Θωρακίζονται τα νησιά της Δωδεκανήσου και των Κυκλάδων έναντι των φυσικών καταστροφών, με τον πιλοτικό οδικό χάρτη επιχειρησιακού σχεδιασμού διαχείρισης φυσικών κινδύνων στους Δήμους της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου που στόχο έχει την πληρέστερη κατάρτιση και οργάνωση των γενικών σχεδίων Αντιμετώπισης εκτάκτων Αναγκών και Άμεσης – Βραχείας Διαχείρισης των συνεπειών από την εκδήλωση Φυσικών Κινδύνων, σύμφωνα με το νέο Θεσμικό Πλαίσιο.
Ο πιλοτικός οδηγός, που αποτελεί αποτέλεσμα συνεργασίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και της ΠΕΔ Νοτίου Αιγαίου, τον οποίον παρουσιάζει σήμερα η «δημοκρατική» περιλαμβάνει τα εξής:
Στο πλαίσιο των εφαρμοσμένων ερευνητικών – επιστημονικών δραστηριοτήτων του Τομέα Δυναμικής Τεκτονικής Εφαρμοσμένης Γεωλογίας, του Εργαστηρίου Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών και του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών ‘’Στρατηγικές Διαχείρισης Περιβάλλοντος, Καταστροφών και κρίσεων’’ του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, και με βάση:
α. Την ερευνητική – επιστημονική δραστηριότητα που αναπτύχθηκε στα τελευταία χρόνια, το επιστημονικό δυναμικό σε Εθνικά και Ευρωπαϊκά Ερευνητικά Εφαρμοσμένα Προγράμματα,
Β. Την πολυετή εμπειρία σε θέματα Επιχειρησιακού Σχεδιασμού και σε θέματα Πολιτικής Προστασίας,
Γ. Την πολυετή εμπλοκή σε θέματα ενημέρωσης, πληροφόρησης και εκπαίδευσης πληθυσμού και της διάχυσης επιστημονικών και κοινωνικών δράσεων,
Δ. Την πρόσφατη συνεργασία του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και της ΠΕΔ Νοτίου Αιγαίου για την εκπαίδευση Αιρετών και Στελεχών σε θέματα Πολιτικής Προστασίας, Προτείνουμε την εκπόνηση Εφαρμοσμένου Ερευνητικού Έργου με τίτλο: ‘’Πιλοτικός Οδικός Χάρτης Επιχειρησιακού Σχεδιασμού Διαχείρισης Φυσικών Κινδύνων στους Δήμους της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου.
2. ΣΤΟΧΟΣ – ΣΚΟΠΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
Στόχος του εν λόγω εφαρμοσμένου ερευνητικού προγράμματος είναι να προταθεί ένας Πιλοτικός Οδικός Χάρτης που θα περιλαμβάνει τα στάδια, τις δράσεις και τις προδιαγραφές για ένα αξιόπιστο, ρεαλιστικό, σύγχρονο και αποτελεσματικό Επιχειρησιακό Σχεδιασμό για την διαχείριση των Φυσικών Κινδύνων, ο οποίος λαμβάνει υπόψη ένα πλήθος γεωγραφικών, τοπογραφικών, γεωμορφολογικών, γεωλογικών, γεωδυναμικών, σεισμοτεκτονικών, υδρομετεωρολογικών, δασικών, χωροταξικών, πολεοδομικών, κοινωνικών πληθυσμιακών, κ.α. δεδομένων που είναι ιδιαίτερα και μοναδικά για κάθε Δήμο – Νησί της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου.
Σκοπός του Πιλοτικού Οδικού Χάρτη είναι η υποβοήθηση των στελεχών και υπηρεσιών του κάθε Δήμου της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου για την πληρέστερη κατάρτιση και οργάνωση των γενικών σχεδίων Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών και Άμεσης – Βραχείας Διαχείρισης των συνεπειών από την εκδήλωση Φυσικών Κινδύνων, σύμφωνα με το νέο Θεσμικό Πλαίσιο (Νόμος 4662/2020), με κυρίαρχο σκοπό να ελαχιστοποιηθούν οι ανθρώπινες απώλειες και οι επιπτώσεις σε κοινωνικό, οικονομικό και περιβαλλοντικό επίπεδο.
3. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ
Α. ΑΝΑΛΥΣΗ – ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΙΝΔΥΝΩΝ
ΑΝΑΛΥΣΗ – ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΣΕΙΣΜΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΚΑΙ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΑΠΟ ΣΥΝΟΔΑ
ΓΕΩΔΥΝΑΜΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ
Αναλύονται και περιγράφονται τα απαιτούμενα στάδια – αντικείμενα που θα πρέπει να περιλαμβάνουν την ανάλυση – εκτίμηση του σεισμικού κινδύνου με βάση το υφιστάμενο γεωλογικό, γεωτεκτονικό και σεισμοτεκτονικό πλαίσιο με χαρακτηριστικά παραδείγματα από την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου. Επιπρόσθετα προσδιορίζεται το απαιτούμενο χαρτογραφικό υλικό που είναι απολύτως απαραίτητο για την ανάλυση – εκτίμηση του σεισμικού κινδύνου, όπως γεωλογικοί χάρτες, νεοτεκτονικοί χάρτες, χάρτες σεισμικότητας και σεισμικής επικινδυνότητας, χάρτες συνοδών γεωδυναμικών φαινομένων, κλπ.
