Το Σωματείο ΕΛΙΖΑ ιδρύθηκε το 2008 κι έκτοτε εργάζεται για να προλάβει, να παρέμβει πρώιμα και να σταματήσει το φαινόμενο της κακοποίησης στα παιδιά, πριν αυτό τραυματίσει για πάντα την ενήλικη ζωή τους…
Η ομάδα του Σωματείου «Ελίζα» και οι επιστημονικοί συνεργάτες, με αφορμή τα περιστατικά κακοποίησης ανηλίκων που βλέπουν το φως της δημοσιότητας, προκαλώντας σοκ στην κοινή γνώμη, δίνουν μέσω της «δημοκρατικής» χρήσιμες πληροφορίες για την προστασία των παιδιών και την αναγνώριση περιστατικών κακοποίησης, με στόχο την ευαισθητοποίηση και την κινητοποίηση των πολιτών ενάντια στη βία στα παιδιά.
• Πότε ιδρύθηκε ο Φιλανθρωπικός Οργανισμός Ελίζα στην Ελλάδα και σε ποιους απευθύνεται;
Το Σωματείο ΕΛΙΖΑ – Εταιρία κατά της Κακοποίησης του Παιδιού ιδρύθηκε στην Ελλάδα το 2008, με μοναδικό σκοπό την προστασία των παιδιών από κάθε μορφή κακοποίησης. Οι δράσεις του, από την ίδρυση του έως σήμερα, στοχεύουν στην Ευαισθητοποίηση και Κινητοποίηση των Πολιτών ενάντια στη βία στα παιδιά, στην Πρόληψη του φαινομένου, στον πρώιμο Εντοπισμό και στην Αναγνώριση των περιστατικών κακοποίησης, προκειμένου να ληφθούν μέτρα για την ανακούφιση των παιδιών που βιώνουν καθημερινά το μαρτύριο της βίας. Τα προγράμματα του ΕΛΙΖΑ υπηρετούν τους στόχους του και σχεδιάζονται σε συνεργασία με επιστημονικούς φορείς και ιδρύματα, που έχουν τη γνώση, την εμπειρία και το απαραίτητο κύρος για να δρουν αποτελεσματικά και να προκαλούν ουσιαστικές αλλαγές στη ζωή των παιδιών: Η αλλαγή της νοοτροπίας των ενηλίκων, η εκπαίδευση των ανθρώπων που εργάζονται με παιδιά από την προσχολική ηλικία, αστυνομικών, γιατρών και νοσηλευτών κι η υποστήριξή τους μέσω συμβουλευτικής Γραμμής, η διαμόρφωση Νοσοκομειακών Μονάδων για την αναγνώριση και διαχείριση της κακοποίησης, αλλά και η ενδυνάμωση των ίδιων των παιδιών ενάντια σε κάθε μορφή βίας, αποτελούν τον άξονα των δράσεων μας.
• Όταν μιλάμε για παιδική κακοποίηση, σε ποιες μορφές κακοποίησης αναφερόμαστε, διότι πολλές φορές έχουμε δει ότι δεν γίνονται σε όλες τις περιπτώσεις επαρκώς αντιληπτά τα όρια της κακοποίησης.
Η φράση «Κακοποίηση Παιδιού» περιλαμβάνει όλες τις μορφές βίας σε ανθρώπους μικρότερους των 18 ετών. Για τα βρέφη και τα νεότερα παιδιά, η βία περιλαμβάνει κυρίως τον όρο κακομεταχείριση – σωματική, σεξουαλική, συναισθητική κακοποίηση και παραμέληση -από γονείς και από άλλες μορφές εξουσίας. Αγόρια και κορίτσια έχουν τον ίδιο κίνδυνο σωματικής και συναισθηματικής κακοποίησης και παραμέλησης, ενώ τα κορίτσια εκτίθενται σε μεγαλύτερο κίνδυνο σεξουαλικής κακοποίησης. Καθώς τα παιδιά πλησιάζουν την ενήλικη ζωή, η βία που εκλύεται από τους συνομηλίκους τους και από τους σεξουαλικούς τους συντρόφους, μαζί με την κακομεταχείριση του παιδιού, απαντάται ολοένα και περισσότερο και τελικώς επικρατεί σε πολύ υψηλά ποσοστά, παγκοσμίως.
