Η πανηγυρική νίκη του Εμανουέλ Μακρόν με 58,% έναντι του 42% που έλαβε η αντίπαλος του, Μαρίν Λεπέν, αποτελεί μια νίκη τριών επιπέδων: (α) Μια νίκη της Δημοκρατίας έναντι του Εθνικισμού, (β) Μια νίκη της Πολιτικής έναντι του Λαϊκισμού, (γ) Μια νίκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
H νίκη του Γάλλου Προέδρου έχει διπλή ανάγνωση καθώς αφενός, ο νικητής των Ηλυσίων είναι ένας δημοκρατικός Πρόεδρος και αφετέρου, η εκλογή του μπορεί να σημάνει και την επικράτηση του κόμματος του, «Εμπρός Γαλλία» στις βουλευτικές εκλογές που θα διεξαχθούν τον Ιούνιο του 2022, εκμεταλλευόμενο τη δυναμική της μεγάλης νίκης του στις προεδρικές εκλογές. Όμως, ίσως αυτό να είναι δυσκολότερο σε σχέση με το παρελθόν καθώς σήμερα στη Γαλλία υπάρχει ένα πρωτόγνωρο πολιτικό σκηνικό, καθώς τρία κόμματα κινήθηκαν στον α’ γύρω πάνω από το 20% και πολλά άλλα που κινούνται κάτω από το 10%.
§ MACRON VERSUS LEPIN: ΤΑ ΔΥΟ ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΑΣ
i. Ποιος είναι ο ρόλος του Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας
Για να αντιληφθούμε τη σημαντικότητα των Προεδρικών εκλογών της 24ης Απριλίου, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε το ρόλο του Προέδρου καθώς σύμφωνα με το Σύνταγμα, ο Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας αποτελεί τον εγγυητή των θεσμών της Πέμπτης Δημοκρατίας και ενσαρκώνει την εξουσία του κράτους. Μετά την εκλογή του με άμεση και καθολική ψηφοφορία, δίνει τις βασικές κατευθύνσεις της
πολιτικής που θα εφαρμοστεί, εφόσον λάβει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία στις βουλευτικές εκλογές1, οι οποίες εν προκειμένω θα διεξαχθούν τον Ιούνιο 2022.
Ο Γάλλος Πρόεδρος διορίζει τον πρωθυπουργό της Γαλλίας. Σε περίπτωση που το κόμμα ή το συμμαχικό πολιτικό μπλοκ από το οποίο προέρχεται ο πρόεδρος έχει και την πλειοψηφία της Εθνοσυνέλευσης, τότε πρακτικά ο αρχηγός του κράτους ηγείται του κυβερνητικού έργου, αν και κάτι τέτοιο δεν προβλέπεται ρητά από το Σύνταγμα. Σε διεθνές επίπεδο, ο Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας, είναι ο εγγυητής της ανεξαρτησίας της Γαλλίας, της εδαφικής ακεραιότητας και του σεβασμού των διεθνών συνθηκών που έχει υπογράψει η Γαλλία. Σύμφωνα με το Σύνταγμα, ο αρχηγός του κράτους είναι επίσης αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων. Ως εκ τούτου, προεδρεύει των ανώτερων συμβουλίων και επιτροπών της Εθνικής Άμυνας. Είναι επίσης ο μοναδικός κάτοχος της “πυρηνικής” δύναμης της Γαλλίας («feu nucléaire»).
