Για τις ιδιαιτερότητες της προεκλογικής περιόδου, την επικοινωνιακή τακτική των κομμάτων και τα αφηγήματά τους, αλλά και τον τρόπο που τα social media έχουν επηρεάσει τον τρόπο που πλέον διεξάγονται οι εκλογές, μιλά σήμερα στη συνέντευξή του στη «δημοκρατική», ο έμπειρος επικοινωνιολόγος και Head of Strategy της εταιρείας επικοινωνίας 4Hats Παναγιώτης Παπαχατζής.
Στη συνέντευξή του αναφέρεται στο κλίμα που διαμορφώνεται στα Δωδεκάνησα, για το τι θα επηρεάσει τελικά το εκλογικό αποτέλεσμα αλλά και ποιος φαίνεται να κερδίζει -επικοινωνιακά τουλάχιστον- μέχρι στιγμής τις εντυπώσεις.
• Κύριε Παπαχατζή, θα ήθελα να ξεκινήσουμε τη συνέντευξη ρωτώντας σας, αν εντοπίζετε κάποιες ιδιαιτερότητες σε αυτή την προεκλογική περίοδο που τη διαφοροποιεί από προηγούμενες.
Θα έλεγα ότι είναι η πρώτη προεκλογική περίοδος, στα τελευταία τουλάχιστον 20 χρόνια, που υπάρχει τόσο μεγάλη ψαλίδα, σύμφωνα με τις μέχρι τώρα δημοσκοπήσεις – μεταξύ κυβερνώντος κόμματος και αξιωματικής αντιπολίτευσης. Και αναφέρομαι τόσο στη δημοσκοπική ψαλίδα όσο και στο χάσμα στην επικοινωνία του κεντρικού αφηγήματος κάθε καμπάνιας. Δηλαδή, δείχνει αυτή τη στιγμή η ΝΔ ότι ελέγχει πλήρως το αφήγημα αυτών των εκλογών και την ατζέντα της συζήτησης, σε αντίθεση με τον ΣΥΡΙΖΑ.
• Παρά την περίοδο που προηγήθηκε και είχε κλείσει η ψαλίδα;
Ηταν πολύ μικρή αυτή η περίοδος. Μετά όμως άρχισε να υποχωρεί και ο ΣΥΡΙΖΑ. Η ΝΔ δημοσκοπικά φαίνεται να έχει κερδίσει και πάλι έδαφος, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ ακόμα αγκομαχεί.
• Ποιος κερδίζει τις εντυπώσεις στην προεκλογική αναμέτρηση;
Τις εντυπώσεις τις κερδίζει ξεκάθαρα η ΝΔ με την καμπάνια της η οποία κινείται σε χαμηλούς τόνους. Ακολουθεί μια ήπια στρατηγική με την οποία αναδεικνύει τις επιτυχίες της στην οικονομία, τα θετικά της διακυβέρνησής της και έχει βάλει μπροστά τη σταθερότητα της χώρας με πολύ ξεκάθαρο και κατανοητό στους πολλούς αφήγημα: Ότι η σταθερότητα της χώρας περνά μέσα από μια αυτοδύναμη κυβέρνηση ΝΔ. Ολοι οι υπόλοιποι έχουν θολή στρατηγική, με πολλά ήξεις αφίξεις. Και οι εκλογές, διαχρονικά αποδεικνύουν ότι, οι πολίτες ποτέ δεν ψήφισαν κάποιον που δεν είχε ξεκάθαρο αφήγημα. Ο ΣΥΡΙΖΑ ξεκίνησε επιχειρώντας να προσεγγίσει ένα κοινό στο κέντρο και μετά συνειδητοποίησε ότι δεν του βγαίνει. Σε συνδυασμό δε με την άνοδο του ΜΕΡΑ25 από εκεί που δεν το περίμενε, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει αλλάξει όλη του τη στρατηγική και μάλλον έτσι θα συνεχίσει, επιχειρώντας να περιορίσει ενδεχόμενες απώλειες προς το κόμμα Βαρουφάκη. Στο ΠΑΣΟΚ, ο Νίκος Ανδρουλάκης, παρόλο που κέρδισε την εβδομάδα δημοσιότητάς του με εκείνη τη δήλωση που είχε κάνει “Ούτε Τσίπρας, ούτε Μητσοτάκης”, κατάφερε να μπερδέψει εχθρούς και φίλους. Μπέρδεψε και τα ίδια του τα στελέχη. Εκανε πολύ θολό το μήνυμα τού τι τελικά θέλει να κάνει. Ενας ψηφοφόρος του ΠΑΣΟΚ για παράδειγμα δεν έχει ιδέα τι θα κάνει το κόμμα την επόμενη ημέρα.
• Το σενάριο των απανωτών εκλογικών αναμετρήσεων, του μη σχηματισμού κυβέρνησης από την πρώτη Κυριακή φαίνεται εξαιρετικά δύσκολο να ανατραπεί.
