Η «Ημέρα Μνήμης των Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος» γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 27 Ιανουαρίου, για να τιμηθεί η μνήμη των χιλιάδων Ελλήνων Εβραίων, που έχασαν τη ζωή τους στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Στις 27 Ιανουαρίου 1945, το στρατόπεδο εξόντωσης του Άουσβιτς – Μπιρκενάου απελευθερώθηκε από τα σοβιετικά στρατεύματα αποκαλύπτοντας την τραγωδία και τις φρικαλεότητες των ναζί κατά των Εβραίων στις επερχόμενες γενεές.
Στη μελανή αυτή σελίδα της ιστορίας, οι Εβραίοι της Ρόδου, έχουν τη δική τους ξεχωριστή θέση. Στις 18 Ιουλίου του 1944 οι Γερμανοί εκδίδουν διαταγή και καλούν όλους τους άνδρες Εβραίους της Ρόδου να παρουσιαστούν στο κτήριο της Αεροπορίας (σημερινή Τουριστική Σχολή) και την επομένη μέρα καλούνται να παρουσιαστούν και όλες οι γυναίκες με τα μικρά παιδιά. Οι γυναίκες ήταν υποχρεωμένες να προσκομίσουν όλα τα χρυσαφικά και χρήματα, με ποινή θανάτου για όσες προσπαθούσαν να τα κρύψουν ή να τα δώσουν για φύλαξη σε ντόπιους. Είχαν συγκεντρωθεί εννέα βαλίτσες με διαμάντια, χρυσαφικά και κοσμήματα, τα οποία αργότερα δύο αξιωματικοί των SS μετέφεραν στην Αθήνα και ο εκεί διοικητής τα πούλησε σε κοσμηματοπώλη των Αθηνών.
Ο τότε Τούρκος πρόξενος της Ρόδου Σελαχετίν Ουλκουμέν κατόρθωσε να σώσει 42 Εβραίους με το αιτιολογικό ότι είχαν τουρκική υπηκοότητα και αφού η Τουρκία δεν μετείχε στον πόλεμο δεν μπορούσαν οι Γερμανοί να τους συλλάβουν.
Γερμανοί συνοδεύουν την πομπή των 1.600 Εβραίων της Ρόδου προς το λιμάνι. Και για να μην τους δουν οι κάτοικοι του νησιού ήχησαν οι σειρήνες για δήθεν αεροπορική επίθεση από τους Άγγλους στο νησί, ώστε να κρυφτούν όλοι στα σπίτια τους και στα καταφύγια.
Στο λιμάνι τούς περίμεναν τρία παμπάλαια φορτηγά πλοία. Κυριολεκτικά στοιβαγμένοι σαν τα ζώα μέσα στα πλοία, ξεκινούν για την Κω, όπου επιβιβάζονται άλλοι 50 Εβραίοι, ενώ ένα από τα πλοία περνά και από τη Λέρο για να παραλάβει τον μοναδικό Εβραίο του νησιού! Τα πλοία φτάνουν στον Πειραιά. Οι Γερμανοί φορτώνουν τους Εβραίους σε καμιόνια και τους μεταφέρουν σε στρατόπεδα στο Χαϊδάρι.
Στις 3 Αυγούστου οι 1.650 Εβραίοι της Ρόδου και της Κω μεταφέρονται στο σιδηροδρομικό σταθμό Αθηνών και ξεκινά το ταξίδι με προορισμό το Άουσβιτς.
Το ταξίδι κράτησε 13 μέρες. Στη διάρκειά του πέθαναν περίπου 100 άτομα και οι Γερμανοί πετούσαν τα πτώματά τους από το τρένο στα χωράφια! Από αυτούς ελάχιστοι κατάφεραν να επιζήσουν μετά το τέλος του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου.
Η Ρόδος κάθε χρόνο θυμάται και τιμά τα θύματα του Ολοκαυτώματος που υπέστησαν ασύλληπτες φρικαλεότητες.