ΑΝΑΛΥΣΗ – ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΛΗΜΜΥΡΙΚΟΥ
ΚΙΝΔΥΝΟΥ
Περιγράφονται όλα τα απαραίτητα στάδια και βήματα για την ανάλυση – εκτίμηση πλημμυρικού κινδύνου, όπως οι πλημμυρικές περιοχές και οι περιοχές κατάκλισης για κάθε ένα Δήμο και το χαρτογραφικό υλικό που θα πρέπει να τους συνοδεύει. Ενδεικτικά αναφέρονται χάρτες υδρογραφικού δικτύου, χάρτες μορφολογικών κλίσεων, χάρτες ταξινόμησης δικτύων, γεωλογικοί χάρτες, χάρτες κατάκλισης, γεωτεχνικοί χάρτες και χάρτες συνοδών κινδύνων, κτλ.
ΑΝΑΛΥΣΗ – ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΑΠΟ ΕΝΤΟΝΑ ΚΑΙΡΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ
Περιγράφεται η μεθοδολογία συγκέντρωσης στοιχείων ανάλυσης – εκτίμησης των ακραίων καιρικών φαινομένων, που έχουν εκδηλωθεί κατά τους ιστορικούς χρόνους αλλά και την πρόσφατη περίοδο στο χώρο του Δήμου. Με βάση τα υφιστάμενα δεδομένα προτείνονται χάρτες με ζώνες υψηλού κινδύνου εκδήλωσης ακραίων καιρικών φαινομένων, με στόχο να ενημερωθούν τα Γενικά Σχέδια.
ΑΝΑΛΥΣΗ – ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΔΑΣΙΚΩΝ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ
Προτείνεται η μεθοδολογία και τα στάδια ανάλυσης – εκτίμησης κινδύνου πυρκαγιάς που περιλαμβάνει την μορφολογική έρευνα, την αποτύπωση των κλίσεων, τον προσανατολισμό, την χαρτογράφηση της δασικής περιοχής και την ανάλυση του στατικού κινδύνου πυρκαγιάς, η οποία καταγράφεται σε μορφή γεωχωρικών δεδομένων και θεματικών χαρτών. Επίσης, προτείνονται οι χάρτες περιοχών υψηλού κινδύνου πυρκαγιών στους Δήμους, με βάση τις διαχρονικές αλλαγές χρήσης γης, τις ζώνες μίξης δασών – οικισμών και χώρων πιθανού μαζικού εγκλωβισμού πληθυσμού.
Β. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΡΩΤΟΤΗΤΑΣ ΒΑΣΙΚΩΝ / ΚΡΙΣΙΜΩΝ ΥΠΟΔΟΜΩΝ
Θα προταθούν τα αντικείμενα και τα στάδια με βάση τα οποία θα εκτιμηθεί η υφιστάμενη τρωτότητα των κρίσιμων συστημάτων και υποδομών που ευρίσκονται στην περιοχή του Δήμου και τα οποία επηρεάζουν άμεσα την Διακινδύνευση και την κατάρτιση των Επιχειρησιακών Σχεδίων του Δήμου.
Για παράδειγμα προσδιορίζονται, οι χρήσεις γης – κρίσιμες λειτουργίες, τα πληθυσμιακά δεδομένα, τα χωροταξικά και πολεοδομικά χαρακτηριστικά, τα γενικά πολεοδομικά σχέδια, τα κτήρια και χρήσεις στο Δήμο, η εκτίμηση τρωτότητας ανά κίνδυνο, ο προσδιορισμός, καταγραφή και τρωτότητα ανοικτών ελευθέρων χώρων που μπορούν να ενταχθούν στο σχεδιασμό έκτακτης ανάγκης.