ii. Ποια θέματα επικράτησαν στην προεκλογική αναμέτρηση των δυο υποψηφίων.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, η οικονομία, η αγοραστική δύναμη, το συνταξιοδοτικό, η μετανάστευση, η κλιματική κρίση και άλλα πολλά αποτέλεσαν τα πεδία αντιπαράθεσης των δύο αντιπάλων για το δρόμο προς τα Ηλύσια Πεδία , οι οποίοι μοιάζουν να ενσαρκώνουν περισσότερο από ποτέ τα δυο πρόσωπα της Γαλλίας, μετά από μια πενταετία με πολλαπλές κρίσεις, από τα “κίτρινα γιλέκα” μέχρι την πανδημία του Covid-19. Εκτός από τις διαφορές τους στην εσωτερική σκηνή, η Μαρίν Λεπέν και ο Εμανουέλ Μακρόν αντιπαρατίθενται και στη διεθνή σκηνή, με δύο οράματα για τον κόσμο και το ρόλο της Γαλλίας για την Ευρώπη, για το ΝΑΤΟ, για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Επίσης, ο πόλεμος στην Ουκρανία αποτέλεσε ένα σημαντικό θέμα αντιπαράθεσης μεταξύ των δυο υποψηφίων, όπου η Λεπέν «χρεώθηκε» τις φιλικές της σχέσεις με το Ρώσο Πρόεδρο, και σαφώς αυτό αποδυνάμωσε τα εκλογικά της ποσοστά γιατί οι Γάλλοι , όπως και κάθε κράτος μέλος της ΕΕ, τάσσεται κατά του πολέμου στην Ουκρανία και κατά του Πούτιν.
Ωστόσο, ο Μακρόν δεν μοιάζει σχεδόν καθόλου με τον άνθρωπο που εξελέγη το 2017. Ο πρώην τραπεζίτης του Rothschild και φιλικός προς τις επιχειρήσεις υπουργός Οικονομικών υπό τον πρώην πρόεδρο της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ, φαίνεται πλέον να έχει ξεχάσει τις προηγούμενες αμφιλεγόμενες δεσμεύσεις του για την αναμόρφωση της αγοράς εργασίας, του συνταξιοδοτικού συστήματος και του διοικητικού μηχανισμού της Γαλλίας. Έχοντας αναστείλει σε μεγάλο βαθμό τις δημοσιονομικές ανησυχίες και τις νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις που αποτελούσαν σήμα κατατεθέν της πολιτικής του ταυτότητας, κατά την προεκλογική του εκστρατεία έδωσε έμφαση στην ανάγκη για μια νέα βιομηχανική πολιτική, ώστε οι βασικές ιατρικές προμήθειες της Γαλλίας να μην εξαρτώνται από αλυσίδες εφοδιασμού που εκτείνονται σε όλο τον κόσμο. Από την αρχή της πρώτης του προεδρικής εκστρατείας, ο Μακρόν υπήρξε ένας πολιτικός ικανός για μεταμορφώσεις στη στρατηγική του λόγου. Αυτές, ωστόσο, ήταν σταθερά στην υπηρεσία ενός πολιτικού οράματος που χαρακτηρίζεται, ακριβώς, από τη δύναμη του λόγου.
Είναι ο γνωστός Μακρονισμός, που εκφράζει την πολιτική του Γάλλου Προέδρου στα νέα διακυβεύματα που καλείται να αντιμετωπίσει ως μια συλλογική διαδικασία δημιουργίας νοήματος που διατηρεί την ικανότητά να συγκρατεί μια ομάδα μέσω μιας κοινής κατανόησης του κόσμου. Ενημερωμένος από τον πνευματικό του μέντορα, τον φιλόσοφο Paul Ricœur2, και τον πολιτικό του προκάτοχο, τον κεντροαριστερό πρωθυπουργό Michel Rocard, ο Macron έχει επεξεργαστεί μια αντίληψη για την πολιτική που θέτει το κράτος -και τον εαυτό του επικεφαλής του- σε ερμηνευτικό ρόλο, προσφέροντας στους Γάλλους πολίτες εξηγήσεις και ερμηνείες για να τους προσαρμόσει στις αμετάβλητες πραγματικότητες της οικονομικής παγκοσμιοποίησης.
