Ο Σωτήρης Σέρμπος είναι επίκουρος καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και ερευνητικός εταίρος στο Jean Monnet European Centre of Excellence, ΕΚΠΑ.
Στη συνέντευξη που παραχώρησε στην «δημοκρατική», αναφέρεται στα σενάρια που υπάρχουν για τα επόμενα βήματα της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, εκτιμά ότι ο πόλεμος θα λήξει μέσα στο 2023 και μιλάει για τη σχέση της Ρωσίας με την Κίνα, την Ινδία και την Τουρκία.
Ο κ. Σέρμπος, αναφέρεται ακόμα στους λόγους της ακραίας επιθετικής στάσης που διατηρεί ο Τούρκος Πρόεδρος Ερντογάν απέναντι στην χώρα μας, και υπογραμμίζει ποια βήματα πρέπει να ακολουθήσει η Ελλάδα, στο σύγχρονο κόσμο και στη Διεθνή Κοινή Γνώμη για τα ελληνοτουρκικά.
Επιπρόσθετα, εξηγεί τους λόγους για τους οποίους μία νίκη της Ουκρανίας, είναι σημαντική για την Δύση αλλά κυρίως για την δική μας χώρα…
• Κύριε Σέρμπο, να ξεκινήσουμε από την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Έχουν κλείσει περίπου εφτά μήνες και παρακολουθούμε όλοι με αγωνία τις εξελίξεις αφού αυτός ο πόλεμος, έχει δημιουργήσει μια πολυεπίπεδη κρίση, κυρίως στην Ευρώπη. Θα ήθελα το σχόλιό σας.
Βρισκόμαστε σε μια φάση του πολέμου, που τα σενάρια είναι δύο: πρώτον, εάν θα μετατραπεί σε έναν πόλεμο φθοράς {το οποίο πρακτικά σημαίνει ότι δεν γνωρίζουμε πότε θα τελειώσει –αν και πιθανολογούμε ότι θα είναι εντός του 2023 προκειμένου και τα δύο μέρη να έχουν λόγους να διαπραγματευτούν μια εκεχειρία κι αργότερα, μια πολύ πιο σύνθετη συμφωνία} και το δεύτερο –αναλόγως πώς θα εξελιχθεί η αντεπίθεση των Ουκρανών στο Νότο- θα εξαρτηθούν περισσότερα. Σε κάθε περίπτωση μέσα στο επόμενο έτος, είναι πολύ πιθανόν ο πόλεμος να τερματιστεί, λαμβάνοντας και τον συγκεκριμένο αντίκτυπο από τις βαριές κυρώσεις προς την Ρωσία και πάντα υπό την προϋπόθεση, η Ευρώπη να συνεχίσει να πορεύεται με ένα ενιαίο μέτωπο απέναντι στην Μόσχα.
• Βέβαια, οι κυρώσεις δεν σταματούν και μάλιστα είναι πλέον πολύ βαριές. Η Ρωσία προσπαθεί να αντιδράσει χρησιμοποιώντας συμμαχίες όπως με την Κίνα, με την Ινδία ακόμη και με την Τουρκία. Τι λέτε γι αυτό; Πρέπει να ανησυχεί πλέον η Δύση;
Ανεξαρτήτως της έκβασης των πολεμικών επιχειρήσεων στην Ουκρανία, ακόμη κι αν υποθετικά είχαμε ένα βέλτιστο σενάριο υπό την οπτική, η Ρωσία θα βγει χαμένη. Απλώς, κακώς δημιουργήθηκαν τόσες υπέρμετρες προσδοκίες ότι αυτό θα συντελεστεί βραχυπρόθεσμα. Το μόνο ρίσκο που υπάρχει μεσοπρόθεσμα, είναι αν και κατά πόσο Κίνα και Ρωσία –στο μέλλον- σφυρηλατήσουν μια πραγματικά στρατηγική σχέση, η οποία όμως, δεν υφίσταται μέχρι σήμερα. Αυτό, ωστόσο δεν θα ήταν μια καλή εξέλιξη για την Μόσχα, η οποία θα έμενε χωρίς επιλογές και θα αποδεχόταν να γίνει ο… ‘μικρός εταίρος’ της Κίνας. Ακόμη και το σύστημα των αγωγών αυτή τη στιγμή, που ενεργειακά εξασφαλίζει στη Ρωσία πολύ μεγάλα οφέλη από τους υδρογονάνθρακες, είναι έτσι στημένο προκειμένου να εξυπηρετεί την Ευρώπη. Ακόμη κι αν υποθετικά κάτι αντίστοιχο γίνει προς την Ασία ή Κίνα, θέλουν αρκετά χρόνια οπότε στο ενδιάμεσο θα συμβούν πολλά. Άρα, αυτό που περιμένουμε ως αναλυτές, είναι τη μεσοπρόθεσμη αποδυνάμωση της Ρωσίας.
Από εκεί και πέρα, χώρες όπως η Ινδία, θα προσαρμοστούν στο νέο γεωπολιτικό περιβάλλον που θα αφορά κυρίως την Ασία, το πώς θα αντιλαμβάνεται την Κίνα και δεν αποκλείω πολύ αργότερα να ενταθούν οι πιέσεις των ΗΠΑ προς αυτή την χώρα ως προς τα ζητήματα της Άμυνας, της προμήθειας οπλικών συστημάτων κ.λπ. Οι χώρες όπως η Ινδία είχαν κάποιο λόγο να επωφεληθούν από το επιπλέον πετρέλαιο και σε πολύ καλή τιμή.
