Δεν τους έβλεπε, μπορούσε όμως να ακούσει τις κραυγές τους. Οι ναυαγοί είχαν φτάσει μια ανάσα από τη στεριά όταν ο φύλακας του ξενοδοχείου «Ωκεανίς» στην Κω αντιλήφθηκε τις εκκλήσεις τους για βοήθεια. Πρώτο έσπευσε στη θαλάσσια περιοχή Ψαλίδι το σκάφος PV281 της φινλανδικής ακτοφυλακής, που περιπολούσε στο πλαίσιο της μεικτής ευρωπαϊκής επιχείρησης «Ποσειδών 2015». Μέσω θερμικής κάμερας εντόπισε το ημιβυθισμένο πολυεστερικό σκαρί τους. Επτά άνθρωποι πάλευαν με τη φουρτουνιασμένη θάλασσα, κάποιος έπρεπε να βουτήξει για να τους σώσει.
Ενας Φινλανδός λιμενικός πήρε το σωσίβιο ενός ηλικιωμένου άνδρα που είχαν μόλις περισυλλέξει, αλλά δεν μπόρεσε να το ασφαλίσει στο σώμα του γιατί έλειπαν τα απαραίτητα πλαστικά κομμάτια. Το έδεσε στη μέση του με κόμπους. Κολύμπησε μέχρι το αναποδογυρισμένο σκάφος τρεις φορές σώζοντας σε κάθε απόπειρα ισάριθμους ανθρώπους. «Δύο αγόρια περίπου δέκα ετών μου είπαν ότι οι γονείς τους είχαν πνιγεί και γι’ αυτό έφταιγαν τα χαλασμένα σωσίβια που τους είχε δώσει ο χειριστής του σκάφους να φορέσουν», κατέθεσε αργότερα.
Εντεκα πρόσφυγες έχασαν τη ζωή τους σε εκείνο το ναυάγιο, τα ξημερώματα της 17ης Νοεμβρίου 2015. Από τις 2.25 έως και τις 4.45 είχαν εντοπιστεί εννέα σοροί στη θάλασσα, στην παραλία και μέσα στην καμπίνα του σκάφους. Δύο ανήλικοι παρέμεναν αγνοούμενοι.
Η τραγική ιστορία του ναυαγίου στο Ψαλίδι της Κω αναβίωσε πρόσφατα για τέταρτη φορά δικαστικά. Πρωτοδίκως, ο Σύρος Α.Ζ., ο μοναδικός κατηγορούμενος ως χειριστής του σκάφους, καταδικάστηκε σε κάθειρξη 105 ετών και τριών μηνών. Σε δεύτερο βαθμό η ποινή του μειώθηκε στα 63 έτη. Το 2020 το Ε΄ Ποινικό Τμήμα του Αρείου Πάγου έκανε εν μέρει δεκτή την αίτηση αναίρεσης που είχε καταθέσει και η δίκη επαναλήφθηκε σε δευτεροβάθμιο δικαστήριο. Ωσπου στις 6 Δεκεμβρίου 2021 κρίθηκε ξανά ένοχος και του επιβλήθηκε ποινή κάθειρξης 43 ετών εκ των οποίων τα 20 είναι εκτιτέα.
Τα ελαττωματικά σωσίβια αποδείχθηκαν βαρίδια για τους πρόσφυγες, που πάλεψαν με τα κύματα.
Από τον δικαστικό φάκελο της υπόθεσης και τις καταθέσεις διασωστών και διασωθέντων που αναδεικνύει η «Κ», φωτίζεται η δράση της «μαφίας των σωσιβίων» που είχε στηθεί στα τουρκικά παράλια την περίοδο των μαζικών προσφυγικών αφίξεων στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου. Παράνομα εργαστήρια που άλλοτε εξειδικεύονταν στις απομιμήσεις παπουτσιών, τσαντών και ρούχων, είχαν αναπροσαρμόσει το 2015 και το 2016 τη γραμμή παραγωγής τους στις ανάγκες μιας νέας αγοράς. Εφτιαχναν πλέον απομιμήσεις σωσιβίων, από φθηνά και άκρως επικίνδυνα υλικά που μετατρέπονταν σε βαρίδια με τη διαβροχή τους στη θάλασσα, ή δεν μπορούσαν να κρατήσουν έξω από το νερό το πρόσωπο όποιου τα φορούσε. Κόστιζαν περίπου 20 με 30 τουρκικές λίρες, έως και πέντε φορές φθηνότερα από τα αυθεντικά. Εμφανίζονταν προς πώληση ακόμη και στις βιτρίνες καταστημάτων ρούχων.
Εκείνη την περίοδο, εκπρόσωπος του τουρκικού υπουργείου Εργασίας είχε δηλώσει στην «Κ» ότι από ελέγχους που είχαν πραγματοποιήσει σε 98 κατασχεμένα δείγματα, διαπίστωσαν πως κάποια σωσίβια είχαν κατασκευαστεί από τεχνητό δέρμα παρόμοιο με αυτό που χρησιμοποιείται στην παρασκευή τσαντών. Αλλα ακατάλληλα σωσίβια είχαν στο εσωτερικό τους αεροπλάστ, ρολό νάιλον με φυσαλίδες που χρησιμοποιείται ως περιτύλιγμα σε συσκευασίες. Μόνο στις 18 Ιανουαρίου εκείνου του έτους, λίγες εβδομάδες μετά το ναυάγιο στο Ψαλίδι, είχε αποτραπεί η πώληση 2.771 παράνομων σωσιβίων στην Τουρκία.
