Στον «κομβικό» ρόλο που διαδραματίζουν οι αερομεταφορές στην ανάπτυξη του τουρισμού αναφέρεται σε συνέντευξή του προς τη «δ» ο γενικός γραμματέας της Ελληνικής Αεροπορικής Ένωσης, κ. Γιάννης Σταυλάς.
Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε, στη Ρόδο η αύξηση της αεροπορικής κίνησης στα τελευταία 20 χρόνια ήταν εντυπωσιακή. «Το 2001 διακινήθηκαν στον Διεθνή Αερολιμένα Ρόδου 3.347.000 επιβάτες ενώ το 2019 5.256.021. Η κίνηση το 2022 ανέκαμψε με πάνω από 3.000.000 διακινηθέντες επιβάτες μέχρι τα τέλη Ιουλίου, γεγονός που δίνει το δικαίωμα να αισιοδοξούμε για μια αύξηση της τάξης του 5-7% σε σχέση με την χρονιά ρεκόρ του 2019. Αυτό μεταφράζεται σε περίπου 2.750.000 αφίξεις. Γενικά από το 1970 μέχρι σήμερα η ετήσια κίνηση στον διεθνή αερολιμένα Ρόδου αυξάνεται κατά 1 εκατομμύριο επιβάτες ανά δεκαετία», είπε ο κ. Σταυλάς, ο οποίος αναλύει επίσης τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι αερομεταφορές, καθώς καλούνται να μειώσουν το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα και να υιοθετήσουν πιο βιώσιμες λύσεις.
• Κύριε Σταυλά, πώς βλέπετε την πορεία των αερομεταφορών στη Ρόδο στην τελευταία 20ετία; Πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος τους στο ροδιακό τουρισμό εν γένει;
Στη Ρόδο η αύξηση της αεροπορικής κίνησης στα τελευταία 20 χρόνια ήταν εντυπωσιακή. Το 2001 διακινήθηκαν στον Διεθνή Αερολιμένα Ρόδου 3.347.000 επιβάτες (1.673.054 αφίξεις) ενώ το 2019 5.256.021 (2.655.784 αφίξεις), δηλαδή μια αύξηση της τάξεως του 57%. Με εξαίρεση τις χρονιές 2020 και 2021 οι οποίες λόγω της πανδημίας σημείωσαν σημαντική πτώση, η κίνηση το 2022 ανέκαμψε με πάνω από 3.000.000 διακινηθέντες επιβάτες μέχρι τα τέλη Ιουλίου, γεγονός που δίνει το δικαίωμα να αισιοδοξούμε για μια αύξηση της τάξης του 5-7% σε σχέση με την χρονιά ρεκόρ του 2019. Αυτό μεταφράζεται σε περίπου 2.750.000 αφίξεις. Γενικά από το 1970 μέχρι σήμερα η ετήσια κίνηση στον διεθνή αερολιμένα Ρόδου αυξάνεται κατά 1 εκατομμύριο επιβάτες ανά δεκαετία. Κύριο χαρακτηριστικό της κίνησης είναι η έντονη εποχικότητα με επικράτηση της Charter κυκλοφορίας κατά τη θερινή περίοδο σε ποσοστά που υπερβαίνουν το 75% της ετήσιας επιβατικής κίνησης.
Οι Αερομεταφορές αποτελούν ένα από τους σημαντικότερους μοχλούς ανάπτυξης της ροδιακής οικονομίας, μιας και πάνω από το 80% των επισκεπτών στο νησί μας φτάνει αεροπορικώς. Ταυτόχρονα ο τουρισμός τείνει να καταστεί αν όχι μοναδική, θα έλεγα συντριπτικά επικρατούσα πηγή εσόδων για τους πολίτες του τόπου μας. Είναι ως εκ τούτου κατανοητό ότι η διατήρηση της ανταγωνιστικότητας του κλάδου των αερομεταφορών είναι ζωτικής σημασίας για την επιβίωσή μας.
Γενικότερα και σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας οι Αερομεταφορές υποστηρίζουν πάνω από 450.000 θέσεις εργασίας και συνεισφέρουν πάνω από 18 δις ευρώ στην ελληνική οικονομία. Η Ελλάδα διαθέτει την 8η μεγαλύτερη αεροπορική αγορά στην Ευρώπη.