Δεν υπάρχει περίπτωση να σχηματιστεί κυβέρνηση από την πρώτη Κυριακή. Ολοι γνωρίζουμε ότι νομοτελειακά θα πάμε σε δεύτερες κάλπες. Οι δεύτερες κάλπες είναι πολύ μακριά για να μπορούμε να προβλέψουμε από τώρα τι θα γίνει. Υπάρχει μια τάση που δείχνει ότι μπορεί να έχει αυτοδυναμία η ΝΔ στις δεύτερες κάλπες, αλλά δεν μπορεί αυτή τη στιγμή να γίνει καμία ασφαλής πρόβλεψη.
• Το κοινό βλέπετε να έχει ενδιαφέρον για τις εκλογές;
Για να έχεις μια αποτύπωση πόσο ενδιαφέρει το κοινό η εκλογική αναμέτρηση, θα πρέπει να υπάρχουν όλα τα στοιχεία ενός καλού εκλογικού δράματος. Δύο δυνατές ιστορίες και δύο δυνατές προτάσεις, δύο κόμματα κοντά το ένα στο άλλο δημοσκοπικά. Εδώ δεν υπάρχει αυτό. Εδώ υπάρχει συζήτηση για το πού θα φτάσει την πρώτη Κυριακή η ΝΔ, αν θα έχει αυτοδυναμία στις δεύτερες κάλπες, κι αν τελικά ο Ανδρουλάκης την επόμενη ημέρα των πρώτων εκλογών θα τείνει χέρι προς τη ΝΔ για να συνεργαστεί. Αυτό καθιστά πιο χλιαρό το κοινό. Δεν νομίζω ότι αυτό θα επηρεάσει τη συμμετοχή ή την αποχή, αλλά επηρεάζει το ενδιαφέρον του κοινού.
• Οι λεγόμενοι αναποφάσιστοι, είναι ένα υπολογίσιμο μέγεθος του εκλογικού σώματος, ποιος βλέπετε να το κερδίζει;
Παραδοσιακά ένα μέρος αυτών δεν θα πάει να ψηφίσει. Και η πλειονότητα των αναποφάσιστων ψηφίζει συνήθως το κόμμα που έχει την παράσταση νίκης.
• Η απλή αναλογική πόσο ταράζει τα πράγματα;
Πολύ. Γι΄αυτό και έχουμε συνεχόμενες εκλογικές αναμετρήσεις. Ομως εδώ υπάρχει το εξής παράδοξο: Η ΝΔ δεν έχει αλλάξει τον εκλογικό νόμο, αλλά ξεκαθαρίζει ότι δεν πιστεύει στην απλή αναλογική.
• Στα Δωδεκάνησα πώς βλέπετε να διαμορφώνεται η κατάσταση;
Δεν θα έχει -εκτιμώ- μεγάλες διαφορές από την υπόλοιπη Ελλάδα σε ό,τι αφορά το πώς θα κινηθεί το εκλογικό σώμα. Παραδοσιακά, το ΠΑΣΟΚ στα Δωδεκάνησα θα είναι ενισχυμένο σε σχέση με τον μέσο όρο του στην υπόλοιπη Ελλάδα, όπως πάντα είναι. Από εκεί και πέρα δεν βλέπω συγκλονιστικές αλλαγές. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε όμως ότι τον αριθμό των βουλευτών ανά νομό οι δεύτερες εκλογές θα τον κρίνουν, όχι οι πρώτες. Η δεύτερη εκλογική αναμέτρηση δεν γίνεται με σταυρό, γίνεται με λίστα την οποία καθορίζουν τα κόμματα. Είθισται η λίστα των υποψηφίων να καταρτίζεται με τη σειρά που «σταυρώθηκαν» οι υποψήφιοι των κομμάτων στις πρώτες εκλογές. Από εκεί και πέρα όμως το πόσες έδρες θα έχει ένα κόμμα, άρα το πόσοι βουλευτές θα εκλεγούν, καθορίζεται από τις δεύτερες εκλογές και μόνο.
• Τι πιστεύετε ότι θα διαφοροποιήσει ή θα οριστικοποιήσει το τελικό αποτέλεσμα;
Ο Μητσοτάκης είπε κάποια στιγμή ότι «Οι πρώτες εκλογές θα κρίνουν το ποιος θα κυβερνήσει και οι δεύτερες το πώς θα κυβερνήσει». Κι αυτή είναι η ουσία αυτών των εκλογών. Με λίγα λόγια, οι πρώτες εκλογές θα κρίνουν τον πρώτο σε ψήφους άρα θα ξέρουμε ποιος ορίζει το παιχνίδι της αυτοδυναμίας ή των συνεργασιών και στις δεύτερες εκλογές ο κόσμος θα κληθεί να επιλέξει αν θέλει μια αυτοδύναμη κυβέρνηση ή μια κυβέρνηση συνεργασιών. Είναι τόσο απλό. Αν δεν προκύψει και στις δεύτερες εκλογές αυτοδυναμία η πίεση για συνεργασία θα είναι μεγαλύτερη. Δεν θα είναι εύκολο να πάρει την απόφαση κάποιος να χρεωθεί και τρίτες εκλογές.
