Η Kalliope (Καλλιόπη) Βουτζαλή γεννήθηκε στη Ρόδο και μεγάλωσε στον Πειραιά. Είναι πτυχιούχος του τμήματος Φωτογραφίας και Οπτικοακουστικών Τεχνών, του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής.
Το 2010 πραγματοποίησε την πρακτική της άσκηση, η οποία έγινε για το Υπουργείο Πολιτισμού στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθήνας, στη θέση διαχείρισης σκοτεινού θαλάμου και Ιστορικού Αρχείου του Μουσείου.
Το 2012 έγινε η πρώτη ατομική της έκθεση «Αναμνήσεις από το μέλλον» με το Μουσείο Νεοελληνικής Τέχνης Ρόδου, και το 2014 πραγματοποίησε εθελοντική καταγραφή του Ιστορικού Φωτογραφικού Αρχείου Δωδεκανήσου. Τον Μάιο του 2017 ολοκλήρωσε τη δεύτερη ατομική της έκθεση με τίτλο «Things Unsettled» στο Γαλλικό Κατάλυμα της Μεσαιωνικής Πόλης Ρόδου. Τον Οκτώβριο του 2018 σε συνεργασία με Ρόδιους καλλιτέχνες εγκαινιάστηκε η φωτογραφική της δουλειά με τίτλο «Tales Unfold».
Ήταν μέλος της ελληνικής αποστολής με φωτογραφική συμμετοχή στην πρώτη Biennale Λάρνακας. Η δουλειά της έχει παρουσιαστεί στο περιοδικό «Φωτογράφος» με αφιέρωμα και εξώφυλλο τον Ιούλιο – Αύγουστο του 2019, ενώ δουλειά της έχει δημοσιευτεί στην Vogue.it και Lensculture.
Έργα της αγοράστηκαν από το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης για την μόνιμη συλλογή του μουσείου.
Φέτος, τιμώντας την επέτειο των 75 χρόνων από την ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου στο νεοελληνικό κράτος (7η Μαρτίου 1948), η Βιβλιοθήκη της Βουλής παρουσιάζει την έκθεση φωτογραφίας «Της Μνήμης η κεντημένη φορεσιά». Η Έκθεση περιλαμβάνει φωτογραφίες δωδεκανησιακών γυναικείων ενδυμασιών από το 1800 έως το 1900, που συνέλαβε ο καλλιτεχνικός φακός της Καλλιόπης Βουτζαλή και επιμελήθηκε ο έφορος της Συλλογής Έργων Τέχνης της Βουλής των Ελλήνων δρ Θοδωρής Κουτσογιάννης. Οι φορεσιές φωτογραφήθηκαν με την ευγενική παραχώρηση του Λυκείου Ελληνίδων «Εργάνη Αθηνά», του πολιτιστικού συλλόγου «Το συμιακό σπίτι» στη Ρόδο, του πολιτιστικού Παννισυριακού συλλόγου Ρόδου η «Πορφυρίς» και του Λυκείου Πάτμου.
Η Καλλιόπη Βουτζαλή καταφέρνει να «κεντήσει» εκ νέου τις πολυποίκιλτες, πλουμιστές φορεσιές της Δωδεκανήσου, σε 27 εμβληματικές εικόνες φιλοτεχνημένες μεταξύ 2017 και 2023 με όρους καθαρά εικαστικούς, ενώνοντας τα νήματα της ενδυμασίας με αυτά της ιστορίας, σε μια εικονογραφική σειρά που λειτουργεί ως μνημονικό άλμπουμ.
Ιστορικές αναφορές που μας ανάγουν στα χρόνια της ξενοκρατίας (φραγκοκρατίας και οθωμανοκρατίας), όπως αυτές αποτυπώνονται στις ιστορικές φορεσιές της Δωδεκανήσου συνθέτουν ένα εικονογραφικό “παλίμψηστο» μεταφέροντας τον επισκέπτη συγχρόνως σε Ανατολή και Δύση, από την Κωνσταντινούπολη, τη Μικρά Ασία και την Εγγύς Ανατολή μέχρι το Παρίσι, το Αμστελόδαμο (Άμστερνταμ) και το Λονδίνο, απ’ όπου επίσης προέρχονται αρκετές επιρροές και υλικά στη γυναικεία ενδυμασία του Αιγαίου Πελάγους. Ο δρ Θοδωρής Κουτσογιάννης σημειώνει ότι η φωτογράφος «σκηνοθετεί τα μοντέλα της, σε αυστηρά επιλεγμένες στάσεις και εκφράσεις, συγχρόνως και σε ένα σκηνικό που συνάδει απόλυτα με το θέμα κάθε “κάδρου”• έτσι, καταφέρνει να αποδώσει την επιθυμητή θεατρικότητα και τον ζωγραφικό χαρακτήρα των tableaux vivants (ζωντανών εικόνων), που συνειδητά θέλει να αποτυπώσει».
