Σε 20 χρόνια από σήμερα, εκτιμάται ότι το 40% του δυτικού πληθυσμού θα είναι παχύσαρκο και η παχυσαρκία θα αποτελεί το πρώτο πρόβλημα υγείας παγκοσμίως.
• Πάνω από 250.000 επεμβάσεις παχυσαρκίας έγιναν πέρυσι στις ΗΠΑ.
• Το 65% των παχύσαρκων έχει προβλήματα υγείας, όπως υπέρταση, σάκχαρο, υψηλή χοληστερίνη.
• Η παχυσαρκία είναι η δεύτερη πιο συχνή αιτία θανάτου που μπορεί να προληφθεί, μετά το κάπνισμα. Στις ΗΠΑ, καταγράφονται 400.000 θάνατοι το χρόνο εξαιτίας της παχυσαρκίας. Συγκριτικά, οι θάνατοι από τον καρκίνο του μαστού και του εντέρου μαζί δεν ξεπερνούν τις 90.000.
• Στην Ελλάδα, εκτιμάται ότι 7.000 άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους κάθε χρόνο από αίτια που συνδέονται με την παχυσαρκία.
Εάν δοκιμάσατε τα πάντα χωρίς αποτέλεσμα και αντιμετωπίζετε έντονο πρόβλημα παχυσαρκίας, το χειρουργείο ίσως είναι μια λύση για εσάς. Πρέπει, όμως, να βρείτε τον τύπο επέμβασης που σας ταιριάζει, να πληροίτε τις προϋποθέσεις και να σταθμίσετε τις συνέπειες, γιατί ένα χειρουργείο είναι πολύ πιο σοβαρή υπόθεση από μια δίαιτα! Όλοι πλέον γνωρίζουμε ότι, αν θέλουμε να αποφύγουμε τα περιττά κιλά, πρέπει να τρώμε με μέτρο, να αποφεύγουμε τα πολλά λίπη και να ασκούμαστε. Για όσους, όμως, ήδη αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα παχυσαρκίας, έχει φανεί ότι πολλές φορές αυτά τα μέτρα είναι ανεπαρκή. Η δίαιτα, η άσκηση, η ψυχολογική στήριξη για την αλλαγή του τρόπου διατροφής, αλλά και τα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας, φαίνεται ότι οδηγούν σε πρόσκαιρη απώλεια βάρους και γρήγορη επανάκτησή του, στη συντριπτική πλειονότητα (90%) των παχύσαρκων ασθενών. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, ότι, ήδη από το 1998, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) θεωρεί πως, για τις περιπτώσεις όπου η παχυσαρκία απειλεί σοβαρά την υγεία, οι λεγόμενες «βαριατρικές επεμβάσεις» (δηλαδή τα χειρουργεία παχυσαρκίας) αποτελούν μια αποτελεσματική μέθοδο για το αδυνάτισμα και τη διατήρηση του βάρους μετά την απώλεια κιλών. Εάν, λοιπόν, έχετε ήδη προσπαθήσει, ανεπιτυχώς, να χάσετε βάρος με κάθε τρόπο και σκέφτεστε το ενδεχόμενο μιας τέτοιας επέμβασης, είναι σημαντικό να μάθετε ποια χειρουργική τεχνική ταιριάζει στη δική σας περίπτωση, πότε συστήνεται, αλλά και πώς θα πρέπει να αλλάξει ο τρόπος διατροφής σας μετά την επέμβαση.
Πότε ενδείκνυται μια
επέμβαση παχυσαρκίας;
Μια βαριατρική επέμβαση δεν συστήνεται για την απώλεια 10-20 κιλών, παρότι στη λεγόμενη «γκρίζα ζώνη» αυτών των επεμβάσεων ανήκουν οι περιπτώσεις ανθρώπων (συνήθως των media και του θεάματος) που τις ζητούν για επαγγελματικούς λόγους. Για να διαπιστώσετε αν ανήκετε σε αυτή την κατηγορία, πρέπει να υπολογίσετε τον Δείκτη Μάζας του σώματός σας (ΔΜΣ). O ΔΜΣ είναι ένας τρόπος εκτίμησης του ιδανικού βάρους λαμβάνοντας υπόψη το ύψος και το βάρος. Το χειρουργείο παχυσαρκίας συστήνεται όταν ο ΔΜΣ είναι πάνω από 40 (νοσογόνος παχυσαρκία) ή πάνω από 35 (σοβαρή παχυσαρκία), όταν συνυπάρχουν μεταβολικά νοσήματα, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπερχοληστεριναιμία και η υπέρταση. Επίσης, οι βαριατρικές επεμβάσεις δεν απευθύνονται σε όσους έχουν πολλά περιττά κιλά για μικρό χρονικό διάστημα, π.χ. για 1-2 χρόνια. Αντιθέτως, αφορούν εκείνους που έχουν σοβαρό και μακροχρόνιο πρόβλημα παχυσαρκίας (για περισσότερο από 5 χρόνια) και μόνο εφόσον έχουν ήδη προσπαθήσει ανεπιτυχώς να χάσουν βάρος με «συντηρητικά μέσα» (δίαιτα, άσκηση, φάρμακα) για τουλάχιστον ένα χρόνο.