«Σε δευτερόλεπτα βρέθηκα μέσα στο νερό. Το σωσίβιο γέμισε νερό, ήρθε στον λαιμό μου και με γύρισε ανάποδα. Τότε είδα το σκάφος αναποδογυρισμένο».
Στην πρόσφατη επανάληψη της δίκης σε δεύτερο βαθμό δεν εμφανίστηκε ως μάρτυρας κάποιος από τους επιβάτες που είχαν διασωθεί. Από τις καταθέσεις τους στον ανακριτή της Κω πάντως είχε παρουσιαστεί όλη η πορεία του μοιραίου ταξιδιού τους από την Αλικαρνασσό μέχρι τα ελληνικά παράλια. Ο Σύρος Samaan S. είχε περιγράψει πως οι διακινητές τούς στρίμωξαν σε ένα μικρό σκάφος και τους απαγόρευαν να κάνουν την οποιαδήποτε κίνηση μέσα σε αυτό. Τους είχαν υποσχεθεί ότι θα τους μετέφεραν σε κάποιο μεγαλύτερο σκάφος και ότι εκεί θα μπορούσαν να φορέσουν τα σωσίβιά τους. Δεν τήρησαν όμως τον λόγο τους.
Ο Samaan είχε πληρώσει 10.000 δολάρια για τον ίδιο, τη σύζυγό του και τα τρία τους παιδιά. «Το κύμα ήταν πολύ δυνατό. Βλέπαμε στην ακτή του νησιού να κοντεύει. Κάποια στιγμή, ο καπετάνιος άρχισε να γκαζώνει. Το νερό έσπασε το τζάμι, τα παιδιά άρχισαν να ουρλιάζουν και το σκάφος αναποδογύρισε», κατέθεσε. «Η γυναίκα μου και ένα από τα παιδιά μου έφυγαν μπροστά στα μάτια μου. Η κόρη μου ήταν μπροστά στο σκάφος και μόλις ήρθε ένα μεγάλο κύμα έφυγε. Δεν έφτασε το χέρι μου να την πιάσω, ξέφυγε στη θάλασσα».
Ο Σύρος Yousef H., ένας ακόμη εκ των επιβατών, έχασε στο ναυάγιο τη σύζυγό του και τα δύο του παιδιά. Δεν πρόλαβε να φορέσει ούτε τα ελαττωματικά σωσίβια που υπήρχαν στο σκάφος. «Υπήρχαν κάτι πλαστικές σακούλες μεγάλες στα πόδια μας, τράβηξα από εκεί ένα σωσίβιο και το έβαλα στον ώμο μου, αλλά δεν το έκλεισα, δεν υπήρχε χρόνος. Η κόρη μου έπιασε ένα αλλά δεν πρόλαβε να το βάλει. Σε δευτερόλεπτα βρέθηκα μέσα στο νερό. Το σωσίβιο γέμισε νερό, ήρθε στον λαιμό μου και με γύρισε ανάποδα. Τότε είδα το σκάφος αναποδογυρισμένο», κατέθεσε. Για μισή ώρα άκουγε τις φωνές των παιδιών και των γυναικών, μετά σιωπή. «Ηταν όλα σκοτεινά, πρέπει να ήμασταν τρεις ώρες μέσα στη θάλασσα».
«Ημουν απλός επιβάτης»
Ολα αυτά τα χρόνια, σε κάθε στάδιο της δικαστικής διαδικασίας, ο Α.Ζ. υποστηρίζει ότι είναι αθώος και ότι δεν ήταν αυτός κυβερνήτης του σκάφους. Εχει ισχυριστεί ότι στη Συρία εργαζόταν ως μηχανικός αυτοκινήτων, αλλά τα τελευταία χρόνια είχε αναγκαστεί να αφήσει αυτό το επάγγελμα καθώς έπασχε από προβλήματα νευρολογικής φύσεως που τον καθιστούσαν μη λειτουργικό (όπως ανέφερε, του είχαν προκαλέσει μυϊκή αδυναμία, παράλυση και απώλεια αντανακλαστικών).
Ο ίδιος έχει υποστηρίξει ότι ο κυβερνήτης του σκάφους ήταν Τούρκος και ότι το εγκατέλειψε όταν αυτό αναποδογύρισε. Εχει προσπαθήσει να αποδομήσει τις μαρτυρίες των διασωθέντων οι οποίοι τον υπέδειξαν ως χειριστή του σκάφους, λέγοντας ότι τις προηγούμενες ημέρες προτού αναχωρήσουν για την Ελλάδα είχαν έρθει σε αντιπαράθεση μαζί του στην Τουρκία. Επισήμανε ακόμη ότι δεν έχει γνώσεις ναυσιπλοΐας. «Ημουν απλός επιβάτης, δεν γνωρίζω να οδηγώ σκάφος και αυτή ήταν η πρώτη φορά που έμπαινα σε σκάφος στη ζωή μου. Από το χωριό που είμαι δεν βλέπω καν τη θάλασσα, δεν γνωρίζω κολύμπι», έχει υποστηρίξει. «Εάν δεν με έσωζαν από το νερό θα ήμουν με τους νεκρούς».
Πηγή kathimerini.gr
Γιάννης Παπαδόπουλος