• Πόσο επηρέασε η πανδημική κρίση στις αερομεταφορές; Πόσο εύκολο ήταν για τον κλάδο να διαχειριστεί τις επιπτώσεις;
Η πανδημία της νόσου του κορωνοϊού (COVID-19) εμφανίστηκε τον Δεκέμβριο του 2019. Μέχρι τότε πρώτο μέλημα του αεροπορικού κόσμου ήταν η βελτίωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος των αερομεταφορών. Η λέξη βιωσιμότητα (Aviation sustainability) κυριαρχούσε σε όλες τις συζητήσεις. Ξαφνικά, όμως, όλα άλλαξαν.
Ο κορωνοϊός σταμάτησε τα πάντα. Καθήλωσε τα αεροπλάνα στις πίστες των αεροδρομίων. Απείλησε την ίδια την ύπαρξη των αεροπορικών εταιρειών. Αναστατώθηκε όλο το σύστημα. Αεροδρόμια, επιχειρήσεις επίγειας εξυπηρέτησης και Έλεγχος Εναέριας Κυκλοφορίας δεν έμειναν ανέπαφα.
Οι επιπτώσεις ανυπολόγιστες. Οι αεροπορικές εταιρείες βίωσαν τη μεγαλύτερη κρίση στην ιστορία τους. Χάθηκαν εκατομμύρια θέσεις εργασίας, η ΙΑΤΑ ζήτησε, φοροαπαλλαγές, μείωση των χρεώσεων στα αεροδρόμια, αλλαγή στους κανονισμούς για τα slots και κατάργηση των δικαιωμάτων των επιβατών για αποζημιώσεις σε περίπτωση ακυρώσεων. Βρεθήκαμε μπροστά με μια τεράστια κρίση ρευστότητας με το 75% αεροπορικών εταιριών να εξαρτάται η σωτηρία τους από κρατικές επιχορηγήσεις.
Το πρώτο μεγάλο πλήγμα στους αερομεταφορείς της Ευρώπης σημειώθηκε με την κατάρρευση της αεροπορικής εταιρίας Flybe, ενώ μόνο ένα μικρό μέρος της Alitalia πήρε παράταση ζωής με κρατικοποίηση. Η πρωτοφανής αυτή κατάσταση ήταν μεν εφιαλτική, ευτυχώς όμως με ημερομηνία λήξης. Το βέβαιο είναι ότι η επόμενη μέρα θα είναι αρκετά δύσκολη για όλους. Ο χώρος των αερομεταφορών θα συνοδεύεται σε εντονότερο ρυθμό από αντιδράσεις πολιτών για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, με την απειλή της υπερθέρμανσης του πλανήτη να προβληματίζει ιδιαίτερα την αεροπορική κοινότητα. Ας είμαστε, λοιπόν, προσεκτικοί. Η προειδοποίηση της πανδημίας ήταν σκληρή αλλά συνοδεύεται με αρκετά σημαντικά μηνύματα, που αν τα αγνοήσουμε ενδέχεται να ζήσουμε χειρότερες καταστάσεις.
• Βρίσκονται οι αερομεταφορές μπροστά σε μία νέα κρίση; Ποιες μπορεί να είναι οι επιπτώσεις του αυξημένου ενεργειακού κόστους στο αερομεταφορικό έργο;
Όπως τονίστηκε στο Summer Aviation Forum η κλιματική αλλαγή βρίσκεται πλέον στην κορυφή της ατζέντας της πολιτικής και οι εταιρείες που σχετίζονται με τις αερομεταφορές θα πρέπει να βρουν βιώσιμες λύσεις για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προκλήσεων. Ταυτόχρονα, η οικονομική ζημία που σημειώθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας μαζί με την πρόσφατη άνοδο των τιμών του πετρελαίου και τις επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία, δημιουργούν έναν τοξικό συνδυασμό για τις αερομεταφορές που απαιτεί καινοτόμες πρωτοβουλίες. Οι προκλήσεις είναι πολλές, δεν περιορίζονται μόνο στο ενεργειακό κόστος αλλά κυρίως στη βελτίωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, στην αντιμετώπιση της έλλειψης προσωπικού και στη διαχείριση μιας νέας πανδημικής κρίσης.