Γυναίκες του σήμερα ενδύονται τους ρόλους Δωδεκανησίων γυναικών του χθες και εμπνέονται από αυτές, σε ένα νοερό μοίρασμα αλλοτινής γυναικείας εμπειρίας. «Η ελληνική παραδοσιακή ενδυμασία, ως πληροφοριακό μέσο που λειτουργούσε εντός αυστηρά διευθετημένων κοινωνικοπολιτισμικών πλαισίων, αναδεικνύει γεωγραφικές, έμφυλες, κοινωνικο-οικονομικές, εθνικές και θρησκευτικές ταυτότητες, αποτελώντας όχι μόνο ατομική ενσώματη εμπειρία, αλλά ταυτόχρονα και κοινωνική πρακτική» προσθέτει η αναπληρώτρια προϊσταμένη της Γενικής Διεύθυνσης Ηλεκτρονικής Διοίκησης, Βιβλιοθήκης & Εκδόσεων δρ Μαρία Καμηλάκη.
Η έκθεση φιλοξενείται στο ισόγειο του Μεγάρου της Βουλής και είναι επισκέψιμη Δευτέρα, Τετάρτη και Παρασκευή και ώρα 11:00, έως τα τέλη Απριλίου 2023.
• Κυρία Βουτζαλή, τιμώντας την επέτειο των 75 χρόνων από την ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου στο νεοελληνικό κράτος (7η Μαρτίου 1948), η Βιβλιοθήκη της Βουλής παρουσίασε την έκθεση φωτογραφίας «Της Μνήμης η κεντημένη φορεσιά». Μιλήστε μας γι’ αυτή την έκθεση και την δουλειά σας. Είδαμε ότι έτυχε μεγάλης απήχησης.
Αρχικά θα ήθελα να αναφέρω πως το φωτογραφικό αυτό πρότζεκτ που ήταν και ένα μεγάλο όνειρό μου από όταν ήμουν ακόμη φοιτήτρια ξεκίνησε το 2017 με 2018, με σκοπό τη δημιουργία φωτογραφικού λευκώματος λαογραφικού ενδιαφέροντος και το στήσιμο μιας έκθεσης η οποία θα γύριζε και θα «αγκάλιαζε» όλα τα νησιά μας, αλλά ταυτόχρονα οι φωτογραφίες αυτές των φορεσιών να εντάσσονται και στην αισθητική και τους καλλιτεχνικούς δρόμους που ακολουθεί και το σύνολο της δουλειάς μου.
Οι λήψεις ξεκίνησαν άμεσα όμως συναντήσαμε αρκετές δυσκολίες λόγω της έκρηξης και εξάπλωσης του COVID-19. Δυστυχώς, χρειάστηκε πολλές φορές να διακόψουμε την καταγραφή αυτή και να μην έχουμε δυνατότητα να επανέλθουμε σε αυτή, παρά μόνο τέσσερις με έξι μήνες μετά. Η ολοκλήρωση του πρώτου κύκλου φωτογραφίσεων και καταγραφής των φορεσιών συνέπεσε με το έτος που σηματοδοτεί και τα 75 χρόνια από την ενσωμάτωση της Δωδεκάνησου. Έγινε λοιπόν μια πρόταση να φιλοξενηθούν οι φωτογραφίες στο Μέγαρο της Βουλής των Ελλήνων ως ελάχιστος φόρος τιμής για την ιστορική επέτειο. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να αναφέρουμε πως η Βουλή δεν πραγματοποιεί παρά μόνο με ελάχιστες εξαιρέσεις ατομικές εκθέσεις, οπότε ήταν μεγάλη συγκίνηση να βλέπω μέρος αυτής της δουλειάς, τα νησιά μας, τις ενδυμασίες μας, στις γυάλινες προθήκες του Μεγάρου.