• Το ΠΑΣΟΚ, έχει το ρόλο του ρυθμιστή στον βαθμό που το παρουσιάζει;
Το ΠΑΣΟΚ βιάστηκε να πει ότι έχει τον ρόλο του ρυθμιστή γιατί δεν έχει ακριβώς καταστήσει σαφές τι θέλει να κάνει ως ρυθμιστής. Κανονικά όμως και παραδοσιακά, σε εκλογικά συστήματα απλής αναλογικής ή ενισχυμένης αναλογικής, το τρίτο κόμμα συνήθως είναι ρυθμιστής.
• Αυτό όμως που είπε ο Νίκος Ανδρουλάκης, ούτε με τον έναν ούτε με τον άλλον, είναι μια «πετυχημένη συνταγή»;
Εχει εφαρμοστεί και αλλού στην Ευρώπη αλλά με διαφορετικά διακυβεύματα. Εχει εφαρμοστεί με συμφωνίες ενδεχόμενης συνεργασίας από πριν, με συμφωνίες για πρόσωπα από πριν, κάτι το οποίο είναι πολύ διαφορετικό από αυτό που προτείνει ο Ανδρουλάκης. Τουλάχιστον όπως αποτυπώνεται στις δημοσκοπήσεις, δεν φαίνεται να πέρασε αυτή η τακτική στον κόσμο.
• Να περάσουμε στο κυνήγι του σταυρού των υποψηφίων. Πού εντοπίζετε τυχόν λάθη;
Πολλές εκλογές κρίνονται από την ορθή διαχείριση του χρόνου και του χρήματος μιας εκλογικής καμπάνιας. Τα μεγαλύτερα λάθη των υποψηφίων είναι όταν επενδύουν με λάθος τρόπο αυτά τα δυο, με αποτέλεσμα να μην προλάβουν να μιλήσουν και να πείσουν τα κοινά που έχουν μεγαλύτερες ελπίδες να τους σταυρώσουν. Αυτός που θα διαχειριστεί και τα δύο άριστα, είναι αυτός ο οποίος θα έχει και τις μεγαλύτερες πιθανότητες να κερδίσει τον στόχο που έχει θέσει.
• Πόσο έχει αλλάξει ο τρόπος που γίνονται οι εκλογές στα τελευταία χρόνια, συνυπολογίζοντας σε αυτό και τον ρόλο των social media;
Στα τελευταία 15 χρόνια δεν έχει αλλάξει απλά ο τρόπος που γίνονται εκλογές. Εχει αλλάξει ο τρόπος που ο μέσος ψηφοφόρος καταναλώνει πληροφορία και ειδήσεις. Οταν έχει αλλάξει αυτός ο τρόπος, μοιραία συμπαρασύρει και τις εκλογές. Εχει αλλάξει ο τρόπος που ένα κόμμα ή ένας πολιτικός επικοινωνούσε τα μηνύματά και τις θέσεις του, προ social media. Τώρα έχει γίνει πολύ πιο άμεσος, πολύ πιο σύνθετος, με πολύ μεγαλύτερη ταχύτητα. Ο κόσμος διαβάζει λιγότερο. Μοιραία άλλαξε ο τρόπος που κάνουμε εκλογές. Έγιναν πολύ πιο “fast food”, πολύ πιο άμεσες. Δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στον λαϊκισμό και αυτό το είδαμε πολύ έντονα στις προεκλογικές περιόδους της τελευταίας δεκαετίας και μέσα στην περίοδο της κρίσης. Ο κόσμος περισσότερο θα πληροφορηθεί μέσα από το κινητό του παρακολουθώντας τα τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων ή διαβάζοντας μια εφημερίδα, άρα η πληροφορία είναι πιο πυκνή, πιο συχνή και πρέπει να έχει μεγαλύτερη συνοχή.
• Αυτό έχει επηρεάσει και τις μεγάλες πολιτικές συγκεντρώσεις των πολιτικών αρχηγών που δεν βλέπουμε πια.
Προφανώς. Δεν υπάρχει καμία ανάγκη για τις μεγάλες συγκεντρώσεις στον βαθμό που αυτό ίσχυε παλαιότερα. Αυτό ισχύει και για τους πολιτικούς αρχηγούς και για τους ψηφοφόρους.
• Υπάρχει κάτι που σας έχει κάνει εντύπωση σε αυτή την εκλογική αναμέτρηση;
Μου έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον, αυτό που ανέφερα και στην αρχή και που ολοκληρώνει τον κύκλο της συζήτησής μας, το πόσο δηλαδή λίγα κόμματα είναι αυτά που έχουν μια ξεκάθαρη στρατηγική και ξεκάθαρα μηνύματα.