Γ. ΜΕΙΩΣΗ ΔΙΑΚΙΝΔΥΝΕΥΣΗΣ
Θα προταθούν τα αντικείμενα και οι δράσεις με βάση τα δεδομένα της ανάλυσης κινδύνων και της εκτίμησης τρωτότητας των βασικών υποδομών, θα διαμορφωθούν και θα προταθούν δράσεις για την μείωση της Διακινδύνευσης, οι οποίες θα είναι προσαρμοσμένες στα χαρακτηριστικά και την λειτουργία του Δήμου. Ως παραδείγματα αναφέρονται η διατύπωση ειδικών προτάσεων σε θέσεις υψηλού κινδύνου, η επεξεργασία και προτάσεις παρεμβάσεων για την άμβλυνση του κάθε κινδύνου ξεχωριστά, οι δράσεις μείωσης διακινδύνευσης στις βασικές και κρίσιμες υποδομές, η επιλογή χώρων μετεγκατάστασης, το προτεινόμενο οδικό δίκτυο διαφυγής – παροχής βοήθειας ανά κίνδυνο, η άρση επικινδυνοτήτων, η μείωση μη δομικής τρωτότητας κρίσιμων υποδομών, οι τομείς της επιχειρησιακής οργάνωσης, η επιλογή χώρων καταυλισμού, Φορέων, Υπηρεσιών και οι Δράσεις ενημέρωσης και εκπαίδευσης.
Δ. ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ
Προτάσεις προσαρμογής, βελτιστοποίησης και επικαιροποίησης των Γενικών Σχεδίων Αντιμετώπισης Εκτάκτων αναγκών και άμεσης βραχείας διαχείρισης συνεπειών με βάση τις ανάγκες και τις υποχρεώσεις που αναδεικνύονται στο θεσμικό πλαίσιο (Ν. 4662/2020) και τις επιμέρους διατάξεις και εγκυκλίους της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας. Τα γενικά σχέδια θα αντιστοιχούν σε τρία στάδια Διαχείρισης Φυσικών Κινδύνων, στο Προκαταστροφικό, Συνκαταστροφικό και Μετακαταστροφικό.
Η αξιοποίηση και ενσωμάτωση Ανάλυσης – Εκτίμησης Φυσικών Κινδύνων, της Εκτίμησης Τρωτότητας και της Μείωσης διακινδύνευσης στα Γενικά Σχέδια, είναι καθοριστική και σημαντική για την επιτυχή και αποτελεσματική εφαρμογή των Σχεδίων, τα οποία μετατρέπουν τα Γενικά Σχέδια, σε εξειδικευμένα σχέδια για τον Δήμο. Επιπρόσθετα, θα εκπονηθούν Μνημόνια Ενεργειών για τον δήμαρχο, για το Γραφείο Πολιτικής Προστασίας, για την Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών και για όσες υπηρεσίες του Δήμου εμπλέκονται στη διαχείριση Φυσικών Κινδύνων, για κάθε κίνδυνο χωριστά.
Ε. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ
Προκειμένου να βελτιστοποιηθεί η αποτελεσματικότητα του έργου, θα πραγματοποιηθούν εξ΄ αποστάσεως εκπαιδευτικές δράσεις οι οποίες θα απευθύνονται σε αιρετούς και στελέχη των Δήμων της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου στους οποίους θα χορηγηθεί και το αντίστοιχο πρότυπο εκπαιδευτικό υλικό και πιστοποίηση.
4. ΔΗΜΟΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ
Προτείνονται οι Δήμοι Καστελλόριζου και Ίου να αποτελούν πεδίο εφαρμογής του ανωτέρου εφαρμοσμένου ερευνητικού προγράμματος.
5. ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ
Ο προτεινόμενος προϋπολογισμός για την κάλυψη των λειτουργικών εξόδων του Ερευνητικού Προγράμματος ανέρχεται σε 30.000,00€ (πλέον ΦΠΑ), που αναλύεται ως εξής:
α. Αμοιβές ερευνητικού προσωπικού και εξωτερικών συνεργατών
β. Συγγραφή πρότυπου εκπαιδευτικού υλικού
γ. Επιστημονικά όργανα, εξοπλισμός, Η/Υ, βελτίωση εγκαταστάσεων, smart devices κ.α.
δ. Αναλώσιμα Γραφείου, Εκτυπώσεις, Αντίγραφα, Χάρτες, κ.α.
ε. Λοιπά έξοδα (ΕΛΚΕ – ΕΚΠΑ 16%).
6. ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ
Η προτεινόμενη χρονική διάρκεια εκτέλεσης του Ερευνητικού Προγράμματος είναι 14 μήνες από την υπογραφή της σχετικής σύμβασης. Κατά τους πρώτους οκτώ (8) μήνες από την ημερομηνία υπογραφής της παρούσας θα εκπονηθούν όλα τα ανωτέρω αντικείμενα. Για χρονικό διάστημα επιπλέον έξι (6) μηνών θα παρέχεται συμβουλευτική – επιστημονική υποστήριξη από την ομάδα εκπόνησης του εν λόγω προγράμματος προς τις αρμόδιες υπηρεσίες της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Νοτίου Αιγαίου.
7. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΝΑΘΕΣΗΣ
Η ανάθεση του εν λόγω ερευνητικού προγράμματος μπορεί να γίνει μετά από απόφαση των αρμόδιων οργάνων της ΠΕΔ Νοτίου Αιγαίου, στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το οποίο είναι και ο Φορέας εκτέλεσης του έργου.
