• Ο οθωμανολόγος Δ. Σταθακόπουλος και οι διεθνολόγοι Ελ. Φτακλάκη και Β. Μανωλάκη- Αγγελοπούλου αποτιμούν στη «δ» τη συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν
Με τον «πυρήνα» της ελληνοτουρκικής διαφοράς, ως προς την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ, που φαντάζει ακόμα μακρινός στόχος, μιας και οι συζητήσεις δεν είναι ακόμα σε αυτή τη φάση, μέσα σε καλό κλίμα διεξήχθη η συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν στην Άγκυρα.
Πέραν από τα μείζονα ζητήματα που ενδεχομένως συζητήθηκαν με «κλειστές πόρτες», οι επιμέρους διαφωνίες αφορούσαν την κατά την Τουρκία «εθνική» μειονότητα στη Θράκη, που η Συνθήκη της Λωζάνης την αναφέρει ρητά ως μουσουλμανική μειονότητα, η μετατροπή της Μονής της Χώρας σε τζαμί και οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή με την Χαμάς να αποτελεί πεδίο ανταλλαγής λεκτικών πυρών μεταξύ των δύο ηγετών ως προς τον προσδιορισμό της.
Δυσφορία Μητσοτάκη για Μονή Χώρας -Ελεγχόμενη ένταση για Χαμάς
Ο Κ. Μητσοτάκης έμεινε στο γραφείο του Τούρκου προέδρου 1,5 ώρα, περίπου μισή ώρα παραπάνω από όσο είχε επισήμως προβλεφθεί. Εξίσου καλές ήταν οι συνομιλίες που έγιναν με τις διευρυμένες αντιπροσωπείες όπου υπογράφηκαν και επιμέρους συμφωνίες για την πολιτική προστασία, υγεία κ.λπ.
Το ενδιαφέρον εστιάστηκε στη συνέντευξη Τύπου, καθώς οι ελληνοτουρκικές συναντήσεις τόσο σε επίπεδο κορυφής όσο και μεταξύ των υπουργών Εξωτερικών και Άμυνας έκρυβαν συχνά ένα ιδιότυπο μπρα ντε φερ μεταξύ των δύο πλευρών. Ο Τούρκος πρόεδρος δεν έκανε καμία αναφορά σε θέμα που να αφορά ελληνική κυριαρχία, όπως τα θαλάσσια πάρκα, ενώ έκανε ακροθιγείς αναφορές στη μειονότητα της Θράκης και στο Κυπριακό. Όσο για τη μετατροπή της Μονής της Χώρας σε τζαμί, εμφανίστηκε καταγραφικός, ενώ θέλησε να «διασκεδάσει» τις εντυπώσεις με την πρόσκληση στο δείπνο του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου. Ο κ. Μητσοτάκης διαφώνησε ως προς τον χαρακτήρα της Μονής της Χώρας, ζήτημα το οποίο έχει θίξει και στην συνέντευξη στην εφημερίδα «Μιλιέτ» πριν την επίσκεψή του στο «Λευκό Παλάτι» της Άγκυρας.
Δ. Σταθακόπουλος: Η Τουρκία έχει δύο προσωπεία
Στον απόηχο της συνάντησης, ο δρ. Δημήτρης Σταθακόπουλος, οθωμανολόγος – τουρκολόγος, διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου, δηλώνει στη «δ»: «Η Ερντογανική Τουρκία (2003 – 2024) ήταν και είναι αναθεωρητική. Φέρει δύο προσωπεία. Ένα του arkadaş/ φίλου και ένα του dayı/ νταή, τα οποία χρησιμοποιεί καιροσκοπικά κατά το δοκούν. Δηλαδή εφαρμόζει την οθωμανική διπλωματία. Ευγενική υποδοχή και πισώπλατες μαχαιριές. Ερμηνεία του δικαίου στην Ala Turka λογική, τα δικά μου – δικά μου και τα δικά σου δικά μου. Κάνει λεόντειες συμφωνίες, όπου απαιτεί τη μερίδα του λέοντος. Το kazan – kazan, το εννοεί ως μονοφαγία και επ’ ουδενί 50 – 50%, ενώ τις σχέσεις της η Τουρκία, τις αντιλαμβάνεται κατά το τουρκικό οικογενειακό δίκαιο, όπου ο σύζυγος θα είναι η Τουρκία και η ύπανδρος γυνή, η Ελλάδα υποταγμένη και έτοιμη να ακούσει τον efendim/ κύρη της.
Έτσι βλέπουμε και είδαμε εκ νέου, τις εξής αντιφάσεις από 7 Δεκεμβρίου μέχρι και σήμερα 13 Μαΐου να συνομιλούμε με παράλληλους μονολόγους, κοινώς ”να’χαμε να λέγαμε” συμφωνώντας πως διαφωνούμε. Έστω και εάν σε επίπεδο αστικής ευγένειας και ανώδυνης διπλωματίας (επιχειρηματικότητα, πολιτική προστασία, περιβάλλον, τουρισμός κ.ά.) υπήρχαν και υπάρχουν ομαλές σχέσεις, με ύφεση των εναέριων παραβιάσεων, – επειδή η Τουρκία δεν έχει ικανά πληρώματα και αεροπλάνα αυτή την περίοδο, οπότε όταν τα αποκτήσει, θα επανέλθει στις γνωστές παραβιάσεις/ it dalaşı -οι αμφισβητήσεις της ελληνικής κυριαρχίας διατυπώνονται διαρκώς, συνεπικουρούμενες πλέον και με το δόγμα της mavi vatan / γαλάζιας πατρίδας στα σχολικά βιβλία.