Ειδικά όμως, η σχέση Ρωσίας – Τουρκίας, είναι ένα ξεχωριστό βιβλίο που μελετάμε τώρα σε ένα νέο κεφάλαιο, με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία: είναι ένα εκκρεμές που κινείται από οιονεί συμμαχία έως οιονεί αντιπαράθεση. Έχουν οφέλη και τα δύο μέλη να συντηρούν αυτή την σχέση: για την μεν Ρωσία επειδή δημιουργεί ρήγματα και αβεβαιότητες, για την Τουρκία επειδή της δίνει οφέλη στο σκέλος της οικονομίας λόγω της κατάστασης στο εσωτερικό της χώρας του. Επιπλέον, ο Τούρκος Πρόεδρος θέλει το πράσινο φως για μια νέα στρατιωτική επιχείρηση στην Συρία, συν το ενδεχόμενο να κατάφερνε να μεσολαβήσει –πέρα από την συμφωνία για τα σιτηρά- να έχει πολύ ενεργό ρόλο σε μια πιθανή εκεχειρία, αργότερα.
Αυτό όμως που συνεχίζει να ενώνει και τις δύο χώρες, είναι ότι διέπονται από αναθεωρητισμό κι έχουν αντιδημοκρατικό πρόσημο.
• Να μείνουμε στην Τουρκία. Επιμένει να χρησιμοποιεί ακραίες προσβολές ενώ συνεχίζει την ρητορική της απέναντι στην Ελλάδα. Δεν σταματάει καθόλου. Εμείς τι κάνουμε;
Η ένταση μπορεί να αποτυπωθεί σε μια σειρά παραγόντων που ασφαλώς αφορούν τα προβλήματα στο εσωτερικό και την κατάσταση της οικονομίας {που συνεπάγονται τον θυμό του μέσου Τούρκου πολίτη}, στους δείκτες στους οποίους έχει υποχωρήσει {αφού είναι μέσα στις 5 χώρες σε επίπεδο κοινωνικής δυστυχίας στην καθημερινότητα του πολίτη κ.λπ.} συνεπώς, γίνεται μία εκ νέου προσπάθεια ‘εργαλειοποίησης’ του εθνικισμού. Πιστεύω ότι σε αυτή την φάση, η προκλητικότητα έχει… κοντά ποδάρια. Ωστόσο, θα πρέπει να μας προβληματίζουν τα δομικά χαρακτηριστικά και κυρίως το ιδεολογικό υπόβαθρο που υπάρχει πίσω από την στροφή της τουρκικής πολιτικής. Η ίδια η Τουρκία αντιλαμβάνεται τον ρόλο της ως μια μεσαία δύναμη ανάμεσα στη Δύση και στην Ευρασία (τρίτος πόλος) οπότε η Ελλάδα αποτελεί έναν στρατηγικό της αντίπαλο. Προσπαθεί να διεθνοποιήσει το ζήτημα με την Ελλάδα, προσπαθώντας να αναποδογυρίσει το τραπέζι και να αξιοποιήσει όλα τα όπλα της ελληνικής εργαλειοθήκης που εδράζονται στο Διεθνές Δίκαιο και στην Διεθνή Έννομη Τάξη και να δείξει ότι φταίει η Ελλάδα και η Τουρκία βρίσκεται σε άμυνα. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να εντάξουμε τη στρατηγική μας επικοινωνία μέσω της ψηφιακής διπλωματίας στον τρόπο με τον οποίο απευθυνόμαστε στην κοινή γνώμη. Εδώ είναι μια ευκαιρία για την Ελλάδα σαν μία χώρα status quo να συνδέσει την κατάσταση με το σημερινό διακύβευμα. Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει πολλά να μας διδάξει για τον τρόπο που, η Ουκρανική Κυβέρνηση αξιοποίησε το εργαλείο της Διεθνούς Κοινής Γνώμης αμέσως μόλις έγινε η ρωσική εισβολή.
• Κι εδώ να σας ρωτήσω κύριε Σέρμπο: πόσο σημαντική είναι για την Δύση η νίκη της Ουκρανίας; Εξ αρχής, οι ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και η ΕΕ έδωσαν όλη την προσοχή σε αυτή την συμπλοκή.
Αν αυτό ισχύει μια φορά για μια χώρα της Δύσης, για την Ελλάδα που έχει το μείζον θέμα της εθνικής ασφάλειας, ο λόγος είναι μεγαλύτερος. Είμαστε μια χώρα status quo που όμως απειλείται από μία χώρα με αναθεωρητικές βλέψεις και πολύ μεγαλύτερη. Στο τέλος όμως της ημέρας, εάν σημειωθεί μια νίκη της Ρωσίας, τι μήνυμα θα έστελνε προς όλες αυτές τις χώρες (σαν την Τουρκία) που θέλουν να αναθεωρήσουν θεμελιώδεις κανόνες του παιχνιδιού, που έχουν στο μυαλό τους μια τελείως συναλλακτική αντίληψη για τις διεθνείς σχέσεις, οραματίζονται έναν κόσμο με σφαίρες επιρροής και τελικά, δεν μιλάμε για ‘δημοκρατίες’. Συνεπώς, είναι πράγματι πολύ σημαντική η νίκη της Ουκρανίας αλλά εξίσου σημαντικό είναι να διδαχτούμε από τα λάθη του παρελθόντος.
Σωτήρης Σέρμπος: «Η σχέση Ρωσίας – Τουρκίας είναι ένα εκκρεμές που κινείται από οιονεί συμμαχία έως οιονεί αντιπαράθεση»