Όχι στη γρήγορη
απώλεια βάρους!
Ο στόχος μιας βαριατρικής επέμβασης είναι η απώλεια του 50% των περιττών κιλών μέσα στον πρώτο χρόνο. Το υπόλοιπο 50% του περιττού βάρους εκτιμάται ότι θα χαθεί σταδιακά μέσα στα επόμενα δύο χρόνια. Η γρήγορη απώλεια βάρους δεν είναι επιθυμητή, επειδή μπορεί να προκαλέσει μεγάλη χαλάρωση του δέρματος. Μεγάλο ποσοστό ασθενών, ιδιαίτερα όσων είχαν μακροχρόνιο πρόβλημα παχυσαρκίας, αντιμετωπίζει προβλήματα χαλάρωσης στην κοιλιά, στους μαστούς (για τις γυναίκες), στους γλουτούς και τους μηρούς, καθώς και στα χέρια, μετά την απώλεια πολλών κιλών. Η κατάσταση αυτή αντιμετωπίζεται με ένα νέο κύκλο επεμβάσεων (πλαστικών), ο αριθμός των οποίων εξαρτάται από το βαθμό και τα σημεία χαλάρωσης.
Ποιοι δεν μπορούν
να χειρουργηθούν;
• Οι ασθενείς με σοβαρά προβλήματα υγείας (π.χ. βαριά αναπνευστική ή συστηματική νόσο) ή με ενεργό πεπτικό έλκος.
• Οι βαρείς καπνιστές (επειδή αυξάνεται ο κίνδυνος των μετεγχειρητικών επιπλοκών).
• Όσοι κάνουν κατάχρηση αλκοόλ ή/ και ναρκωτικών ουσιών.
• Οι πάσχοντες από σοβαρές ψυχικές διαταραχές (μανιοκατάθλιψη, διαταραχές της προσωπικότητας).
Σύμφωνα, πάντως, με τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα, οι βαριατρικές επεμβάσεις δεν αποκλείονται εξ ολοκλήρου σε αυτές τις περιπτώσεις. Είναι πιθανό, δηλαδή, ο ασθενής να χειρουργηθεί εφόσον τεθεί υπό παρακολούθηση και η κατάστασή του σταθεροποιηθεί για ένα χρονικό διάστημα 6-12 μηνών ή και περισσότερο.
Τι πρέπει να κάνετε πριν από το χειρουργείο;
Προεγχειρητικά, θα κάνετε κάποιες απαραίτητες εξετάσεις και πιθανά θα υποβληθείτε σε δίαιτα.
Eξετάσεις: Προεγχειρητικά, απολύτως απαραίτητες είναι η γαστροσκόπηση, καθώς και η πνευμονολογική, καρδιολογική και ενδοκρινολογική εκτίμηση του ασθενούς με καρδιογράφημα, ακτινογραφία θώρακος και έλεγχο του θυρεοειδούς. Περισσότερες εξετάσεις μπορεί να ζητηθούν ανάλογα με την κατάσταση της υγείας κάθε ασθενούς, δεδομένου ότι συνήθως η υγεία των παχύσαρκων ασθενών είναι βεβαρυμένη.
Δίαιτα: Σε ορισμένες περιπτώσεις νοσογόνου παχυσαρκίας, μπορεί να ζητηθεί από τον ασθενή να υποβληθεί σε ειδική προεγχειρητική δίαιτα (φτωχή σε υδατάνθρακες), με τη βοήθεια της οποίας μειώνονται η λιπώδης διήθηση του ήπατος και το ενδοκοιλιακό λίπος. Με τον τρόπο αυτό, μειώνεται και ο βαθμός δυσκολίας της χειρουργικής επέμβασης.
