«Η πρόσφατη εμπειρία αλλά και οι κλιματικές προβλέψεις δείχνουν επίταση των ακραίων καιρικών φαινομένων γεγονός που καθιστά πολύ πιθανή την περίπτωση και το φετινό καλοκαίρι να χαρακτηριστεί από περιπτώσεις ακραίων μετεωρολογικών συνθηκών», αναφέρει στη «δημοκρατική» ο κ. Χρήστος Ζερεφός, γενικός γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών και Εθνικός Εκπρόσωπος για την Κλιματική Αλλαγή.
Στην ερώτηση για την ικανότητα του κρατικού μηχανισμού στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, ο επίτιμος καθηγητής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο απαντά: «Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικά βήματα βελτίωσης του κρατικού μηχανισμού στην αντιμετώπιση ακραίων καιρικών φαινομένων, ενώ η πρόσφατη δημιουργία του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας καταδεικνύει την σοβαρότητα με την οποία η πολιτεία ενσκήπτει στο πρόβλημα», επισημαίνοντας παράλληλα και τους τομείς που πρέπει να αναπτυχθούν.
Συνέντευξη στον Γιάννη Μπόζιο
Μεταξύ άλλων, ο κ. Ζερεφός τονίζει την σπουδαιότητα του ρόλου που καλούνται να διαδραματίσουν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, αλλά και το πώς αυτή αποτελεί κίνδυνο για την πολιτιστική κληρονομιά.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του Χρήστου Ζερεφού στη «δ»:
• Το καλοκαίρι ξεκίνησε δύσκολα, με τις πρώτες πυρκαγιές να κάνουν την εμφάνισή τους. Πιστεύετε ότι θα είναι ένα δύσκολο καλοκαίρι, από άποψη καιρικών φαινομένων;
Οι εκτιμήσεις του Ευρωπαϊκού Κέντρου Μεσοπρόθεσμων Προγνώσεων Καιρού δείχνουν ότι οι θερινές τιμές θερμοκρασίας στην Ελλάδα θα είναι έως 1oC υψηλότερες από τις κλιματικές τιμές. Η εποχική πρόγνωση καιρού βέβαια περιλαμβάνει κάποιες αβεβαιότητες. Σε κάθε περίπτωση, η πρόσφατη εμπειρία αλλά και οι κλιματικές προβλέψεις δείχνουν επίταση των ακραίων καιρικών φαινομένων γεγονός που καθιστά πολύ πιθανή την περίπτωση και το φετινό καλοκαίρι να χαρακτηριστεί από περιπτώσεις ακραίων μετεωρολογικών συνθηκών.
• Υπάρχει η αντίληψη ότι ο κρατικός μηχανισμός της χώρας μας, στα τελευταία χρόνια, έχει φανεί κατώτερος των περιστάσεων στην αντιμετώπιση ακραίων καιρικών φαινομένων. Συμμερίζεστε αυτή την άποψη;
Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικά βήματα βελτίωσης του κρατικού μηχανισμού στην αντιμετώπιση ακραίων καιρικών φαινομένων, ενώ η πρόσφατη δημιουργία του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας καταδεικνύει την σοβαρότητα με την οποία η πολιτεία ενσκήπτει στο πρόβλημα. Επίσης, οι καμπάνιες ενημέρωσης των πολιτών για τον κίνδυνο ακραίων καιρικών φαινομένων και φυσικών καταστροφών είναι ιδιαίτερα σημαντικές. Δεν θα ήθελα συνεπώς να είμαι αρνητικός ή πεσιμιστής.
• Προς ποια κατεύθυνση πρέπει να κινηθεί, για να γίνει πιο αποτελεσματικός;
Θέλοντας να είμαι ρεαλιστής, εκτιμώ ότι υπάρχουν ανάγκες καλύτερου επιχειρησιακού σχεδιασμού και τεχνικής/τεχνολογικής υποστήριξης στην περίπτωση φυσικών καταστροφών.