• Σε ανάρτησή σας γράψατε ότι σφραγίσατε το φωτογραφικό σας project με ένα αυτοπορτραίτο (με τη φορεσιά Αμαλίας Σύμης) και με την υπεύθυνη ιματιοθήκης του Λυκείου Ελληνίδων Ρόδου ‘Εργάνη Αθηνά’ κυρία Ελένη Καρύδη. Εξηγήστε μας τις επιλογές αυτές.
Η δουλειά μου σε ένα μεγάλο κομμάτι της αποτελείται από αυτοπορτραίτα, δεν μπορούσα λοιπόν να μην συμπεριλάβω και σε αυτό εδώ το πρότζεκτ ένα δικό μου πορτραίτο. Αν και μιλάμε για μια λαογραφική φωτογραφική καταγραφή δεν ήθελα να σταθώ μόνο σε αυτό. Ήθελα να εντάξω και τον τρόπο που ζω και εκφράζομαι καλλιτεχνικά.
Ήταν πολύ ιδιαίτερη στιγμή και εμπειρία για εμένα αυτή η φωτογραφία. Το συναίσθημα που σου προκαλεί το να φοράς μια παραδοσιακή φορεσιά, η περηφάνια, το δέος σαν να ντύνεσαι και κουβαλάς ολόκληρη την παράδοση αλλά και όσους φόρεσαν το ένδυμα αυτό, δεν μπορεί να συγκριθεί με κάτι παρόμοιο.
• Σε κάθε δουλειά σας, παρατηρούμε ότι υπάρχει παιχνίδι με το φως, μία ξεχωριστή σκηνοθεσία κάθε φορά για ο,τιδήποτε επιλέξετε να φωτογραφήσετε. Πώς συνδέεστε με τις δημιουργίες σας;
Το φωτογραφικό μέσο προϋποθέτει την ύπαρξη φωτός, αυτή είναι η βασική του λειτουργία, το πώς θα το εντάξεις στη ματιά σου, στη δουλειά σου φωτογραφικά μαζί με τη θεματολογία σου είναι αυτό που δημιουργεί μια καλλιτεχνική ταυτότητα. Είναι σημαντικό να μπορεί κάποιος από μια και μόνο φωτογραφία χωρίς αναφορά στο όνομα να καταλάβει ότι είναι δική σου. Το φως παίζει λοιπόν σημαντικό ρόλο για εμένα. Το πώς αναδύεται μαλακά ή σκληρά από το σκοτάδι στο φως το θέμα τοποθετεί και τις παραμέτρους κάτω από τις οποίες διαβάζεται και μεταφράζεται οπτικά αυτό που βλέπει κανείς. Στην συγκεκριμένη φωτογραφική δουλειά ήθελα οι κοπέλες που φορούν τις παραδοσιακές φορεσιές να λούζονται κεντρικά από ένα ζεστό φως ώστε να θυμίζουν κεριά αναμμένα σε ένα σκοτεινό δωμάτιο. Ένας συμβολικός τρόπος για να δείξουμε πως η φλόγα της παράδοσης πρέπει να συνεχίσει να καίει.
• Παρακολουθούμε την πορεία σας στα εικαστικά. Μιλήστε μας για τα σχέδιά σας και για τα επόμενα βήματά σας.
Θέλω να πραγματοποιώ αργά και σταθερά βήματα καλλιτεχνικά.
Αυτή την περίοδο έχω αφιερώσει όλο μου τον εαυτό σε αυτή την φωτογραφική κατάθεση ψυχής. Οι φορεσιές είναι η πρώτη σκέψη μου κάθε πρωί και η τελευταία κάθε βράδυ. Το μυαλό μου γυρνάει από τα καραβάκια Πάτμου, κόσμημα που φορούσαν οι Πατινιές καπετάνισσες για να θυμούνται τους άνδρες στην θάλασσα, μέχρι τα «σκολοπεντράτα» δεξιοτεχνικά κεντημένα φαρδομάνικα του Αστυπαλίτικου «Χρυσομάντηλου». Οπότε θέλω να δω αυτό το κεφάλαιο να ολοκληρώνεται με ένα φωτογραφικό λεύκωμα και με μια μεγάλη έκθεση φωτογραφίας που να συμπεριλαμβάνει όλες τις ενδυμασίες της Δωδεκανήσου.
