Την ανάγκη να περάσουμε από την Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση στην Περιφερειακή Διακυβέρνηση, επισημαίνει σήμερα στη συνέντευξή του στη «δ», ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Περιφερειών, πρόεδρος της Ενωσης Περιφερειών Ελλάδας και περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας κ. Απόστολος Τζιτζικώστας.
Ο πρόεδρος της ΕΝΠΕ στη συνέντευξή του, αναφέρεται στον σημαντικό ρόλο που διαδραμάτισαν οι Περιφέρειες στην ανάσχεση της πανδημίας αλλά και στον ακόμα πιο σημαντικό ρόλο που θα αναλάβουν την επόμενη ημέρα, τονίζοντας ότι «με τις Περιφέρειες στην πρώτη γραμμή, μπορούμε να πετύχουμε ισχυρή και βιώσιμη ανάπτυξη που θα φτάσει σε κάθε πολίτη».
Αναφερόμενος στο Ταμείο Ανάκαμψης και στο νέο ΕΣΠΑ, επισημαίνει ότι με αυτούς τους πόρους υπάρχει η ευκαιρία να δημιουργηθεί ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο, με τις 13 Περιφέρειες, όχι μόνο ως ατμομηχανές της ανάπτυξης, αλλά και ως εγγυητές ότι η ανάπτυξη θα φτάσει σε κάθε τόπο, σε κάθε πολίτη, και κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την κλιματική κρίση που άμεσα θα πρέπει να αντιμετωπισθεί ως κομμάτι της καθημερινότητάς μας.
• Κύριε Τζιτζικώστα, θα ήθελα να ξεκινήσουμε τη συνέντευξη από την πανδημία και από τον σημαντικό ρόλο που κλήθηκαν να διαδραματίσουν οι Περιφέρειες στην ανάσχεσή της, κάτι που αναδείχθηκε και στο πρόσφατο τακτικό συνέδριο της ΕΝΠΕ.
Με την ερώτησή σας, μου δίνετε την ευκαιρία να μιλήσω για ένα σημαντικό θέμα που συνδέεται όχι μόνο με την παρούσα κρίση της πανδημίας αλλά με τον ευρύτερο ρόλο των Περιφερειών, τόσο στην αντιμετώπιση μεγάλων κρίσεων, όσο όμως και στην ανάπτυξη και τη βελτίωση της καθημερινότητας και της ζωής των πολιτών. Οπως λοιπόν, όλα τα προηγούμενα χρόνια μέσα στην οικονομική κρίση, καταφέραμε να στηρίξουμε τις τοπικές κοινωνίας και την οικονομία, έτσι και τώρα οι 13 Περιφέρειες της χώρας, στους τελευταίους 22 μήνες της πανδημίας είναι σταθερά στην πρώτη γραμμή σε όλα τα μέτωπα: στην υγεία, την οικονομία και την κοινωνία. Ενδεικτικά μόνο θα σας πω ότι στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας ρίξαμε στην πραγματική οικονομία 200 εκατομμύρια ευρώ, στηρίζοντας 7.000 τοπικές επιχειρήσεις και 25.000 θέσεις εργασίας.
Αξιοποιήσαμε 80 εκατομμύρια ευρώ από τους ευρωπαϊκούς μας πόρους εξοπλίζοντας όλα τα νοσοκομεία και τα κέντρα υγείας της περιοχής μας με σύγχρονο ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό. Παράλληλα, είμαστε δίπλα σε εκείνους που έδιναν τη μάχη στην πρώτη γραμμή, αλλά και στους πιο ευάλωτους συμπολίτες μας, με δεκάδες τόνους ειδών ατομικής προστασίας, έτοιμων γευμάτων και τροφίμων. Καθιερώσαμε επίσης, μια σειρά από ηλεκτρονικές υπηρεσίες ώστε να μην απαιτείται η μετακίνηση των συμπολιτών μας. Επιτρέψτε μου όμως να πω και δυο λόγια για την ευρύτερη εικόνα, για τον κρίσιμο ρόλο των Περιφερειών στην ανάκαμψη και την ανάπτυξη. Οι Περιφέρειες πέρα από στήριγμα των πολιτών στα δύσκολα και ανάχωμα για τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής σε περιόδους κρίσεων, είναι και κινητήριοι μοχλοί για την Ελλάδα της επόμενης μέρας. Είναι δύναμη αλλαγής και δημιουργίας για τις κοινωνίες του μέλλοντος. Σκεφτείτε ότι το 87% του προϋπολογισμού της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας κατευθύνεται σήμερα σε έργα υποδομών. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το 30% των δημοσίων δαπανών και το 50% των δημοσίων επενδύσεων πραγματοποιείται από τις Περιφέρειες.
Ο αντίκτυπος της δράσης των Περιφερειών φαίνεται απευθείας στους πολίτες. Και τώρα έχουμε τα περισσότερα χρηματοδοτικά εργαλεία από ποτέ για τον μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας. Με τις Περιφέρειες στην πρώτη γραμμή, μπορούμε να πετύχουμε ισχυρή και βιώσιμη ανάπτυξη που θα φτάσει σε κάθε πολίτη.
