Στην πρώτη συνεδρίαση για το έτος 2023 της Οικονομικής Επιτροπής της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, που θα πραγματοποιηθεί την 9η Ιανουαρίου ημέρα Δευτέρα και ώρα 13:00 με τηλεδιάσκεψη, θα εγκριθούν οι όροι δημοπράτησης, θα οριστεί ο χειριστής και τα μέλη διεξαγωγής του πολυπόθητου διαγωνισμού για το έργο της «Αποκατάστασης και επαναλειτουργίας του Εθνικού Θεάτρου Ρόδου».
Το έργο θα χρηματοδοτηθεί με 16,8 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με 400.000 ευρώ από την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου και με 35.000 ευρώ από τον Δήμο Ρόδου. Ο συνολικός προϋπολογισμός του έργου ανέρχεται σε 17.235.000 ευρώ.
Ως χειριστής του έργου προτείνεται στην Οικονομική Επιτροπή η κ. Τσαμπίκα Σάββενα, πολιτικός μηχανικός και ως μέλη της επιτροπής του διαγωνισμού οι κ.κ. Θεόδωρος Μαυρίλας, αρχιτέκτων και οι Νικόλαος Λυμπερόπουλος, Γεώργιος Λαμπριανός και Γεώργιος Οικονομίδης, πολιτικοί μηχανικοί.
Εργοδότης ή κύριος του έργου είναι ο Δήμος Ρόδου και φορέας κατασκευής η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου σύμφωνα με την προγραμματική σύμβαση που έχει υπογραφεί μεταξύ τους με το Υπουργείο Πολιτισμού.
Το Εθνικό Θέατρο Ρόδου αποτελεί εμβληματικό κτήριο για όλους τους Δωδεκανήσιους και από την κατασκευή του στη δεκαετία του ’30 μέχρι και το 2006 λειτουργούσε κανονικά με πλήθος σημαντικών παραστάσεων υψηλού καλλιτεχνικού επιπέδου.
Η μη συστηματική συντήρηση από το 1981 και μετά, αλλά και οι αποσπασματικές εργασίες, χωρίς συστηματικό πλάνο συντηρήσεων, με ταυτόχρονη αλλαγή χρήσεων χώρων και εκτεταμένες προσθήκες και τροποποιήσεις Η/Μ εγκαταστάσεων, οδήγησαν στο να διακοπεί η λειτουργία του το 2006.
Έκτοτε παραμένει κλειστό, με τον χρόνο να αυξάνει εκθετικά τα προβλήματα.
Το ΕΘΡ δεν είναι γνωστό μόνο για την αδιαμφισβήτητη ιστορική του αξία, αλλά και για την ποιότητά του (κυρίως λόγω της θέσης και του μεγέθους του) και του συμβολισμού του για τον γηγενή πληθυσμό.
Η ανάδειξη της αρχικής μορφής του θεάτρου σε συνδυασμό με τον λειτουργικό και τεχνολογικό εκσυγχρονισμό του, αποτελεί σημαντικό αντικείμενο του έργου.
Βασική παράμετρος στην αξιοποίηση του θεάτρου αποτελεί και η ορθολογική και βιώσιμη χρήση του σε βάθος χρόνου.
Στόχος είναι να δημιουργηθεί ένα σύγχρονο θέατρο που θα στεγάσει τις ανάγκες του για τις επόμενες δεκαετίες.
Σε ό,τι αφορά στον εκσυγχρονισμό των εγκαταστάσεων σημειώνονται τα ακόλουθα:
Προτεραιότητα έχει η ασφάλεια των θεατών και των εργαζομένων. Η άνεση των θεατών είναι βασική αρχή σχεδιασμού, στο βαθμό που δεν αλλοιώνει τα βασικά χαρακτηριστικά της αρχικής μορφής, με κύρια στοιχεία την οπτική και ακουστική άνεση.