Η μετακύλιση του αυξημένου λειτουργικού κόστους των αεροπορικών εταιρειών στον επιβάτη θα πρέπει να περιοριστεί στο ελάχιστο δυνατόν ακόμα και με κρατικές παρεμβάσεις, όπως μείωση των τελών επιβατών, αερολιμένων, και εκσυχρονισμό του συστήματος Διαχείρισης Εναέριας Κυκλοφορίας με ταυτόχρονη μείωση των καθυστερήσεων.
Η νέα τεχνολογία μπορεί να δώσει σαφείς απαντήσεις τόσο σε περιβαλλοντικά όσο και σε οικονομικά προβλήματα. Ωστόσο, ο κοινωνικός πυλώνας της βιωσιμότητας θα πρέπει επίσης να αναγνωριστεί. Άλλωστε, οι αεροπορικές μεταφορές είναι πάνω απ’ όλα βιομηχανία του λαού.
• Η βιωσιμότητα των αερομεταφορών ήταν το κεντρικό θέμα του Summer Aviation Forum που διοργανώθηκε με επιτυχία στη Ρόδο από το Air Transport News σε συνεργασία με την Ελληνική Αεροπορική Ένωση (ΕΑΕ). Ποιο είναι το …οικολογικό αποτύπωμα των αερομεταφορών και πώς μπορούν να υιοθετηθούν πιο βιώσιμες λύσεις;
Η αεροπορική βιομηχανία συμβάλλει στις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου από το διοξείδιο του άνθρακα που εκλύουν οι κινητήρες των αεροσκαφών, καθώς επίσης από τα οχήματα εδάφους του αεροδρομίου, τα οχήματα των επιβατών και των εργαζομένων, την παραγωγή ενέργειας για τη λειτουργία των κτηρίων των αεροδρομίων. Σύμφωνα με την IATA, οι αερομεταφορές συμβάλλουν περίπου μόλις στο 2 με 3% των παγκόσμιων εκπομπών άνθρακα. Καθώς όμως άλλοι τομείς της οικονομίας γίνονται πιο πράσινοι – με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας – το ποσοστό των αερομεταφορών στις συνολικές εκπομπές αναμένεται να αυξηθεί.
Είναι γεγονός ότι παρά την εκπληκτική εξέλιξη της τεχνολογίας σε όλα τα δομικά στοιχεία των α/φών, το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των αερομεταφορών συνεχίζει να προβληματίζει.
Σύμφωνα με δημοσίευμα του BBC ένας χιλιομετρικός επιβάτης εκπέμπει με αεροπλάνο περίπου 120gr CO2, ενώ με τραίνο το 1/3 περίπου, δηλαδή μόλις 40gr.
Μια πτήση οικονομικής θέσης μετ’ επιστροφής από το Λονδίνο στη Νέα Υόρκη εκπέμπει περίπου 0,67 τόνους CO2 ανά επιβάτη. Αυτό ισοδυναμεί με το 11% των μέσων ετήσιων εκπομπών ενός Άγγλου πολίτη ή περίπου το ίδιο με εκείνες που προκαλούνται από κάποιον που ζει στην Γκάνα πάνω από ένα χρόνο.
Οι κατασκευαστές δεσμεύονται να επιτύχουν μείωση των εκπομπών CO2 και NOx σε κάθε σχεδιασμό νέας γενιάς αεροσκαφών και κινητήρων. Οι έρευνες επικεντρώνονται κυρίως στην εξέλιξη παραγωγής βιοκαυσίμων (SAF – Sustainable Aviation Fuel), την υδρογονοκίνηση και την ηλεκτροκίνηση. Οι προκλήσεις εξακολουθούν να είναι πολλές, παρόλα αυτά, όπως τόνισαν όλοι οι συμμετέχοντες στο πάνελ συζήτησης του Summer Aviation Forum, η επιστήμη μπορεί να δώσει τις απαραίτητες απαντήσεις έτσι ώστε το 2050 το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των αερομεταφορών να είναι μηδενικό.