Απαραίτητο
το «ψυχολογικό προφίλ»
Οι επεμβάσεις παχυσαρκίας δεν αποτελούν μαγικές λύσεις. Για την επιτυχία τους, απαιτείται η συμμόρφωση του παχύσαρκου με συγκεκριμένες διατροφικές οδηγίες. Γι’ αυτό και η καλή ψυχική κατάσταση του ασθενούς θεωρείται «κλειδί» για την επιτυχία μιας βαριατρικής επέμβασης. Συνιστάται, λοιπόν, η προεγχειρητική εκτίμηση από έναν ψυχολόγο, για να διαπιστωθεί κυρίως αν αντιμετωπίζει διατροφικές διαταραχές ή πάσχει από κατάθλιψη.
Διατροφικές διαταραχές:
Σύμφωνα με τους ειδικούς, το 40-50% των νοσογόνα παχύσαρκων ασθενών πάσχουν από επεισοδιακή υπερφαγία, οπότε καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες φαγητού χωρίς να κάνουν εμετό. Πολύ λιγότεροι πάσχουν από νευρογενή βουλιμία, δηλαδή υπερκαταναλώνουν φαγητό και μετά προκαλούν εμετό. Σύμφωνα με την Αμερικανική Χειρουργική Εταιρεία Παχυσαρκίας και Μεταβολικών Νόσων, οι ασθενείς που παρουσιάζουν επεισοδιακή υπερφαγία ή βουλιμία μπορούν να χειρουργηθούν εφόσον έχει προηγηθεί κατάλληλη προετοιμασία με τη βοήθεια ενός ψυχολόγου. Διαφορετικά, η ανεξέλεγκτη βουλιμία μπορεί να υπονομεύσει το αποτέλεσμα της επέμβασης μετεγχειρητικά. Ο ψυχοθεραπευτής εκπαιδεύει τον ασθενή, ώστε να αναγνωρίσει και να «σπάσει» το φαύλο κύκλο στον οποίο έχει παγιδευτεί (προσπάθεια απώλειας βάρους – επανάκτηση βάρους – ενοχή – αρνητική διάθεση – υπερφαγία). Το «σπάσιμο» του φαύλου κύκλου επιτυγχάνεται με την εκμάθηση ειδικών τεχνικών, ώστε ο ασθενής να διαχειρίζεται αποτελεσματικά τη σκέψη και τα συναισθήματά του, χωρίς να εκτονώνεται στο φαγητό. Έτσι αυξάνονται και οι πιθανότητες μεγαλύτερης απώλειας βάρους μετεγχειρητικά.
Κατάθλιψη: Εκτιμάται ότι ένας στους δύο παχύσαρκους παρουσιάζει ήπιας μορφής κατάθλιψη. Μάλιστα, το φαινόμενο αυτό έχει χαρακτηριστεί από τους Αμερικανούς επιστήμονες ως «βαριατρική κατάθλιψη» και παρατηρείται όλο και συχνότερα στον δυτικό κόσμο. Οι ειδικοί στις διατροφικές διαταραχές συνδέουν την εξάρτηση από το πρόχειρο φαγητό, αλλά και τα γλυκά, με συμπτωματολογία κατάθλιψης, δεδομένου ότι τα τρόφιμα αυτά οδηγούν σε αύξηση των επιπέδων της σεροτονίνης (της ορμόνης της ευχαρίστησης), με αποτέλεσμα οι καταθλιπτικοί ασθενείς να τα καταναλώνουν συστηματικά για να αντιμετωπίσουν την κακή τους διάθεση. Έχει παρατηρηθεί, ωστόσο, ότι, καθώς χάνονται τα πρώτα κιλά, μετεγχειρητικά η κατάθλιψη ξεπερνιέται. Ορισμένοι ασθενείς (6-7%), όμως, έχουν πιο ουσιαστικό πρόβλημα που απαιτεί ψυχολογική παρακολούθηση. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι τυχόν αδιάγνωστες ψυχικές διαταραχές (όπως η κατάθλιψη) μπορεί να υπονομεύσουν τη συνεργασία του ασθενούς με τους γιατρούς και να τον δυσκολέψουν να ακολουθήσει τις οδηγίες που θα του δοθούν μετεγχειρητικά.
Για περισσότερες διατροφικές συμβουλές μπορείτε να επικοινωνήσετε με τον Μοράρη Κ. Εμμανουήλ, Msc Αθλητικό Διαιτολόγο – Διατροφολόγο.