• Από την άλλη όμως η πανδημία είχε τεράστιο αντίκτυπο στις Περιφέρειες και στους Δήμους της Ευρώπης, πλήττοντας τις τοπικές οικονομίες, προκαλώντας κενό 180 δισεκατομμυρίων ευρώ. Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί αυτό;
Έχετε απόλυτο δίκιο, τα στοιχεία αυτά άλλωστε, τα αναδείξαμε ως Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών με την παρουσίαση του Βαρόμετρου, που αποτυπώνει σε ετήσια βάση την κατάσταση των Περιφερειών και των Δήμων σε ολόκληρη την Ευρώπη. Με την ευκαιρία λοιπόν που μου δίνετε, αυτό που θέλω να επαναλάβω, το οποίο το υπογραμμίζω με κάθε ευκαιρία, είναι το κοινό αίτημα σε όλη την Ευρώπη και σε όλες τις ευρωπαϊκές περιφέρειες και πόλεις που έχω επισκεφθεί με την ιδιότητα του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών: Είναι η ώρα να περάσουμε από την Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση στην Περιφερειακή Διακυβέρνηση. Πρέπει οι Περιφέρειες να αποκτήσουν μεγαλύτερη αυτονομία και να έχουν περισσότερα εργαλεία ώστε να φέρουν ακόμα καλύτερο αποτέλεσμα. Είναι ένα πανευρωπαϊκό αίτημα, είναι ένα δίκαιο αίτημα όλων των τοπικών κοινωνιών που αναζητούν μέσα από αυτή τη μετεξέλιξη ένα καλύτερο μέλλον, καθώς κανείς δεν γνωρίζει καλύτερα τις ανάγκες μιας κοινωνίας και τα συγκριτικά πλεονεκτήματα μιας περιοχής από τις Περιφέρειες. Είμαστε ο θεσμός που μπορεί να αλλάξει μια τοπική κοινωνία από κάτω προς τα επάνω και με αυτό τον τρόπο να αλλάξει συνολικά τη χώρα.
• Πράγματι, έχετε αναφερθεί πολλές φορές στην ανάγκη μετάβασης από την Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση στην Περιφερειακή Διακυβέρνηση. Αυτό πώς θα μπορούσε να επιτευχθεί και τι θα αλλάξει στην Τοπική Αυτοδιοίκηση;
Θέλω να είμαι ξεκάθαρος: για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος το κυριότερο το οποίο χρειάζεται είναι ωριμότητα και ισχυρή πολιτική βούληση.
Πρέπει οι Περιφέρειες να έχουν τα χέρια λυμένα. Δηλαδή να έχουν από την κεντρική πολιτεία, όχι μόνο τους πόρους, αλλά και τα θεσμικά εργαλεία ώστε να μπορούν να σχεδιάζουν από τη βάση προς τα επάνω, αλλά και να παρεμβαίνουν άμεσα και αποφασιστικά εκεί που πρέπει, την ώρα που πρέπει. Χρειάζονται λοιπόν ξεκάθαρες, κάθετες αρμοδιότητες. Πλήρη οικονομική ανεξαρτησία, απ’ ευθείας έσοδα και θεσμική θωράκιση των Περιφερειών.
Ελεγχος από μία και μόνο αρχή που θα ελέγχει τη νομιμότητα,και όχι τη σκοπιμότητα των δαπανών. Εφαρμογή στην πράξη των μητροπολιτικών αρμοδιοτήτων. Ενίσχυση του πολιτικού ρόλου των Περιφερειών.
• Κύριε Τζιτζικώστα, έχουμε μπροστά μας το Ταμείο Ανάκαμψης και το ΕΣΠΑ. Ποιος είναι ο στόχος που πρέπει να επιτευχθεί ώστε να μεγιστοποιηθούν τα οφέλη;
Είναι ακριβώς αυτό που σας είπα και προηγουμένως, έχουμε τα περισσότερα χρηματοδοτικά εργαλεία από ποτέ. Με το νέο ΕΣΠΑ 2021-2027, το Ταμείο Ανάκαμψης, και τους υπόλοιπους κρατικούς και ιδιωτικούς πόρους, τα χρήματα που θα μπουν στην ελληνική οικονομία στα επόμενα χρόνια ξεπερνούν τα 100 δις ευρώ.
Με αυτούς τους πόρους έχουμε πλέον την ευκαιρία και την πρόκληση να δημιουργήσουμε από άκρη σ’ άκρη στην Ελλάδα, ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο, με τις 13 Περιφέρειες, όχι μόνο ως ατμομηχανές της ανάπτυξης, αλλά και ως εγγυητές ότι η ανάπτυξη θα φτάσει σε κάθε τόπο, σε κάθε πολίτη. Πιστεύω λοιπόν, ότι ο ρόλος των Περιφερειών της χώρας πρέπει να είναι κεντρικός και να συνδέεται άμεσα με τον εθνικό στόχο της πλήρους αξιοποίησης όλων των πόρων.