Επιπλέον δυνατότητες εμφανίζει η βελτίωση της οργάνωσης του Εναέριου Χώρου, ο εκσυγχρονισμός του Συστήματος Ελέγχου Εναέριας Κυκλοφορίας, η βελτιστοποίηση των χρονοδιαγραμμάτων των αερογραμμών, των δικτύων αεροδιαδρόμων ιδιαίτερα σε χαμηλά ύψη.
• Η βιωσιμότητα δημιουργεί νέες τάσεις στον τουρισμό; Θα επηρεάσει-μακροπρόθεσμα-τον τρόπο που ταξιδεύει κανείς; Θα ήταν πιθανή μία συρρίκνωση των αεροπορικών συνδέσεων με κύριο …πρόσχημα την βιωσιμότητα;
Μου έκανε εντύπωση όταν στο Summer Aviation Forum o διευθύνων σύμβουλος της Fraport Hellas κ. Alexander Zinell υποστήριξε ότι η χώρα μας δεν αντιμετωπίζει ιδιαίτερα περιβαλλοντικά θέματα μιας και δεν δέχεται σχετικές διαμαρτυρίες από φορείς ή πολίτες. Σας διαβεβαιώ ότι σε οποιαδήποτε κεντροευρωπαϊκή χώρα η επιχειρησιακή λειτουργία του αερολιμένα μας θα ήταν μόνιμο θέμα συζήτησης. Είναι αδιανόητο, για παράδειγμα, να μην εφαρμόζονται τεχνικές μείωσης της ηχορρύπανσης, όπως η χρήση PBN (Performance Based Navigation) διαδικασιών για την αποφυγή υπερπτήσης της πόλης, ή η μετατόπιση του κατωφλίου (Displaced Threshold) στον Διάδρομο απο/προσγειώσεων 24 με στόχο την ανακούφιση σε κάποιο βαθμό των κοινοτήτων Ιαλυσού και Κρεμαστής από τον αεροπορικό θόρυβο.
Σίγουρα αν οι αερομεταφορές δεν αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τις περιβαλλοντικές προκλήσεις θα περιοριστεί η τάση των πολιτών να ταξιδεύουν με αεροπλάνο. Ο άμεσος οικονομικός αντίκτυπος της βιωσιμότητας είναι επί του παρόντος χαμηλός, αυτό που αναμένεται βραχυπρόθεσμα είναι η υποβάθμιση των πλεονεκτημάτων των αερομεταφορών και οι αυστηρότερες κανονιστικές ρυθμίσεις. Στις σκανδιναβικές χώρες η έννοια της “ντροπής πτήσης” έχει ήδη γίνει ευρέως διαδεδομένη και δυνητικά μεταφράζεται σε μειωμένη ζήτηση.
Σε χερσαίες περιοχές μεταξύ πόλεων για να μειωθεί ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος των αερομεταφορών πρέπει να περιοριστεί η ζήτηση σε συνδέσεις μικρών αποστάσεων, όταν αυτές μπορούν να εξυπηρετηθούν με τρένο. Ήδη, η Αυστρία εισήγαγε φόρο 30 € στα αεροπορικά εισιτήρια για πτήσεις κάτω των 217 μιλίων (350km) τον περασμένο Ιούνιο και απαγόρευση πτήσεων εσωτερικού που θα μπορούσαν να ταξιδέψουν σε λιγότερο από τρεις ώρες με το τρένο. Και η Γαλλία απαγόρευσε πτήσεις μεταξύ πόλεων όταν με τρένο η μεταξύ τους απόσταση καλύπτεται σε λιγότερο από 2,5 ώρες.
Βέβαια στις νησιωτικές περιοχές η ανταγωνιστικότητα των αερομεταφορών δεν φαίνεται ότι μπορεί να τεθεί σε αμφισβήτηση. Ειδικά στον τουρισμό οι αερομεταφορές θα εξακολουθήσουν να αποτελούν το κυρίαρχο μέσο μετακίνησης.
Γ. Σταυλάς: «Η αύξηση της αεροπορικής κίνησης στη Ρόδο στα τελευταία 20 χρόνια ήταν εντυπωσιακή»