• Πρώτα η οικονομική κρίση, μετά η πανδημία και τώρα ο πόλεμος. Πώς επηρεάζουν τα φαινόμενα αυτά την κλιματική κρίση, αλλά και τις συντονισμένες ενέργειες που γίνονται για την αντιμετώπισή της;
Η πανδημία το μόνο καλό που μας δίδαξε είναι ότι με την απαγόρευση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, τα επίπεδα των αερίων ρύπων μειώθηκαν αλλά και γενικά η ρύπανση των πόλεων μειώθηκε στην Ευρώπη περισσότερο από 40%. Αυτό το αποδείξαμε σε πρόσφατη δημοσίευσή μας σε έγκριτο επιστημονικό περιοδικό. Επομένως, η πανδημία δείχνει ότι αν συναινέσουμε όλοι, δηλαδή αν συμφωνήσουμε σε όλο τον κόσμο να εξοικονομήσουμε ενέργεια, να εξοικονομήσουμε φυσικούς πόρους και να έχουμε λιγότερα σκουπίδια και πιο φιλική συμπεριφορά στο περιβάλλον, τότε μπορούμε να πετύχουμε πολλά. Όμως δεν μπορούμε να εξαλείψουμε το μέρος του φαινομένου του θερμοκηπίου που προκλήθηκε από τις ανθρώπινες δραστηριότητες.
Σε ό,τι αφορά στον πόλεμο στην Ουκρανία, τα χημικά του πολέμου έχουν ελάχιστη συμβολή στο θέμα της κλιματικής αλλαγής. Ωστόσο, ο πόλεμος έχει ανοίξει το ζήτημα της επίσπευσης στην απαλλαγή από τα ορυκτά καύσιμα, ιδίως για την Ευρώπη η οποία έχει σημαντική εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα τα οποία προέρχονται από επιτιθέμενες στην Ουκρανία χώρες, είτε στην ουσία είτε παθητικά.
• Αν δεν λάβουμε υπόψη τον ανασχετικό ρόλο του πολέμου στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, πώς θα κρίνατε την Ευρωπαϊκή συμφωνία για ουδέτερη κλιματικά Ευρώπη έως το 2050. Είναι ρεαλιστική;
Η γνώμη μου είναι πως είναι ρεαλιστική αν δράσουμε τώρα, γιατί αν αφήσουμε τα πράγματα για τα επόμενα έτη, είναι αμφίβολο αν θα μπορούμε να γυρίσουμε πίσω.
• Ποιο ρόλο καλούνται να διαδραματίσουν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, σε τι επίπεδο βρίσκεται η χώρα μας σε αυτό τον τομέα;
Είναι επιτακτική η ανάγκη της πλήρους ανάπτυξης όλων των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που διαθέτει άπλετες ο πλανήτης μας. Το 2020, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αντιπροσώπευαν ποσοστό της ενέργειας που καταναλώθηκε στην Ελλάδα, που ήταν πάνω από τον εθνικό στόχο και πολύ κοντά στο μέσο Ευρωπαϊκό, αλλά υπολείπονταν σημαντικά από τα ποσοστά των Σκανδιναβικών χωρών.
• Θέλοντας να αξιοποιήσω και την ιδιότητά σας, ως γενικός γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών, θα ήθελα να σας ρωτήσω για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην πολιτιστική κληρονομιά και πώς αυτές μπορούν να αποφευχθούν;
Το θέμα είναι ιδιαίτερης σημασίας για την χώρα μας που αποτελεί λίκνο του πολιτισμού. Για τον λόγο αυτό η Ακαδημία Αθηνών είναι ένας από τους εμπνευστές και ανήκει στους πυλώνες υποστήριξης της Ελληνικής πρωτοβουλίας σε επίπεδο Ηνωμένων Εθνών με σκοπό την προστασία της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς από την κλιματική αλλαγή. Η πρωτοβουλία υποστηρίζεται παγκοσμίως από περισσότερες από 100 χώρες και υλοποιείται με συνεισφορά Διεθνών Οργανισμών όπως η UNESCO, ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός, η UNFCCC κ.α.
Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στα μνημεία είναι διαφορετικές και μπορεί να αφορούν σε φθορές σε υλικά, σε δομικές βλάβες ή ακόμη και σε εκτενείς καταστροφές (πχ στην περίπτωση φωτιάς ή πλημμύρας εξαιτίας ακραίων καιρικών φαινομένων). Επίσης, η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τους επισκέπτες των μνημείων (πχ στην περίπτωση ισχυρού θερμικού στρες εξαιτίας καύσωνα). Η αναγνώριση της κλιματικής τρωτότητας κάθε μνημείου θα επιτρέψει τον καλύτερο σχεδιασμό δράσεων προσαρμογής και προστασίας από την κλιματική αλλαγή.