Ανάμεσά τους και η Rosa Hanan που γεννήθηκε στη Ρόδο, στα Δωδεκάνησα που ήταν υπό ιταλική κατοχή, στις 8 Σεπτεμβρίου του 1920 και έφυγε από τη ζωή πριν από μερικές ημέρες.
Ο πατέρας της, ο Μωυσής, ήταν τεχνίτης η μητέρα της, η Miriam Leon, φρόντιζε την οικογένεια και τα οκτώ παιδιά τους, δίνοντάς τους μια ισχυρή θρησκευτική εκπαίδευση.
Πριν από τον πόλεμο, τα μεγαλύτερα αδέρφια της Ρόζας έφυγαν για την Αφρική. Εκείνη, ο αδερφός της Herzl και η μητέρα της, που παρέμειναν στη Ρόδο, συνελήφθησαν και απελάθηκαν στο Άουσβιτς-Μπίρκεναου στις 23 Ιουλίου 1944, μαζί με την υπόλοιπη εβραϊκή κοινότητα. Μετά από σχεδόν ένα μήνα ταξιδιού σε τρομερές συνθήκες, κατά την άφιξή τους στο Birkenau, η Rosa εγγράφηκε με τον αριθμό A-24360 και εργάστηκε για τη μεταφορά βαρέων υλικών από τη μία πλευρά του χωραφιού στην άλλη. Πριν από το τέλος του έτους μεταφέρθηκε στο Νταχάου, μαζί με άλλες γυναίκες, συμπεριλαμβανομένων αρκετών από τη Ρόδο. Από εκεί εστάλη στο Kaufering, Landsberg και Torkheim, όπου αναγκάστηκε να κάνει μια πολύ βαριά και κουραστική δουλειά.
Τον Απρίλιο του 1945, με την επικείμενη νίκη των Συμμάχων, η Ρόζα αποφάσισε να φύγει μαζί με τρεις άλλες συγκρατούμενες, επίσης από τη Ρόδο. Με το πρόσχημα να φέρουν γάλα από τις κουζίνες στο στρατόπεδο των SS, απομακρύνθηκαν από το στρατόπεδο και κρύφτηκαν στο περιβάλλον δάσος.
Οι τέσσερις κατάφεραν να κρυφτούν σε ένα κοντινό αγρόκτημα, όπου παρέμειναν για περίπου μια εβδομάδα, μέχρι την απελευθέρωση. Με το στρατόπεδο τώρα στα χέρια των Συμμάχων, επέστρεψαν στο Torkheim και παρέμειναν εκεί μέχρι τα τέλη Μαΐου 1945.
Το 1946 πήγε στην Ιταλία, στο Μιλάνο, όπου γνώρισε τον Giuseppe Mallel, επίσης Ροδίτη επιζώντα, ο οποίος είχε χάσει τη σύζυγό του και τα δύο του παιδιά στο Άουσβιτς. Τον παντρεύτηκε στη Ρόδο το 1947 και τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους γεννήθηκε το πρώτο τους παιδί, ο Nissim. Μετά από έξι μήνες επέστρεψαν στην Ιταλία, στη Ρώμη.
Έμειναν εκεί για περίπου ένα χρόνο και μετά μετακόμισαν στη Ροδεσία, τη Νότια Αφρική και στη συνέχεια πάλι στην Ιταλία, το 1954.
Έκτοτε η Ρόζα ζούσε στη Ρώμη, περιτριγυρισμένη από την οικογένειά της, στην οποία έχει κληροδοτήσει την ισχυρή ταυτότητά της Ροδίτισσας Εβραίας.
Η γενναία Ροδιτοπούλα Ρόζα, απεβίωσε στις 2 Ιανουαρίου του 2022 αφήνοντας το δικό της ανεξίτηλο αποτύπωμα γενναιότητας στην ιστορία…
