Αρθρο Δημητρίου Μενεμενλή:
Είναι πλέον σύνηθες φαινόμενο να απασχολούν την κοινωνία της Ρόδου τα συχνά φαινόμενα έναρξης πυρκαγιών στους υφιστάμενους οικισμούς Ρομά πλησίον του Καρακόνερου Ρόδου.
Στο τελευταίο συμβάν της τα ξημερώματα της 19ης Σεπτεμβρίου 2023, η πυρκαγιά που εκδηλώθηκε δεν κατέκαψε ως συνήθως τα υπολείμματα από την εκμετάλλευση των υλικών που διαχειρίζεται η συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα στο σημείο, αλλά επεκτάθηκε σε πλήθος απορριμμάτων (συσσωρευμένων άναρχα στο σημείο), αλλά και στα ίδια τα παραπήγματα που χρησιμοποιούν οι κάτοικοι στο σημείο ως χώρους κατοικίας.
Η φύση και το είδος των καιόμενων αυτών υλικών (πλαστικά και πολυμερή υλικά, πάνελ ξυλείας, νάυλον επενδύσεις κ.α.) χαρακτηρίζονται από την ταχεία καύση τους, την παραγωγή μεγάλου πυροθερμικού φορτίου και φυσικά την παραγωγή τοξικών παραγώγων που επιβαρύνουν την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα στην εν λόγω περιοχή.
Ένα άλλο γεγονός όμως που δεν πρέπει να περνάει απαρατήρητο από το βλέμμα των υπευθύνων διαχείρισης του συγκεκριμένου χώρου, σε όλα τα επίπεδα, είναι το γεγονός ότι σε πολύ μικρή απόσταση από τον συγκεκριμένο οικισμό εδρεύουν τρεις (3) βιομηχανικές εγκαταστάσεις που διαχειρίζονται επικίνδυνες ουσίες και υπάγονται στην οδηγία Seveso III (2012/18/ΕΚ).
H οδηγία Seveso III του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου υιοθετήθηκε στις 4 Ιουλίου 2012 και τέθηκε σε ισχύ στις 13 Αυγούστου 2012. Αφορά τον έλεγχο τεχνολογικών ατυχημάτων μεγάλης εμβέλειας μέσα στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής ένωσης. Είχαν προηγηθεί οι οδηγίες Seveso I (82/501/ΕΟΚ), Seveso II (96/82/ΕΚ) και πολλές ενδιάμεσες τροποποιήσεις των οδηγιών αυτών, ώστε να καταστεί δυνατή στο πέρασμα του χρόνου η προστασία του κοινού από τις συγκεκριμένες εγκαταστάσεις σε σχέση με την εξέλιξη της τεχνολογίας αλλά και της νομοθεσίας που τις διέπει.
Σχήμα 1. Χρονική κατανομή εμφάνισης οδηγιών SEVESO, τροποποιήσεων τους καθώς και εγχώριας νομοθεσίας βασιζόμενη σε αυτές.
Οι φορείς εκμετάλλευσης των εγκαταστάσεων Seveso καταρτίζουν υποχρεωτικά, ανεξαρτήτως αν πρόκειται για εγκατάσταση ανώτερης ή κατώτερης βαθμίδας, Έκθεση στην οποία αναφέρεται η οικεία Πολιτική Πρόληψης Μεγάλων Ατυχημάτων (ΕΠΠΜΑ), καθώς και οι όροι και οι μέθοδοι διασφάλισης της ορθής εφαρμογής, ώστε να διασφαλίζει υψηλό επίπεδο προστασίας της ανθρώπινης υγείας και του περιβάλλοντος, και να είναι ανάλογη προς τους κινδύνους μεγάλου ατυχήματος. Περιλαμβάνει τους γενικούς στόχους και τις αρχές δράσης του φορέα εκμετάλλευσης, τον ρόλο και την ευθύνη της διοίκησης, που ασκείται από τον φορέα εκμετάλλευσης, καθώς και την προσήλωση του στη διαρκή βελτίωση του ελέγχου των κινδύνων μεγάλων ατυχημάτων και στη διασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασίας.
Η διεθνής βιβλιογραφία έχει καταγράψει συμβάντα σε εγκαταστάσεις Seveso που έχουν έναρξη από εξωτερικούς χώρους των ιδίων εγκαταστάσεων και μεταδίδονται σε αυτές δημιουργώντας υψηλό κίνδυνο.
Η μικρή απόσταση του οικισμού Ρομά από τις συγκεκριμένες εγκαταστάσεις στο νησί της Ρόδου, προϋποθέτει ένα ολοκληρωμένο πλάνο διαχείρισης των γαιών στην περιοχή, με υποχρεωτική καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους την αποψίλωση δημόσιων, δημοτικών και ιδιωτικών γαιών στην ευρύτερη περιοχή και την άμεση απομάκρυνση εύφλεκτων – άχρηστων υλικών ώστε να μην υπάρχει ενδεχόμενο μετάδοσης πυρκαγιάς από τον οικισμό προς τις προεγκατεστημένες βιομηχανικές εγκαταστάσεις.
Χάρτης 1. Χρήσεις γης όπως διαμορφώνονται πλησίον των εγκαταστάσεων Seveso στο Κορακόνερο Ρόδου.
Τέλος, είναι πολύ σημαντικό να πραγματοποιείται ενημέρωση του κοινού σε εναρμόνιση με την ΚΥΑ 172058/2016, για τους κινδύνους από βιοµηχανικά ατυχήµατα µεγάλης έκτασης όπου θα περιλαμβάνει :
α) την κατηγοριοποίηση των βιοµηχανικών ατυχηµάτων, όπως ατυχήµατα που προέρχονται από εύφλεκτες ουσίες, εκρηκτικές ή τοξικές ουσίες,
β) την ερµηνεία της έννοιας του κινδύνου για τον άνθρωπο από ένα βιοµηχανικό ατύχηµα καθώς και των µεγεθών που χρησιµοποιούνται από τους επιστήµονες για να τον εκτιµήσουν,
γ) την παράθεση γενικών οδηγιών για τον τρόπο αντίδρασης των πολιτών στην περίπτωση βιοµηχανικού ατυχήµατος.
Η ενημέρωση αυτή κρίνεται αναγκαίο να πραγματοποιηθεί από ειδικές Κρατικές δομές και στον οικισμό των Ρομά, ώστε να γίνει κατανοητό από τη συγκεκριμένη πληθυσμιακή ομάδα ο κίνδυνος που ελλοχεύει από την παραμονή τους στο συγκεκριμένο σημείο και η συνέχιση του έργου συγκέντρωσης μεταλλευμάτων προς ανακύκλωση και καύσης όλων των άχρηστων υπολειμμάτων τους σε δεύτερο χρόνο.
Δημήτριος Μενεμενλής*
*Ο Δημήτριος Μενεμενλής είναι Αξιωματικός της Διοίκησης Π.Υ. Νομού Δωδεκανήσου, Υποψήφιος Διδάκτορας του Τμήματος Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου και μέλος του Δ.Σ. της Ένωσης Πτυχιούχων Αξιωματικών και Υπαξιωματικών του Π.Σ. (Ε.Π.Α.Υ.Π.Σ.).