Όσο αισιόδοξος και να είναι κάποιος, η Ελλάδα και η Τουρκία είναι ιστορικοί αντίπαλοι (1071 – 1453 – 1821 – 1922 – 1974 – 1996) και το τραύμα αυτό, ειδικά με τον αξιακό κώδικα της Τουρκίας, δεν ”μπαλώνεται ”, παρά την καλοπιστία της Ελλάδας, που η Τουρκία εκλαμβάνει ως αδυναμία, στη λογική ” όποιος μπορεί κάνει, όποιος δεν μπορεί συνομιλεί ”. Είναι θέμα χρόνου να επιστρέψουμε στις πρότερες/ ante καταστάσεις. Εξάλλου ο κόσμος ήδη είναι προ των πυλών του Γ’ Παγκοσμίου πολέμου, αν δεν έχει ξεκινήσει ήδη αυτός. Στη γενική σύγκρουση η Τουρκία, δεν θα είναι με την πλευρά μας. Αυτό ας το χωνέψουμε και ας προετοιμαστούμε για τα δύσκολα που έρχονται σε περιβάλλον, οικονομία, ενέργεια, διατροφή/ ύδατα, δημογραφία, εν μέσω τεχνητής νοημοσύνης ΑΙ και αποπροσωποποίησης του ατόμου, μεταβαλλόμενο σε αριθμό και μαζάνθρωπο».
Ελευθερία Φτακλάκη: Η Ελλάδα δεν διεκδικεί, δεν παραχωρεί, αλλά ξέρει να συνομιλεί και να διαπραγματεύεται
Η δρ. Ελευθερία Φτακλάκη, διεθνολόγος, πολιτικός επιστήμων, διδάκτωρ ευρωπαϊκών και διεθνών σπουδών και πολιτευτής της ΝΔ στα Δωδεκάνησα, σε δήλωσή της στη «δ» αναφέρει:
“Η Ελλάδα δεν διεκδικεί, η Ελλάδα δεν παραχωρεί, αλλά ξέρει να συνομιλεί και να διαπραγματεύεται”, θα μπορούσε να είναι ο τίτλος της 4ης συνάντησης Μητσοτάκη- Ερντογάν, στην Άγκυρα (13/5/24) μέσα στους τελευταίους δέκα μήνες. Μιας συνάντησης με ξεκάθαρους συμβολισμούς μέσα από έναν πολιτικό διάλογο που αποδεικνύει πως οι κόκκινες γραμμές της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής είναι απαραβίαστες και αδιαπραγμάτευτες αλλά η προσπάθεια οικοδόμησης ενός κλίματος εμπιστοσύνης στο πεδίο της ήπιας πολιτικής (πολιτικός διάλογος, θετική ατζέντα, μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης) συνεχίζει να αποτελεί προτεραιότητα.
Η επίσημη ίδρυση του Ελληνοτουρκικού Επιχειρηματικού Συμβουλίου, οι επιμέρους συμφωνίες για τη μεγαλύτερη συνεργασία στους τομείς της Υγείας και της Πολιτικής Προστασίας, η καλύτερη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών μέσα από μια συστηματική συνεργασία στα χερσαία όσο και στα θαλάσσια σύνορα, η εφαρμογή της βίζας για τα 10 ελληνικά νησιά που διαρκεί μόνο λίγα λεπτά χάρη στη συνεννόηση που πέτυχε η Ελληνική Κυβέρνηση με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή- μια πολύ σημαντική πρωτοβουλία όχι μόνο στο οικονομικό επίπεδο αλλά και στη σύσφιγξη των σχέσεων των δύο λαών, αποτελούν θετικά βήματα ως προς την οικοδόμηση εμπιστοσύνης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Όμως, δυστυχώς τα διαχρονικά ζητήματα υψηλής πολιτικής που αφορούν στο μορατόριουμ στο Αιγαίο με την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, τα ενεργειακά ζητήματα, όπως τα τρυπάνια για το φυσικό αέριο στην Ανατολική Μεσόγειο, το Κυπριακό, ζητήματα που αφορούν στις μειονότητες, στην προστασία της παγκόσμιας πολιτιστικής μας κληρονομιάς, όπως είναι η Αγιά Σοφιά, η Μονή της Χώρας κ.ά., συνεχίζουν να αποτελούν εμπόδια στις σχέσεις των δύο κρατών. Για αυτό και η ελληνική εξωτερική πολιτική λειτουργεί προσεκτικά και αυστηρά όπου πρέπει με την κυβέρνηση του Ταγίπ Ερντογάν καθώς τα αγκάθια που εγείρουν οι γείτονές μας είναι πολλά και δυστυχώς δεν μπορούν να εξαφανιστούν ως δια μαγείας λόγω της απροθυμίας της άλλης πλευράς.
