Στα Κοσκινού συμβαίνει κάτι το μοναδικό, παράδοξο κι ωστόσο τόσο πραγματικό: Ενώ, σχεδόν όλα τα σπίτια του οικισμού έχουν πουληθεί, αρκετά από αυτά σε αλλοδαπούς, αν και διαθέτει χιλιάδες κλίνες βραχυχρόνιας μίσθωσης μέσω Airbnb και Booking, παρόλα αυτά εξακολουθεί ν’ αποτελεί ένα από τα χωριά – θεματοφύλακες της λαϊκής αρχιτεκτονικής παράδοσης και σε όλα τα τουριστικά δίκτυα ο οικισμός του προβάλλεται ως ένα από τα «must» ιδιωτικής εκδρομής σε περίπτωση επίσκεψης στο νησί της Ρόδου.
«Σχεδόν όλο το χωριό είναι αγορασμένο», δήλωσε προς τη «δημοκρατική» ο πρόεδρος του δημοτικού διαμερίσματος Κοσκινού Τάσος Ψυλλάκης, «το 75% ίσως και το 80% των σπιτιών του παραδοσιακού οικισμού έχει πουληθεί. Πολλά πήραν Ιταλοί, Γερμανοί και Αυστριακοί, κάποια Άγγλοι, ορισμένα Έλληνες από άλλα μέρη της χώρας μας. Το σίγουρο είναι ότι, στα χρόνια που πέρασαν, πολλοί Κοσκινιάτες πούλησαν το θησαυρό του χωριού για να χτίσουν ένα σπίτι εκτός χωριού».
Η βαρύτητα της διαπίστωσης προσλαμβάνει ακόμα μεγαλύτερο μέγεθος επειδή προέρχεται από έναν παραδοσιακό Κοσκινιάτη, που πέρασε όλη του τη ζωή στο χωριό με τη μακραίωνη ιστορία. «Μπορώ να καταλάβω όλους εκείνους που πούλησαν τα σπίτια τους, καθώς ήθελαν για τις οικογένειές τους περισσότερους χώρους, όμως αυτό δεν παύει να σημαίνει ότι ο οικισμός μας είναι ένας θησαυρός της παράδοσης.
Ευτυχώς, αυτό πια έχει γίνει αντιληπτό, υπάρχουν Κοσκινιάτες που αυτή τη στιγμή αγοράζουν τα σπίτια που απέμειναν, τα αναστηλώνουν και τα αξιοποιούν. Επίσης αγοράζουν εκείνα που αγοράστηκαν από ξένους και ξαναπουλιούνται. Βλέπετε, παρατηρούμε αρκετές περιπτώσεις ηλικιωμένων Ευρωπαίων που έχουν αγοράσει σπίτια, τα οποία τώρα πουλούν ξανά. Παίρνουν τα λεφτά και επιστρέφουν στην πατρίδα τους. Θέλουν να πεθάνουν και να θαφτούν εκεί, στον τόπο που γεννήθηκαν».
Ο πληθυσμός πενταπλασιάζεται κάθε καλοκαίρι
Οι εξελίξεις τρέχουν στα Κοσκινού. Είναι ένας οικισμός προέκταση της πόλεως Ρόδου, ίσως σε μερικά χρόνια να αποτελεί προάστιο, όπως η Ανάληψη και το Κορακόνερο. Το σίγουρο είναι πως αυτή τη στιγμή είναι η περιοχή με τη μεγαλύτερη συγκέντρωση μικρών, παραδοσιακών – πολυτελών καταλυμάτων. «Έχουμε στην ευρύτερη περιοχή περίπου 4000 έως 5000 ιδιωτικές κλίνες που διατίθενται από το Airbnb και το Booking για ενοικίαση, και όλες είναι υψηλών προδιαγραφών», περιέγραψε ο κ. Τάσος Ψυλλάκης.
Πράγματι, μια βόλτα στον οικισμό είναι αρκετή για να διαπιστωθεί το πλήθος των παραδοσιακών κατοικιών που βρίσκονται σε φάση αναστήλωσης. Πρόκειται για μια αναστήλωση ολική, με αφαίρεση των επιχρισμάτων από τις καμάρες ώστε να φανεί ο πωρόλιθος, με συντήρηση στα χοχλάκια, με ανάδειξη των υπερήφανων εισόδων με τις περίτεχνες πόρτες και τα μεταλλικά ρόπτρα.
«Δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση να αναστηλώσεις ένα τέτοιο σπίτι», εξήγησε μιλώντας προς τη «δημοκρατική» ο κ. Γιάννης Ηρακλείδης, φοροτεχνικός και ιδιοκτήτης του Antigone Traditional House και του Antigone Estate στα Κοσκινού. «Η όλη δουλειά της αναστήλωσης χωρίζεται σε δύο φάσεις:
Η πρώτη αφορά όλες εκείνες τις αδειοδοτήσεις που απαιτούνται και οι οποίες είναι πολλές, καθώς ο οικισμός μας είναι χαρακτηρισμένος ως «παραδοσιακός», γι’ αυτό και πρέπει όλα να γίνονται σύμφωνα με τους κανονισμούς που ισχύουν και στη μεσαιωνική πόλη.