Ειδικά τώρα για το ΕΣΠΑ, ως Ένωση Περιφερειών Ελλάδας καταφέραμε τα Περιφερειακά Προγράμματα του νέου ΕΣΠΑ 2021-2027 να είναι τα μεγαλύτερα Περιφερειακά Προγράμματα που έχουν εγκριθεί ποτέ.
Το ζητούμενο τώρα είναι, να ξεπεράσουμε γρήγορα τα γραφειοκρατικά εμπόδια και χωρίς καθυστερήσεις να ξεκινήσουμε την υλοποίηση των δράσεων. Το ΕΣΠΑ, στο οποίο οι Περιφέρειες έχουμε καταφέρει να εκτοξεύσουμε την απορρόφηση των πόρων και την υλοποίηση των έργων, μπορεί να αποτελέσει οδηγό και για το Ταμείο Ανάκαμψης.
• Θα ήθελα να σταθούμε στην κλιματική κρίση που θα μας απασχολήσει έντονα στο επίπεδο της αντιμετώπισης, ενώ ήδη βιώνουμε δυσάρεστες επιπτώσεις. Αναδείξατε το θέμα και στο Παγκόσμιο Φόρουμ των Περιφερειών και θα ήθελα να μας πείτε, πώς οι Περιφέρειες μπορούν να συνδράμουν στην αποτελεσματική αντιμετώπιση.
Η κλιματική αλλαγή, ή για να το πω ακόμα πιο γλαφυρά η κλιματική κρίση, είναι μία πραγματικότητα, στην οποία δεν μπορούμε άλλο να κλείνουμε τα μάτια ούτε να καθυστερούμε στη λήψη αποφάσεων. Αν την αγνοήσουμε θα μας εκδικηθεί ξανά και ακόμα πιο σκληρά, από όσο είδαμε φέτος το καλοκαίρι. Αυτό μας λένε οι ειδικοί και οι επιστήμονες απ’ όλο τον κόσμο. Δυστυχώς, δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι τα ακραία φαινόμενα που φέρνουν μεγάλες φυσικές καταστροφές, θα αποτελούν από εδώ και στο εξής κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Η απάντηση σε αυτό το πρόβλημα δεν είναι ούτε εύκολη, ούτε μονοδιάστατη.
Πρόσφατα, ο Ευρωπαίος Επίτροπος Γιάνες Λέναρσιτς, που επισκέφτηκε τη χώρα μας μετά από πρόσκλησή μου, συζήτησε με όλους τους Περιφερειάρχες και αναγνώρισε τον κομβικό ρόλο των Περιφερειών. Άλλωστε, το 90% των δράσεων για την προστασία του περιβάλλοντος και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, θα υλοποιηθεί από τις Περιφέρειες.
Αυτό όμως σημαίνει ότι η πολιτεία πρέπει να μας δώσει και τον ρόλο και τους πόρους για να προχωρήσουμε σε παρεμβάσεις με βάση τις ανάγκες και τις προτεραιότητες κάθε περιοχής.
Το 40% των συνολικών πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης θα κατευθυνθούν στο περιβάλλον, και εκεί οι Περιφέρειες της χώρας πρέπει να έχουν ρόλο και λόγο και στον σχεδιασμό και στην υλοποίηση των δράσεων.
• Κλείνοντας, κύριε Τζιτζικώστα, θα ήθελα να μας πείτε για τις προσδοκίες του 2022 ως πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών και της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας.
Κατ’ αρχάς να σας πω ότι ως άνθρωπος είμαι εκ φύσεως αισιόδοξος, αλλιώς δεν θα ήμουν στην πολιτική. Και αυτό γιατί η πολιτική, όπως την βλέπω προσωπικά, είναι το μέσον, ο τρόπος να βελτιώσεις τον τόπο και τη ζωή όλων των ανθρώπων.
Συνεπώς πιστεύω και για αυτό δουλεύω και αγωνίζομαι, ότι το 2022 θα είναι μία καλύτερη χρονιά. Και το πιστεύω γιατί βλέπω πως υπάρχουν οι προϋποθέσεις ώστε η χώρα να πάει πολύ καλύτερα σε όλους τους τομείς, και θα σας δώσω το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα, όπως είναι ο τουρισμός.
Η φετινή χρονιά εξελίχθηκε πολύ καλύτερα από αυτό που περιμέναμε και ανέφεραν οι αρχικές προβλέψεις. Και αυτή είναι η βάση για να πετύχουμε ακόμα καλύτερες επιδόσεις στα επόμενα χρόνια σε όλη την Ελλάδα. Και σε αυτή την προσπάθεια, στον τουρισμό όπως και σε όλους τους τομείς, κάθε περιφέρεια της χώρας ξεχωριστά αλλά και όλες μαζί, είναι στην πρώτη γραμμή.
Οπως η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, τα Δωδεκάνησα, η Ρόδος, που πέρα από το γεγονός ότι είστε πρωταγωνιστές στον τουρισμό και την οικονομία της χώρας, ταυτόχρονα δώδεκα μήνες το χρόνο, φυλάτε τις Θερμοπύλες του ελληνισμού για λογαριασμό όλων μας, είστε τα σύνορα της Ελλάδας αλλά και της Ευρώπης.