Ο Κ. Μητσοτάκης για άλλη μια φορά έδειξε το πολιτικό του σθένος και την ξεκάθαρη θέση της Ελλάδας σε ζητήματα που έθεσε ο Ερντογάν σε σχέση με τις μειονότητες στις δύο χώρες, τη μετατροπή της Μονής της Χώρας σε τζαμί και το χαρακτηρισμό της Χαμάς ως αντιστασιακής οργάνωσης:
Πρώτον, ξεκαθάρισε πως η ελληνική μειονότητα στην Τουρκία και η θρησκευτική μουσουλμανική μειονότητα στην Ελλάδα, προσδιορίζονται από τη Συνθήκη της Λωζάνης και αποτελούν μια γέφυρα φιλίας μεταξύ των δύο λαών μας.
Η ενεργός παρουσία της μειονότητας στην ελληνική πολιτική και κοινωνική ζωή καθώς στη Θράκη, Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι συμπολίτες μας διαβιούν αρμονικά με την ευρωπαϊκή αλλά και την ελληνική έννομη τάξη να τους εγγυάται ένα καθεστώς ίσων ευκαιριών, θα ήταν ευχής έργον αν την ίδια άνθηση γνώριζε, δυστυχώς, ο διαρκώς συρρικνούμενος ελληνισμός στην Τουρκία. Ως προς τη μετατροπή της Μονής της Χώρας σε τέμενος, ο Έλληνας πρωθυπουργός εξέφρασε τη δυσαρέσκειά του, τονίζοντας πως αποτελεί μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς και ανήκει σε όλη την ανθρωπότητα.
Τέλος, τόνισε πως η Χαμάς αποτελεί τρομοκρατική οργάνωση γιατί πώς αλλιώς μπορεί να χαρακτηρίσει κανείς μια οργάνωση που επιτίθεται σε αθώους, προβαίνει σε δολοφονίες, βιαιότητες, βασανιστήρια, όπως έγινε την αποφράδα ημέρα της 7ης Οκτωβρίου του 2023, και μάλιστα χωρίς να εκπροσωπεί τον παλαιστινιακό λαό. Όμως, η επίλυση του Παλαιστινιακού με τη λύση των δύο κρατών, αποτελεί κοινό τόπο των δύο χωρών, γεγονός που δείχνει τις αντιθέσεις αλλά και τις συγκλίσεις των δυο πλευρών».
Καταλήγοντας η κα Φτακλάκη σημειώνει ότι «Εν κατακλείδι, οι ελληνοτουρκικές συναντήσεις θα πρέπει να συνεχιστούν σε όλες τις βαθμίδες διακυβέρνησης, της κοινωνίας και του επιχειρηματικού κόσμου, καθώς οι γέφυρες μεταξύ των κρατών και των λαών χτίζονται μέσα από το διάλογο, τις συνεργασίες, τη διπλωματία, και μπορούν να οδηγήσουν στη διαμόρφωση ενός θετικού κλίματος ως προς τα ζητήματα υψηλής πολιτικής. Χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν «έχουν γνώσιν οι φύλακες».
Β. Αγγελοπούλου-Μανωλάκη: Επίδειξη ισχύος από Ερντογάν
Η Βάνα Αγγελοπούλου-Μανωλάκη, διεθνολόγος, πολιτικός επιστήμων και υποψήφια ευρωβουλευτής με το κόμμα «Δημοκράτες» του Ανδρέα Λοβέρδου, σχολιάζοντας τη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν, επισημαίνει:
«Μία μη παραγωγική επίσκεψη Μητσοτάκη, η οποία επισκιάστηκε από τη μετατροπή της Μονής της Χώρας, ενός μνημείου Παγκόσμιας Πολιτιστικής κληρονομιάς σε τζαμί, λίγες μέρες πριν την προγραμματισμένη συνάντηση του πρωθυπουργού με τον Ερντογάν. Λίγες ημέρες μετά την Navtex που δεσμεύει μία περιοχή του κεντρικού Αιγαίου και την αμφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων των νησιών μας.
Ο κ. Μητσοτάκης πέραν της εμπορικής συνεργασίας με την γείτονα χώρα και το συνυποσχετικό που υπεγράφη μεταξύ των δύο χωρών, θα έπρεπε να επιστρέψει στην Ελλάδα με μια δέσμευση του Τούρκου πρωθυπουργού για την προκλητική αυτή κίνηση στην Μονή της Χώρας. Οι κινήσεις και οι δηλώσεις αυτές τις Τουρκίας γνωρίζουμε ότι δεν είναι ποτέ τυχαίες. Ο Ερντογάν έκανε για άλλη μία φορά επίδειξη ισχύος και ο πρωθυπουργός της Ελλάδας γύρισε πίσω με μερικές εμπορικές συμφωνίες.
