεί όπου κατασκευάζουμε το νέο μας κτήριο, το οποίο μάλιστα θα φέρει το όνομα ‘Ρόδος’».
Πίσω από τη λιτή περιγραφή του κ. Ηλία Τομάζου και την απαρίθμηση των έργων κρύβεται ένας μεγάλος και πολυετής αγώνας του Παρροδιακού Συλλόγου «Απόλλων». Οι εγκρίσεις που έπρεπε να δοθούν, οι πόροι που απαιτήθηκε να διασφαλιστούν μέσα από τις δωρεές των ομογενών χρειάστηκαν χρόνια και επίπονη προσπάθεια. Ο αγώνας του Παρροδιακού Συλλόγου «Απόλλων» και τα έργα του αποτελούν την παρακαταθήκη διάδοσης του ελληνικού πολιτισμού στην πνευματική ζωή των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής και έρχονται ως η έμπρακτη απόδειξη της ρήσης του Τζον Κένεντι: «μη ρωτάς τι μπορεί να κάνει το χώρα σου για σένα, αλλά τι μπορείς να κάνεις εσύ για τη χώρα». Υπάρχουν πολλά που μπορούν να ειπωθούν για τους ομογενείς και κυρίως για τους πρώτους – ήρωες ομογενείς, όπως και για τις σπουδαίες συνεργασίες τους με εδώ Ροδίτες· ζώντες και αείμνηστους, όμως αυτά αποτελούν το υλικό ενός άλλου ρεπορτάζ.