• Στη διάρκεια της πανδημίας, του εγκλεισμού και της παραμονής των παιδιών στο σπίτι, αυξήθηκαν τα περιστατικά κακοποίησης ανηλίκων;
Αδιαμφισβήτητα το περιβάλλον εγκλεισμού κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ευνόησε τις προθέσεις των ανθρώπων που επιβάλλονται με τη βία, θέλουν να έχουν τον απόλυτο έλεγχο και να επιδεικνύουν τη δύναμή τους. Θα πρέπει όμως να έχουμε κατά νου ότι τα περιστατικά κακομεταχείρισης, βίας και κακοποίησης αφορούν οικογένειες ή σχέσεις που πριν από την κρίση της πανδημίας βρίσκονταν σε υψηλό κίνδυνο ή είχαν ήδη σημειώσει βίαια ξεσπάσματα. Πρόκειται για καταστάσεις που έτσι κι αλλιώς προϋπήρχαν, αυτό που άλλαξε ήταν η αβεβαιότητα, η ανασφάλεια, άρα και το στρες, που τελικά συμβάλλει στην αύξηση της έντασης των περιστατικών βίας.
• Συνήθως τα παιδιά δεν μιλούν για την κακοποίηση που υφίστανται είτε γιατί δεν μπορούν να την αναγνωρίσουν σε πιο πρώιμες ηλικίες, είτε γιατί φοβούνται, είτε γιατί ντρέπονται. Ποια είναι τα σημάδια εκείνα που υποδηλώνουν κακοποίηση, πέρα από τα σωματικά που είναι πιο εύκολο να γίνουν αντιληπτά;
Ανάλογα με το είδος της κακοποίησης έχουμε διαφορετικές ενδείξεις που μας αφυπνίζουν. Υπάρχουν τα περιστατικά που έχουμε αντικειμενικά ευρήματα, όπως συμβαίνει στη σωματική και ενίοτε στη σεξουαλική κακοποίηση. Σε μορφές ή περιπτώσεις κακοποίησης που δεν έχουμε τέτοια ευρήματα, θα πρέπει συλλογικά να εκπαιδευθούμε στην αναγνώριση συγκεκριμένων ενδείξεων, για να μπορέσουμε να είμαστε έγκαιρα αποτελεσματικοί στην προστασία των παιδιών.
Ενδείξεις – όταν το παιδί:
* Εμφανίζεται εξαιρετικά αγχώδες
* Γίνεται αναίτια επιθετικό, χωρίς λόγο, χωρίς εμφανή αιτία
* Δεν είναι κοινωνικά ενεργό. Δε συμμετέχει σε κοινωνικά δρώμενα,
παιχνίδια, συγκεντρώσεις.
* Δε συνδέεται συναισθηματικά με τους γονείς
* Γνωρίζει πράγματα που δε συνάδουν με την ηλικία του (σεξουαλικά υπονοούμενα, παιχνίδια, γνώσεις σχετικές)
* Τρέχει μακριά από τα υπόλοιπα παιδιά, από τον κόσμο ή εξαφανίζεται
* Σχεδόν πάντα επιλέγει να φορά ρούχα που καλύπτουν το σώμα του
Δύο βασικές ενδείξεις που εμπεριέχουν όλα τα παραπάνω και πρέπει πάντα να θυμόμαστε είναι:
* Παλινδρόμηση στη συμπεριφορά του (ενούρηση και εγκόπριση)
* Ξαφνικές αλλαγές στην συμπεριφορά του και στην απόδοσή του στο σχολείο: Κάθε παιδί που κάτι του συμβαίνει, ακόμα και αν δε μιλάει για αυτό, θα υπάρξουν μεγάλες ή και μικρότερες αλλαγές στην συμπεριφορά του.
Δε σημαίνει απαραίτητα ότι κακοποιείται, αλλά πάντα κάτι σημαίνει και πάντα θα πρέπει όταν παρατηρούμε απότομες αλλαγές στο παιδί μας, να το διερευνούμε περαιτέρω.
• Ποιος είναι ο ρόλος του γονιού και ποιος ο ρόλος του εκπαιδευτικού; Τι γίνεται στην περίπτωση που η κακοποίηση συντελείται μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον;
Οι γονείς αναλαμβάνουν την πρωταρχική και σημαντικότερη ευθύνη αναφορικά με την προστασία, φροντίδα, διαπαιδαγώγηση και ανάπτυξη του παιδιού. Θέτουν τις βάσεις, τις γνώσεις, τα όρια και τους κανόνες, ώστε τα παιδιά να μπορούν να ενδυναμωθούν, να προστατευθούν και να διαχειριστούν πιθανούς κινδύνους και περιστατικά κακοποίησης. Έτσι και ο ρόλος των εκπαιδευτικών είναι πολλαπλός, συμβάλλοντας τόσο στην πρόληψη και την εκπαίδευση που αφορά στους κινδύνους και την ασφάλεια, όσο και στην υποστήριξη, ενδυνάμωση και συμπερίληψη των παιδιών που έχουν υποστεί κακοποίηση. Παράλληλα, ο ρόλος τους είναι εξίσου καθοριστικός αναφορικά με την αναγνώριση των περιστατικών κακοποίησης, είτε αυτά συντελούνται στο οικογενειακό ή στο ευρύτερο περιβάλλον του παιδιού. Οι εκπαιδευτικοί είναι αυτοί που συνήθως ανιχνεύουν πρώτοι τις υποψίες παραμέλησης ή κακοποίησης, ενημερώνοντας αναλόγως την οικογένεια ή τις αρμόδιες αρχές, ώστε να διευρευνηθεί περαιτέρω και να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία του παιδιού, αλλά και την υποστήριξη της οικογένειας. Οφείλουμε να επισημάνουμε ότι στόχος, παράλληλα με την ασφάλεια και προστασία κάθε παιδιού, είναι να ενδυναμωθεί και ο γονεϊκός ρόλος, μέσω της συμβουλευτικής και ψυχοεκπαιδευτικής διαδικασίας.
• Πώς μπορεί κάποιος που αντιλαμβάνεται ότι είναι πιθανόν να κακοποιείται ένα παιδί, να προβεί σε καταγγελία;
Κάποιος που αντιλαμβάνεται πως ένα παιδί πιθανόν κακοποιείται μπορεί να προβεί σε αναφορά στην εισαγγελία ή την αστυνομία. Η αναφορά αυτή θα βοηθήσει τις αρχές, ώστε να ενημερωθούν για το περιστατικό. Στο σημείο αυτό να σημειωθεί πως όποιος θέλει να πραγματοποιήσει αναφορά, μπορεί να καλέσει στην Γραμμή ΕΛΙΖΑ 10454, ώστε να βοηθηθεί σχετικά με το παραπάνω. Στο πλαίσιο της Γραμμής, για τις επώνυμες και ανώνυμες αναφορές δίνονται κατευθυντήριες οδηγίες στο άτομο που καλεί για τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να υποβάλει την αναφορά του για κάποιο περιστατικό με υποψία κακοποίησης παιδιού, καθώς και τα ονόματα και στοιχεία των φορέων, στους οποίους μπορεί να απευθύνει την αναφορά του. Επιπλέον, οι επαγγελματίες της ΓΡΑΜΜΗΣ ΕΛΙΖΑ 10454, παρέχουν στους καλούντες βασικές κατευθυντήριες αρχές, σχετικά με ειδικά προβλεπόμενες διαδικασίες, όπως ορίζονται με νόμο, για ειδικές κατηγορίες επαγγελματιών, όπως για παράδειγμα, ο ρόλος του εκπαιδευτικού σε σχέση με το Ν. 3500/2006 για την ενδοοικογενειακή βία, κ.ά., αποσαφηνίζοντας έτσι και την «υποχρεωτικότητα» των αναφορών σε ορισμένες περιπτώσεις.
• Μιλήστε μας για το έργο του «ΕΛΙΖΑ».
Η εκπαίδευση των ίδιων των παιδιών τα ενδυναμώνει ενάντια σε κάθε μορφή βίας. Για αυτό, μαθαίνουμε σε παιδιά ηλικίας από 5 έως 9 ετών, πώς να προστατεύονται από τη σεξουαλική κακοποίηση, με το πρόγραμμα «Ασφαλές Άγγιγμα», οχυρώνοντάς τα ενάντια σε κάθε μορφή σεξουαλικής βίας. Παράλληλα, εκπαιδεύουμε γονείς και εκπαιδευτικούς για το πώς να προστατεύουν τα παιδιά.
Το πρόγραμμα «Ασφαλές Άγγιγμα» εκπονείται σε δημόσια δημοτικά σχολεία όλης της χώρας, με την έγκριση του Υπουργείου Παιδείας, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ), μέσα από την ψηφιακή πλατφόρμα asfalesaggigma.gr. Η αναγνώριση περιστατικών με υποψία κακοποίησης, είναι το πρώτο βήμα παρέμβασης σε περιστατικά κακοποίησης και παραμέλησης. Για αυτό εκπαιδεύουμε επαγγελματίες, που στο πλαίσιο των καθηκόντων τους, έχουν την ευθύνη παιδιών. Το ΕΛΙΖΑ έχει εκπαιδεύσει περισσότερους από 11.500 επαγγελματίες – γιατρούς, νοσηλευτές, αστυνομικούς, εκπαιδευτικούς και εισαγγελείς. Με την ολοκλήρωση των εκπαιδεύσεων εκπονούνται βοηθητικά πρωτόκολλα διαχείρισης περιστατικών με υποψία κακοποίησης, ανάλογα με τον επαγγελματικό φορέα που έχει εκπαιδευτεί.
Η ίδρυση Νοσοκομειακών Μονάδων αποκαλύπτει περιστατικά παιδικής κακοποίησης ή και παραμέλησης και τα αντιμετωπίζει. Για αυτό, ιδρύουμε Μονάδες Φροντίδας για τη διάγνωση περιστατικών με υποψία κακοποίησης. Η 1η Μονάδα ΕΛΙΖΑ ιδρύθηκε το 2018 στο Νοσοκομείο Παίδων, Π. & Α. Κυριακού και η 2η Μονάδα ΕΛΙΖΑ, στο Γενικό Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο ΑΤΤΙΚΟΝ. Στόχος μας, η δημιουργία ανάλογων μονάδων σε όλα τα νοσοκομεία της χώρας, που υποδέχονται παιδιά.
Η Γραμμή ΕΛΙΖΑ 10454, η οποία ξεκίνησε τη λειτουργία της τον Ιούλιο του 2022 ήρθε ως φυσική απόρροια των εκπαιδευτικών προγραμμάτων του ΕΛΙΖΑ σε πλειάδα επαγγελματιών, που έχουν την ευθύνη παιδιών. Γιατροί, νοσηλευτές, εισαγγελείς, εκπαιδευτικοί, προπονητές, αστυνομικοί αλλά και γονείς, μπορούν να καλούν τη Γραμμή ΕΛΙΖΑ για να λαμβάνουν κατευθυντήριες οδηγίες, νομική συμβουλευτική, διασύνδεση με τους φορείς ή τις υπηρεσίες που θα τους βοηθήσουν να κινηθούν έννομα και σύμφωνα με τις ανάγκες που καθορίζει το κάθε περιστατικό.
Το προσωπικό της Γραμμής ΕΛΙΖΑ – κοινωνικοί λειτουργοί και ψυχολόγοι – δίνουν σαφείς απαντήσεις, ξεκάθαρες κατευθυντήριες οδηγίες και τις σωστές διασυνδέσεις, προκειμένου η κάθε κλήση να οδηγείται σε μία τελική λύση, που να «απαντά» στις ανάγκες του καλούντος που υποψιάζεται ή γνωρίζει χωρίς αμφιβολία ότι ένα παιδί υποβάλλεται σε κακοποίηση ή βιώνει παραμέληση.
Στο ΕΛΙΖΑ καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια, ώστε μια μέρα, η κοινωνία μας συντεταγμένα, πολιτεία και πολίτες, να στραφούν με όλες τις δυνάμεις τους ενάντια στην κακοποίηση του παιδιού, στηρίζοντας με δομές και με δράσεις, την πρόληψη και την πρώιμη αντιμετώπιση περιστατικών κακοποίησης σε παιδιά. Περισσότερα για το ΕΛΙΖΑ στο www.eliza.org.gr http://www.eliza.org.gr
• Πώς μπορεί κάποιος να στηρίξει το έργο του Σωματείου;
Στο ΕΛΙΖΑ καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια, ώστε μια μέρα, η κοινωνία μας συντεταγμένα, πολιτεία και πολίτες, να στραφούν με όλες της τις δυνάμεις τους ενάντια στην κακοποίηση του παιδιού, στηρίζοντας με δομές και με δράσεις, την πρόληψη και την πρώιμη αντιμετώπιση περιστατικών κακοποίησης σε παιδιά. Ωστόσο, τίποτα δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί χωρίς τη συμβολή των πολιτών. Ο καθένας μπορεί να γίνει ζωτικό κομμάτι του ΕΛΙΖΑ με οποιαδήποτε προσφορά και να συμβάλλει έμπρακτα σε δράσεις πρόληψης και αναγνώρισης της παιδικής κακοποίησης.
• Πείτε μας για την ιστορία της μικρής Ελίζας…
Η Ελίζα υπήρξε παιδί μιας μητέρας εθισμένης στα ναρκωτικά και ενός πατέρα που ανέλαβε τη φροντίδα της κόρης του, έως την ηλικία των 5 ετών. Ο θάνατος του στοργικού πατέρα, άλλαξε δραματικά τη ζωή της 5χρονης Ελίζας, που η ευθύνη της πέρασε στα χέρια της μητέρας της. Το ανυπεράσπιστο παιδί υποβάλλονταν σε ψυχική, σωματική και σεξουαλική κακοποίηση για έναν χρόνο, έως ότου έφυγε από τη ζωή, στα 6 της χρόνια, από τα χέρια της μητέρας της, χωρίς την έγκαιρη και σωστή παρέμβαση των κοινωνικών υπηρεσιών. Η τραγική κατάληξη της ζωής της Ελίζας στάθηκε η αφορμή για να αλλάξει ο νόμος στην πολιτεία της Νέας Υόρκης και έγινε η κινητήριος δύναμη της δημιουργίας του ΕΛΙΖΑ το 2008, από τη Μαρίνα Καρέλλα και τον σύζυγό της, πρίγκιπα Μιχαήλ.
• Πώς μπορεί κάποιος να γίνει σύμμαχος του ΕΛΙΖΑ;
Αρχικά να μοιραστεί την ιστορία του που μπορεί να δώσει ελπίδα, μπορεί να σταθεί η αφορμή, μπορεί να κινητοποιήσει, μπορεί ακόμη και να ενώσει δυνάμεις, φωνές, ιστορίες, ώστε όλες μαζί να γίνουν μία σαρωτική δύναμη που θα αντιστρέψει το φαινόμενο της βίας στα παιδιά. Να γίνει μέλος του ΕΛΙΖΑ! Επιλέγοντας την ετήσια συνδρομή που ταιριάζει στον καθένα ή πραγματοποιώντας μια δωρεά μέσω του www.eliza.org.gr ή με τραπεζική κατάθεση:
Alpha Bank/Αριθμός λογαριασμού: 115 002 002020047
ΙΒΑΝ: GR 98 014 0115 01150 020 020200 47
Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος/Αριθμός λογαριασμού: 104 29665226
ΙΒΑΝ: GR 58 011 0104 00000 104 296652 26