Η μορφολογική ένταξη των νέων στοιχείων στο αρχιτεκτονικό ύφος του κτηρίου. Τα στοιχεία των εγκαταστάσεων του ’70 (αγωγοί, σωληνώσεις, μηχανισμοί, καλωδιώσεις] θα απομακρυνθούν και θα αποκατασταθούν στατικά και λειτουργικά στοιχεία του κτηρίου, που έχουν καταστραφεί: πλάκες και δοκοί, κλιμακοστάσια, αεραγωγοί φυσικού αερισμού, τοίχοι, κουφώματα κτλ.
Το μηχανοστάσιο και οι αγωγοί κλιματισμού, ο λέβητας κεντρικής θέρμανσης, η δεξαμενή καυσίμου και άλλες Η/Μ εγκαταστάσεις που δεν εξυπηρετούν τη σημερινή λειτουργία ή δεν πληρούν τις σύγχρονες προδιαγραφές θα απομακρυνθούν από τον υπόγειο χώρο. Ειδικότερα, κάτω από το ξύλινο πάτωμα της σκηνής δεν θα παραμείνουν καθόλου Η/Μ εγκαταστάσεις.
Παράλληλα, σε ό,τι αφορά στην λειτουργική μετατροπή του κτηρίου, οι επιμέρους στόχοι είναι οι ακόλουθοι:
• Η δυνατότητα χρήσης χώρων του θεάτρου και με περιοδικές εκδηλώσεις (εκθέσεις, ξεναγήσεις, προβολές κα),
• Η δημιουργία πειραματικής σκηνής δυναμικότητας 80- 100 ατόμων και μικρότερων αιθουσών της τάξης των 25-30 ατόμων,
• Να προσελκύεται κόσμος καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας,
• Η δυνατότητα ανύψωσης του δαπέδου της ορχήστρας έως το επίπεδο της πλατείας και της σκηνής,
• Η δυνατότητα ανάρτησης κουβουκλίου ορχήστρας, που θα τοποθετείται πίσω από το μουσικό σύνολο προς την πλατεία και θα βελτιώνει την ακουστική απόδοση της αίθουσας,
Ο χώρος αναψυχής (μπιστρό) θα μπορεί να προσφέρει πέραν των ποτών και αναψυκτικών και μικρό αριθμό απλών μικρών γευμάτων. Δημιουργία μόνιμης έκθεσης της ιστορίας του κτηρίου
• Δημιουργία μόνιμης έκθεσης της λειτουργίας του θεάτρου Puccini και του ΕΘΡ και έκθεση λειτουργίας της σκηνής
• Δημιουργία χώρων περιοδικών εκθέσεων και άλλων εκδηλώσεων μικρής κλίμακας, σε συνδυασμό ή όχι με το χώρο αναψυχής Συγκέντρωση όλων των χώρων διοίκησης σε έναν πυρήνα
• Αυστηρή χρήση των χώρων του ΕΘΡ για τους σκοπούς στους οποίους προβλέπεται στη μελέτη.
• Έλεγχος της πρόσβασης με χρήση εξελιγμένων ηλεκτρονικών συστημάτων, κεντρική διαχείριση του κτηρίου από συγκεκριμένα σημεία ελέγχου
Τέλος, με τη μακρόχρονη και βιώσιμη λειτουργία του ΕΘΡ σχετίζονται οι παρακάτω επιλογές:
• Η κατά το δυνατόν αξιοποίηση της ενεργειακής μελέτης και η εξοικονόμηση ενέργειας
• Ο εκσυγχρονισμός του εξοπλισμού του θεάτρου (καθίσματα, φωτιστικά, διακόσμηση, χειρολισθήρες, θύρες ηχητικής εγκατάστασης, φωτισμός σκηνής και κτηρίου), με τρόπο και υλικά φιλικά προς το περιβάλλον,
• Βελτίωση των υποδομών του θεάματος και εύκολη και ασφαλής πρόσβασή τους από τους εργαζόμενους,
• Λήψη των αναγκαίων αδειών δημοσίων αρχών για την εκτέλεση του έργου και την ασφαλή λειτουργία του κτηρίου,
• Εξασφάλιση φυσικού αερισμού και φωτισμού
Οι κύριοι άξονες στους οποίους βασίζεται η πρόταση επέμβασης είναι οι ακόλουθοι:
• Αντιμετώπιση του κτηρίου ως μνημείου και η αποκατάστασή του κατά το δυνατόν πλησιέστερα στην αρχική του μορφή, με τον απαραίτητο τεχνολογικό και λειτουργικό εκσυγχρονισμό.
• Αποκατάσταση των μορφολογικών χαρακτηριστικών του και η ανάδειξη του θεατρικού χώρου στο πνεύμα της αρχικής ιδέας.
• Λειτουργική μετατροπή του σε κέντρο πολιτισμού, ανοικτό για το κοινό ανεξαρτήτως παραστάσεων, με αίθουσες θεάτρου (λυρικού και πρόζας), χορού και μουσικής, αίθουσες μόνιμων και περιοδικών εκθέσεων, χώρους πολλαπλών χρήσεων, πωλητήριο και χώρο αναψυχής.
• Πλήρης αξιοποίηση χώρων αποκλειστικά για παρουσίαση θεαμάτων και δρώμενων με θέμα τον πολιτισμό και την παράδοση.
• Δυνατότητα φιλοξενίας εκδηλώσεων όχι μόνο μεγάλου, αλλά και μικρού βεληνεκούς, και δυνατότητα πειραματικών εφαρμογών.
• Εναλλακτικές δυνατότητες πολλαπλών και ανταποδοτικών χρήσεων, που θα συνάδουν το επίπεδο ποιότητας του χώρου (π.χ. οι τακτικές παρουσιάσεις της Ρόδου σε επισκέπτες).
• Αξιοποίηση του αρχικού σχεδιασμού του και του αυθεντικού υλικού με γνώμονα την αειφόρο λειτουργία του ΕΘΡ.
• Χρήση συμβατών σύγχρονων συστημάτων, ΑΓΙΕ και εφαρμογή συστημάτων φυσικού φωτισμού και δροσισμού στα πλαίσια των σύγχρονων απαιτήσεων λειτουργικότητας.
• Ορθολογική λειτουργία με το μικρότερο δυνατό κόστος συντήρησης σε βάθος χρόνου, αλλά και ανάδειξη του κτηρίου όχι μόνο ως «δοχείου πολιτισμού», αλλά και ως αντικειμένου με δική του πολιτιστική υπεραξία.
Ιστορικό παρεμβάσεων
Από το 1965, το ΕΘΡ, πέρασε στην κυριότητα του Δήμου Ρόδου και λειτούργησε σαν κινηματογράφος μέχρι το 1969. Επί χούντας το 1969 κι ενώ το μόνο που χρειαζόταν, ήταν η αντικατάσταση των καθισμάτων της πλατείας, έγινε μια δαπανηρή επισκευή, η οποία κράτησε μέχρι το 1982, με αποτέλεσμα να μειωθεί η μοναδική ηχητική του θεάτρου. Κατεδάφισαν τη γαλαρία που εξυπηρετούσε τους θεατές του φτωχού βαλαντίου και την ένωσαν με τα θεωρεία.
Έκλεισαν μόνιμα την ανοιγόμενη κινητή στέγη που εξυπηρετούσε τις καλοκαιρινές παραστάσεις, αχρήστευσαν τους υπάρχοντες αγωγούς εξαερισμού και τους αντικατέστησαν με καινούργιους για κλιματισμό. Ωστόσο, διεσώθη ο χώρος της ορχήστρας που είχε τη δυνατότητα να εξυπηρετήσει 60 οργανοπαίκτες.
Το 1982 λειτούργησε σαν κινηματογράφος, ωστόσο, το κτήριο από το 1981 και μετά δεν συντηρήθηκε συστηματικά, με αποτέλεσμα να παρουσιάζει σημαντικής έκτασης φθορές. Λειτούργησε από το 1987 ως τα μέσα της δεκαετίας του 2000 και έκτοτε η λειτουργία του κτηρίου σταμάτησε.
Προθεσμία εκτέλεσης του έργου
Η συνολική προθεσμία εκτέλεσης της σύμβασης ορίζεται σε 24 μήνες από την ημέρα υπογραφής της σύμβασης.