iii : Tο Μέλλον της Eυρωπαϊκής Ένωσης στο επίκεντρο των δυο υποψηφίων
Ο «Μακρονισμός» έναντι της «Κυριαρχισμού» αποτελεί μια συζήτηση για το μέλλον της ΕΕ που διεξάγεται σε πολλά επίπεδα με κύριο άξονα της διαμάχης, τη μορφή της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, με το Γάλλο Πρόεδρο να δηλώνει υπέρμαχος της πολιτικής ενοποίησης (γνωστό ως Μακρονισμός) και εκείνων που ζητούν την προστασία των εθνικών αρμοδιοτήτων και -σε πολλές διαφορετικές μορφές- τη διατήρηση της εθνικής
κυριαρχίας ( «κυριαρχισμός»). Αυτές οι δύο κύριες ομάδες απόψεων διαφέρουν σημαντικά ως προς τα οράματά τους για την επιθυμητή θεσμική δομή της ΕΕ και το περιεχόμενο των πολιτικών της ΕΕ, όμως και οι δύο αναφέρονται στην κυριαρχία ως κύρια έννοια που διέπει τη φύση της ευρωπαϊκής Πολιτείας και τη σχέση της με το εθνικό κράτος.
Αδιαμφησβήτητα, ο Εμανουέλ Μακρόν εκφράζοντας σθεναρά την ευρωπαϊκή πολιτική ενοποίηση, κατά τη διάρκεια της πρώτης διακυβέρνησης του έριξε μεγάλο βάρος στην ΕΕ, πρωταγωνιστώντας σε σημαντικές πρωτοβουλίες για την Ένωση. Ως φιλοευρωπαίος, ο Μακρόν θεωρεί την Ευρώπη ως τον κεντρικό πυλώνα της γαλλικής διπλωματίας και ως λύση στα περιβαλλοντικά προβλήματα και τα προβλήματα ασφάλειας της Γαλλίας καθώς τάσσεται υπέρ της ενίσχυσης της ενεργειακής αυτονομίας και των στρατιωτικών δυνατοτήτων της, της ενίσχυσης των εξωτερικών συνόρων της Ευρώπης και της εναρμόνισης των κανόνων για το άσυλο και τη στήριξη των προσφύγων και των μεταναστών.
Εν αντιθέσει, η Λεπέν εκφράζοντας τον «κυριαρχισμό», μετά το Frexit που ζητούσε η Γαλλίδα υποψήφια πρόεδρος το 2012 και την έξοδο από το ευρώ το 2017, σε αυτές τις εκλογές τάχθηκε υπέρ μιας φαινομενικά μετριοπαθούς μεταρρύθμισης της ΕΕ, καθώς ζητούσε να ξαναδούμε την Ευρώπη. Αυτό που επί της ουσίας εννοούσε η Μαρίν Λεπέν, ήταν η αντικατάσταση της ΕΕ με μια νέα Συμμαχία “ελεύθερων και κυρίαρχων εθνών”, στο πλαίσιο της οποίας κάθε μέλος θα μπορεί να επιλέγει τους κανόνες που θα ακολουθεί, συμπεριλαμβανομένου του σεβασμού του κράτους δικαίου. Στις προτάσεις της μιλούσε για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος προκειμένου να επαναξιολογηθεί η υπεροχή του γαλλικού δικαίου έναντι του ενωσιακού δικαίου κάτι που για τους επικριτές της ισοδυναμεί με ένα “Frexit”, την εγκατάλειψη της “ευρωπαϊκής κυριαρχίας”, και το τέλος της Διεύρυνσης της Ένωσης. Η υποψήφια του Εθνικού Συναγερμού (RN), δήλωνε επίσης τη μείωση της συνεισφοράς της Γαλλίας στον ενωσιακό προϋπολογισμό κατά 5 δισεκατομμύρια ευρώ και τον περιορισμό των εξουσιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ενώ αναφορικά με το χώρο Schengen σκόπευε να επαναφέρει προσωρινούς συνοριακούς ελέγχους για να εξαναγκάσει τις διαπραγματεύσεις για μια νέα συνθήκη. Ως εκ τούτου, μια νίκη της Λεπέν θα δυναμίτιζε τη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και θα αποτελούσε μια οπισθοδρόμηση της Ένωσης.
§ ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ
Η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Δημοκρατία νίκησαν στις Γαλλικές Προεδρικές εκλογές της 24ης Απριλίου 2022
Είναι γεγονός πως οι πολλαπλές κρίσεις που αντιμετωπίζουν τα κράτη μέλη της ΕΕ, τόσο σε οικονομικό, υγειονομικό, περιβαλλοντικό, ασφάλειας, όσο και σε ενωσιακό επίπεδο, δυναμιτίζει την κοινωνική συνοχή των ευρωπαϊκών κοινωνιών, δημιουργώντας αντισυστημικά αντανακλαστικά στους πολίτες. Αποτέλεσμα αυτών των συστημικών αλλαγών, είναι η άνοδος των ακραίων δεξιών δυνάμεων και η αποξένωση του εκλογικού σώματος από τις κυβερνητικές ελίτ.
Μια τέτοια πολιτική συμπεριφορά αποτυπώθηκε έντονα στον α’ γύρο των Προεδρικών Γαλλικών εκλογών, με την πρωτοφανή άνοδο ακραίων κομμάτων, με τη Μαρίν Λεπέν να καταλαμβάνει το 23,4% και το Ζεμούρ το 7,5%., δηλ. αθροιστικά σχεδόν το 30% του εκλογικού σώματος.
Όμως το δημοκρατικό φρόνημα των Γάλλων, ανέδειξε τον Εμανουέλ Μακρόν νικητή της εκλογικής αναμέτρησης της 24ης Απριλίου 2022, αποδεικνύοντας πως οι δημοκρατίες διαθέτουν ισχυρά αντανακλαστικά απέναντι στο λαϊκισμό και τα ακραία εθνικιστικά μορφώματα. Η νίκη του Μακρόν, αποτελεί μια νίκη κατά της άκρας δεξιά, όπως άλλωστε δήλωσε και ο ίδιος κατά την πανηγυρική του ομιλία στο Πεδίον του Άρεως. Είναι άλλωστε χαρακτηριστική η δήλωση του Μακρόν για αυτούς που τον ψήφισαν, όχι γιατί πείστηκαν από τα επιχειρήματά του αλλά για να θέσουν έναν φραγμό στην άκρα δεξιά, σεβόμενοι τον θεσμό της δημοκρατίας…
Επομένως, η νίκη Μακρόν σηματοδοτεί τη νίκη της Δημοκρατίας, τη νίκη της Ευρώπης, όμως δεν παύει να θυμίζει την ανάγκη επαναπροσδιορισμού των πολιτικών προτεραιοτήτων του «Μακρονισμού» τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η στροφή σε ανθρωποκεντρικές πολιτικές, η επαναφορά της κοινωνικής και οικονομικής συνοχής, η άμβλυνση των μεγάλων ανισοτήτων που εμφανίστηκαν τα τελευταία χρόνια, η κατάρρευση του κοινωνικού κράτους, η αναβάθμιση της υγειονομικής περίθαλψης , της Παιδείας, αλλά και η ενδυνάμωση της Ασφάλειας του
πολίτη και η καλύτερη διαχείριση της μετανάστευσης- εντός και εκτός ΕΕ, αποτελούν ζητήματα που θα πρέπει να αντιμετωπίσει ο επανεκλεγείς Γάλλος Πρόεδρος.
Ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο προκειμένου η Ένωση να μπορέσει να προχωρήσει στα επόμενα της βήματα και να διαλύσει κάθε ακραίο διασπαστικό πολιτικό κίνημα.
Ελευθερία Φτακλάκη
Πολιτικός
Διεθνολόγος/ Πολιτικός Επιστήμων
Διδάκτωρ Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών/
Μετα- Διδακτορική ερευνήτρια & Διδάσκουσα στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου
