Σε συνέντευξή του στην «δ» μιλάει για τις προκλήσεις που έχει μπροστά της η Τοπική Αυτοδιοίκηση του πρώτου βαθμού ενόψει και των εκλογών του προσεχούς Οκτωβρίου, για τα οικονομικά των δήμων, τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους και τις αλλαγές που επίκεινται στον τρόπο εκλογής.
• Κύριε πρόεδρε, η νέα χρονιά πώς βρίσκει την Τοπική Αυτοδιοίκηση του πρώτου βαθμού –με δεδομένο ότι οδεύουμε προς τις εκλογές του προσεχούς Οκτωβρίου; Ποιες θα είναι οι προκλήσεις που θα κληθούν να αντιμετωπίσουν οι συνάδελφοί σας, δήμαρχοι ανά την χώρα;
Το 2023 βρίσκει τους Δήμους αντιμέτωπους με πολλές προκλήσεις αλλά και με ζητήματα, που μας κληρονόμησε η χρονιά που πέρασε. Καταρχάς πρέπει να δούμε πώς θα λειτουργήσουμε, μετά την απόφαση του ΣτΕ που ακύρωσε τις διατάξεις του Νόμου Θεοδωρικάκου.
Ξεκαθαρίζω για να μην υπάρξει καμία παρανόηση, ότι δεν είναι πρόβλημα για μας η απόφαση του ΣτΕ, η οποία είναι απόλυτα σεβαστή. Πρόβλημα ήταν ο εκλογικός νόμος του 2019 που δεν έλυσε κανένα απολύτως πρόβλημα της Αυτοδιοίκησης αλλά αντίθετα δημιούργησε άλλα πολύ μεγαλύτερα όσον αφορά στην κυβερνησιμότητα των ΟΤΑ, ανεξάρτητα από τις πολιτικές απόψεις που μπορεί να έχει ο καθένας μας.
Αυτό που δεν γνωρίζουμε είναι το τί ακριβώς μέλλει γενέσθαι, με δεδομένο ότι ήδη μπήκαμε στο 2023, σε μια προεκλογική χρονιά για όλους μας. Αλίμονο αν αυτή τη χρονιά όπου σίγουρα θα προηγηθούν οι βουλευτικές εκλογές από τις δικές μας, να ζήσουμε καταστάσεις που δεν θα μπορούμε να πάρουμε στοιχειώδεις αποφάσεις, για να μπορέσουμε να προχωρήσουμε ζητήματα που αφορούν στην καθημερινότητα των συμπολιτών μας.
Η απόφαση του ΣτΕ, μάς βάζει σε ένα νέο πλαίσιο λειτουργίας, όπου οι δυσκολίες που θα έχουμε να αντιμετωπίσουμε θα είναι πολύ περισσότερες από αυτές που μέχρι το τέλος της προηγούμενης χρονιάς είχαμε. Αναμένουμε με αγωνία την παρέμβαση του κου Βορίδη.
Ένα άλλο κρίσιμο ζήτημα για τους Δήμους, είναι οι χρηματοδοτήσεις, ιδιαίτερα τα χρήματα που αφορούν στην έκτακτη χρηματοδότησή μας για την κάλυψη του επιπλέον ενεργειακού κόστους. Υπάρχει δέσμευση για συγκεκριμένα ποσά, τα οποία ακόμη δεν έχουν δοθεί, ή ακούγεται ότι θα δοθούν με βάση την εξοικονόμηση ενέργειας που πετύχαμε.
Συμφωνήσαμε ότι θα πρέπει να συμβάλλουμε ως Δήμοι για να μειώσουμε τις σπατάλες, αν υπάρχουν τέτοιες. Τα φώτα στους δρόμους όμως θα ήταν ανέφικτο να κλείνουν για πολλούς λόγους πέραν του προφανούς, δηλαδή της ασφάλειας των πολιτών. Και τί είπαμε, αν εσείς θεωρείτε ότι μπορεί αυτό να γίνει, νομοθετήστε για να τα σβήσουμε. Φυσικά κανένας δεν νομοθέτησε τίποτα, γιατί καταλαβαίνετε τις ευθύνες που θα είχε όποιος το έπραττε. Ο κίνδυνος να αφήσουν Δήμοι απλήρωτες οφειλές είναι μεγάλος, ενώ δεν έχει λυθεί το ζήτημα του ενεργειακού κόστους των ΔΕΥΑ.
Οι ΔΕΥΑ δεν έχουν πάρει ακόμη τίποτα, παρόλο που όλο αυτό το διάστημα στήριξαν τις τοπικές κοινωνίες, δεν προχώρησαν σε καμία αύξηση και δεν έκοψαν έργα, με την ελπίδα ότι θα πάρουν χρήματα όπως πήρανε και πολλοί άλλοι κλάδοι.
• Στο τελευταίο συνέδριο της ΚΕΔΕ, συζητήθηκαν τα ‘Χρηματοδοτικά εργαλεία των δήμων’ (ΠΔΕ, ΕΣΠΑ, 2021-2027, ΦΙΛΟΔΗΜΟΣ, Πράσινο Ταμείο κ.λπ. Πώς μπορούν αυτά να λειτουργήσουν αναπτυξιακά στους κατά τόπους δήμους; Θα μπορέσει, τελικά, να δημιουργηθεί ένα «οριζόντιο» Αναπτυξιακό Πρόγραμμα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης;
Όσοι ασχολούμαστε με την Αυτοδιοίκηση, γνωρίζουμε πως η περίοδος που διανύουμε είναι ίσως η πιο ενδιαφέρουσα για τους Δήμους, όσον αφορά στην υιοθέτηση έργων και δράσεων. Για πρώτη φορά έχουμε στη διάθεσή μας τόσα πολλά χρήματα. Πρώτη φορά «τρέχουν» τόσες δυναμικές πρωτοβουλίες, που αφορούν το μετασχηματισμό των Δήμων μας: Ταμείο Ανάκαμψης, παλιό και νέο ΕΣΠΑ, Αντώνης Τρίτσης κα.
Πρέπει λοιπόν να δούμε με ποιον τρόπο θα πιάσουν τόπο τα χρήματα που έχουμε στη διάθεσή μας και πως θα αντιμετωπίσουμε με τον καλύτερο τρόπο τις παθογένειες του χθες.
Η πρόκληση που έχουμε μπροστά μας είναι να καταφέρουμε να σχεδιάσουμε, να υλοποιήσουμε και να παραλάβουμε έργα τα οποία θα δουλεύουν, θα καλύπτουν πραγματικές μας ανάγκες και θα δια-λειτουργούν. Έργα που θα μείνουν στους Δήμους ως παρακαταθήκη για να μπορέσουν να γίνουν πραγματικά πιο ψηφιακοί, πιο «έξυπνοι», πιο αποτελεσματικοί, πιο χρήσιμοι στους πολίτες.
Με έργα και παρεμβάσεις που θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες και ιδιαιτερότητες του κάθε Δήμου ξεχωριστά. Κρίσιμης σημασίας είναι επίσης τα έργα να δρομολογηθούν εγκαίρως ώστε να υπάρξει απορροφητικότητα, χωρίς όμως να παρεκκλίνουμε από τον βασικό στόχο, που είναι κυρίως η αποτελεσματικότητα.
Σκοπός μας δεν πρέπει να είναι απλά η απορρόφηση των χρημάτων που έχουμε στη διάθεσή μας και η τεχνολογική εξέλιξη στη λειτουργία των δήμων μας, αλλά το πώς θα κάνουμε καλύτερη τη ζωή των ανθρώπων μας.
Στο πώς τελικά αξιοποιώντας αυτά τα χρήματα ο πολίτης θα νιώσει πως κάτι αλλάζει γύρω του προς το καλύτερο , ώστε να μπορεί να εμπιστευτεί και πάλι το Κράτος και τους Δήμους, για να ζήσει καλύτερα, ασφαλέστερα, ευτυχέστερα. Αυτό είναι το στοίχημα που πρέπει να κερδίσουμε.
• Έχει γίνει πολλή συζήτηση για την κατανομή των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων. Είναι γεγονός, πως κάθε περιοχή έχει τα δικά της χαρακτηριστικά όπως π.χ. οι νησιωτικοί δήμοι. Θα ήθελα το σχόλιό σας.
Η σημερινή διοίκηση της ΚΕΔΕ έθεσε το ζήτημα να δούμε από την αρχή τον τρόπο με τον οποίο γίνεται μέχρι σήμερα η κατανομή των ΚΑΠ, ξεκινώντας αρχικά πώς θα μπορέσουμε να πάρουμε περισσότερα χρήματα για λογαριασμό των Δήμων, ώστε αυτά τα επιπλέον χρήματα στη συνέχεια να τα ανακατανείμουμε πιο δίκαια και πιο αντικειμενικά.
Είναι μια αναγκαία αλλαγή που την οφείλουμε κυρίως στους Δήμους της επαρχίας και ακόμη περισσότερο στους μικρούς ορεινούς και νησιωτικούς Δήμους.
Στο πλαίσιο αυτό, σε συνεργασία με την ΕΕΤΑΑ προτάθηκε στο συνέδριο της ΚΕΔΕ στο Βόλο ένα νέο μοντέλο, που στηρίζεται σε έναν αλγόριθμο ο οποίος θα είναι δίκαιος και ο οποίος θα αποτελέσει τη βάση για την όποια περαιτέρω κουβέντα.
Η ΚΕΔΕ επεξεργάστηκε ένα νέο τρόπο κατανομής των ΚΑΠ με βάση δύο πολιτικές αποφάσεις:
Πρώτον, κανένας Δήμος να μη λάβει τακτική επιχορήγηση μικρότερη από αυτή που ελάμβανε.
Δεύτερον, σε όλους τους Δήμους της χώρας η τακτική επιχορήγηση να χρηματοδοτεί τουλάχιστον ένα ελάχιστο πρότυπο κόστος λειτουργίας τους.
Τονίσαμε ότι το νέο σύστημα κατανομής των ΚΑΠ θα πρέπει να αντιμετωπίζει τους Δήμους ως ολοκληρωμένες οντότητες. Σε υποστελεχωμένους Δήμους θα πρέπει να παρέχεται η δυνατότητα άσκησης των αρμοδιοτήτων τους. Ιδιαίτερα οι μικροί και απομονωμένοι Δήμοι, σε περιοχές που ο ιδιωτικός τομέας δεν ενδιαφέρεται να επενδύσει, θα πρέπει να υποστηριχθούν με τέτοιο τρόπο, ώστε οι πολίτες τους να μην αισθάνονται ότι μειονεκτούν.
Για την κάλυψη των αναγκών των μικρών δήμων (νησιωτικών ηπειρωτικών και ορεινών), προτείνεται η εισαγωγή ενός σταθερού – ελάχιστου πρότυπου κόστους λειτουργίας το οποίο είναι αναγκαίο για την κάλυψη των αναγκών λειτουργίας ενός μικρού δήμου.
Το νέο μοντέλο κατανομής των ΚΑΠ στους Δήμους, όπως αυτό παρουσιάστηκε στο Συνέδριο του Βόλου, θα αποσαφηνιστεί στις λεπτομέρειες του στο αμέσως προσεχές χρονικό διάστημα, μετά από διαβούλευση στα αρμόδια όργανα της αυτοδιοίκησης, φιλοδοξώντας να είναι αυτό που θα ισχύσει από 1-1-2024.
• Θα μπορούσατε να μας σχολιάσετε τις αλλαγές στον τρόπο εκλογής στις δημοτικές εκλογές; Είναι μια μεγάλη συζήτηση, αλλά απασχολεί πολύ τους ενδιαφερόμενους που θα συμμετέχουν.
Στο πρόσφατο ψήφισμα που εκδόθηκε, με αφορμή την ολοκλήρωση των εργασιών του ετήσιου τακτικού συνεδρίου της ΚΕΔΕ στο Βόλο τον προηγούμενο Νοέμβριο, αναγνωρίσαμε ότι ενισχύει την κυβερνησιμότητα των Δήμων η αλλαγή του εκλογικού συστήματος διεξαγωγής των αυτοδιοικητικών εκλογών.
Η αλλαγή αυτή αποτελούσε άλλωστε απαίτηση της πλειοψηφίας του αιρετού πολιτικού προσωπικού της αυτοδιοίκησης.
Δημήτρης Παπαστεργίου: «Το 2023 βρίσκει τους Δήμους αντιμέτωπους με πολλές προκλήσεις…»