Το έργο, καθ’ αυτό της αναστήλωσης είναι επίσης δύσκολο, απαιτεί αρκετό χρόνο και σίγουρα προσωπική φροντίδα και επίβλεψη. Δε γίνεται αλλιώς. Εμείς για το Antigone Traditional House δουλέψαμε σχεδόν τρία χρόνια ώστε να το φέρουμε στη μορφή που είναι σήμερα».
Η στατική και αρχιτεκτονική αποκατάσταση των σπιτιών αυτών από μόνη της δεν είναι αρκετή για να τους ξαναδοθεί ο παραδοσιακός χαρακτήρας που είχαν κατά τις απαρχές του περασμένου αιώνα.
Τα Κοσκινιάτικα σπίτια συνθέτουν σειρά χαρακτηριστικών γνωρισμάτων, μέσα απ’ αυτά αποκτούν τη μοναδική τους ταυτότητα: Η «στολισιά» με τα παραδοσιακά πιάτα, τα αργυρόκαννα, ο κατσουνάς, η ψωμοθήκη, οι σκίζες στο ταβάνι, τα κεντητά, η «ναμουσία» δίπλα στο κρεβάτι που από μόνη της εμπεριέχει σειρά συμβολισμών, όπως και το στοίβαγμα των εννέα μαξιλαριών στο σουφά – ένα μαξιλάρι για κάθε μήνα εγκυμοσύνης της κυράς. Όλα αυτά, υλικά και άυλα απαιτούν την παρουσία τους ώστε το σπίτι να είναι σώμα και ψυχή κοσκινιάτικο.
«Έχουμε δουλέψει πολύ πάνω στα ιδιαίτερα στοιχεία της παράδοσης, στο αρχέτυπο των κοσκινιάτικων σπιτιών, στη γεωμετρία, στα υλικά που κρύβουν μέσα τους οι βιοκλιματικοί τοίχοι, στην κατανομή των επίπλων στο χώρο. Μέσα σ’ ένα τέτοιο σπίτι, στην προκειμένη περίπτωση κατασκευασμένο το έτος 1907, τίποτα δεν είναι τυχαίο.
Οι επισκέπτες μας εντυπωσιάζονται με αυτό που αντικρύζουν, αγαπούν την παραμονή τους εδώ και αρκεί μόνο μια επίσκεψη ώστε να ‘ρθουν και να ξανάρθουν. Τους αρέσει η φιλοσοφία που περιβάλλει όλο τον οικισμό, η γειτονιά, η εγγύτητα στη θάλασσα και στις πηγές Καλλιθέας, η ησυχία που τους περιβάλλει και δε βρίσκουν μέσα στην πόλη», εξηγεί ο κ. Γιάννης Ηρακλείδης και όσο περιγράφει τις εντυπώσεις των κεντροευρωπαίων ακούγεται το ερωτικό κάλεσμα που κάνουν αναμεταξύ τους τα τζιτζίκια.
Πρέπει να σημειωθεί ότι για τη συντήρηση των χιλιάδων κλινών της περιοχής έχουν γεννηθεί σειρά θέσεων εργασίας για καμαριέρες και τεχνίτες, στοιχείο εξαιρετικά ευεργετικό για τους μονίμους κατοίκους της γύρω περιοχής.
Το φαγητό στα Κοσκινού είναι εξαιρετικό. Άλλωστε οι μικρές ταβέρνες του χωριού αποτελούν το στέκι πολλών ροδιτών με λατρεία στο καλό φαγητό και στην άμεση ευδαιμονία των εδεσμάτων, του οίνου και της παρέας.
Η περιήγηση τα βράδια στον οικισμό, που συνοδεύεται από το μοναδικό αίσθημα ασφάλειας, είναι γεμάτη μαγεία, ευωδιές από τα γιασεμιά των αυλών και το αποτύπωμα που αφήνουν οι γεύσεις στην ατμόσφαιρα.
Οι ανάγκες του χωριού
Η μεγαλύτερη έλλειψη όπως αυτή εντοπίζεται στα Κοσκινού είναι η υδροδότηση. «Είναι πολλές οι φορές κατά τις οποίες στον πρώτο όροφο κάθε σπιτιού δεν υπάρχει πίεση νερού. Αυτό είναι πρόβλημα που το έχουμε θέσει στη ΔΕΥΑΡ, όπως και την ανάγκη να αυξηθεί η συχνότητα των λεωφορείων για τη σύνδεση του χωριού μας με τη Ρόδο», δήλωσε στη ‘δ’ ο πρόεδρος του δημοτικού διαμερίσματος Κοσκινού Τάσος Ψυλλάκης.
Επιπλέον, υπάρχει σε εκκρεμότητα η β’ φάση της πλακόστρωσης του οικισμού. Η πρώτη φάση είχε γίνει πριν από περίπου 15 χρόνια και μέσω αυτής οι κοινόχρηστοι δρόμοι του οικισμού πήραν νέα μορφή.
«Οι μελέτες της β’ φάσης υπάρχουν και το μόνο που χρειάζεται είναι η επικαιροποίησή τους και να βρεθεί χρηματοδότηση από κάποιο ταμείο».
Το έργο αυτό, μαζί με τη βελτίωση του φωτισμού και την αύξηση του προσωπικού που εργάζεται για την καθαριότητα, θα δώσουν στον οικισμό την αισθητική ολοκλήρωση, ώστε να εναρμονιστεί με την αισθητική και την πληρότητα του εσωτερικού των κατοικιών.
