Ο γενικός διευθυντής του Ειδικού Περιφερειακού Διαβαθμιδικού Φορέα Διαχείρισης Στέρεων Αποβλήτων Νοτίου Αιγαίου (ΦοΔΣΑ), Χρήστος Γαμβρούδης μιλά στη «δ» για την επαναλειτουργία του ΧΥΤΑ Βορείας Ρόδου μετά την δημιουργία (σε χρόνο ρεκόρ) του νέου κυττάρου. Τονίζει πώς αντίθετα με πρακτικές του παρελθόντος, το περιβαλλοντικό και οικονομικό κόστος διαχείρισης ενός ΧΥΤΑ πρέπει να καλύπτεται από τους χρήστες του και δεν πρέπει να μεταβιβάζεται στις επόμενες γενιές.
Αναφερόμενος δε στο έργο και στους μελλοντικούς στόχους του ΦοΔΣΑ, δηλώνει πως με ξεκάθαρο σχέδιο και θέτοντας ρεαλιστικούς στόχους συνεχίζεται η εκτέλεση έργων και δράσεων που αναβαθμίζουν την περιβαλλοντική διαχείριση των νησιών μας.
Ακολουθεί αναλυτικά η συνέντευξη του κ. Χρήστου Γαμβρούδη:
• Κύριε Γαμβρούδη, πώς κατάφερε ο ΦΟΔΣΑ Νοτίου Αιγαίου σε λιγότερο από ένα χρόνο να κατασκευάσει το νέο κύτταρο του ΧΥΤΑ Βορείας Ρόδου; Πόσο εύκολο ή δύσκολο ήταν το εγχείρημα;
Ο ΦΟΔΣΑ Νοτίου Αιγαίου, πριν από περίπου έναν χρόνο, παρέλαβε τον ΧΥΤΑ Βορείας Ρόδου. Από την πρώτη ημέρα που παραλάβαμε τον ΧΥΤΑ λήφθηκε από την διοίκηση η απόφαση όσο δύσκολη και αν ήταν σε επίπεδο διαχειριστικό, τεχνικό, οικονομικό αλλά η μόνη και ορθή λύση ως προς το περιβαλλοντικό να κλείσουμε έναν μη λειτουργικό ΧΥΤΑ.
Η σωστή λειτουργία κάθε εγκατάστασης έγκειται στη διάθεση και το έμπρακτο ενδιαφέρον του φορέα λειτουργίας και των προσώπων που απαρτίζουν την εκάστοτε διοίκησή του.
Σε μια περίοδο 10-20 ετών που λειτουργεί ένας ΧΥΤΑ θα υπάρξουν αλλαγές στη διοίκηση του φορέα. Επειδή το έργο εξελίσσεται θα πρέπει να υπάρχει μια συνέχεια και όσο κι αν μοιάζει ουτοπικό να αποφεύγονται οι μικροπολιτικές ή τα συμφέροντα πάνω στις πλάτες του ΧΥΤΑ, του περιβάλλοντος όπως και οποιασδήποτε άλλης εγκατάστασης διαχείρισης αποβλήτων διότι τα απορρίμματα δεν είναι για κάποιους μείζονος και για άλλους ελάσσονος σημασίας πρόβλημα αλλά αφορά όλους το ίδιο.
Δυστυχώς η τότε κατάσταση του ΧΥΤΑ, όπως τον παραλάβαμε κύριε Γκαρτζώνη, προσομοίαζε με μία χωματερή. Ενδεικτικά να σας αναφέρω ότι ως τότε περισσότερα από 50 στρέμματα στερεών αποβλήτων βρίσκονταν διατιθέμενα χωρίς συμπίεση και στοιχειώδη επιχωμάτωση και ανεξέλεγκτα σε μια μεγάλη έκταση.
Στη δε είσοδο η κατάσταση που αντίκριζε κανείς πέρσι ήταν εξίσου προβληματική, καθώς υπήρχαν λόφοι από χιλιάδες στρώματα και ηλεκτρικές συσκευές συσσωρευμένα για τουλάχιστον 2-3 χρόνια.
Ο σπαστήρας-τεμαχιστής ογκωδών είχε αγοραστεί το 2010 με χρηματοδότηση από το Πρόγραμμα Θησέας και δεν είχε λειτουργήσει καθόλου.
Το απαραίτητο δίκτυο συλλογής και απορροής ομβρίων ήταν σε πολλά σημεία ανύπαρκτο ή μπαζωμένο ενώ η εσωτερική οδοποιία και η περίφραξη ήταν διαλυμένες, και η γεφυροπλάστιγγα ασυντήρητη.
Από την πρώτη μέρα που παραλάβαμε θεωρήσαμε αναγκαία την απόφαση να κλείσουμε αυτή την προβληματική εγκατάσταση για να γίνουν όλες οι απαραίτητες διαδικασίες αποκατάστασης και να κατασκευαστεί το νέο κύτταρο.
Το εγχείρημα ήταν αναμφίβολα δύσκολο. Μέσα σε 8 μήνες, με συντονισμένες ενέργειες του ΦΟΔΣΑ και της Διεύθυνσης Τεχνικών Έργων Δωδεκανήσου της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου η οποία υποστήριξε σε τεχνικό επίπεδο τις διαδικασίες ανάθεσης και επίβλεψης, κατασκευάστηκε, το νέο κύτταρο κι έτσι από την 1η Μαρτίου το κύτταρο και η εγκατάσταση τέθηκαν σε λειτουργία ξανά.
• Πόσο σημαντικό είναι το έργο αυτό για τη διαχείριση των απορριμμάτων και το περιβάλλον;
Με το έργο αυτό κοιτάζουμε με ηρεμία την επόμενη ημέρα καθώς πλέον και με το έργο ΣΔΙΤ, κατασκευής της Ολοκληρωμένης Εγκατάστασης Διαχείρισης Αποβλήτων της Ρόδου, το οποίο βρίσκεται σε εξέλιξη και θα ξεκινήσει η φάση του ανταγωνιστικού διαλόγου τους επόμενους μήνες θα δοθεί αποτελεσματική, οριστική και σε βάθος χρόνου λύση της διαχείρισης απορριμμάτων στην Ρόδο.
Το κύτταρο κατασκευάστηκε σύμφωνα με τα περιβαλλοντικά πρότυπα και κανόνες με στρώση υπόβασης, τεχνητό γεωλογικό φραγμό, γεωμεμβράνη, γεωύφασμα ώστε να δημιουργηθεί ένα στεγανό περίβλημα και να αποτραπεί διαρροή των ρύπων στο έδαφος και το υπόγειο νερό.
Κατασκευάστηκε δίκτυο διάτρητων και αδιάτρητων αγωγών για τη συλλογή και μεταφορά των στραγγισμάτων της νέας λεκάνης και έργων διαχείρισης ομβρίων με στόχο την ορθή συναρμογή υφιστάμενων και νέων υποδομών αντιπλημμυρικής προστασίας.
Παράλληλα προχωρήσαμε σε παρεμβάσεις στην εσωτερική οδοποιία, στα έργα αντιπλημμυρικής προστασίας του ΧΥΤΑ με καθαρισμούς των τάφρων περιμετρικά της λεκάνης, με έργα αντιπυρικής προστασίας και εκτέλεση εργασιών αποψίλωσης ενώ έχει γίνει ολική επικάλυψη όλων των απορριμμάτων που υπήρχαν στα 2 κύτταρα (περισσότερα από 50 στρέμματα), με συντήρηση της γεφυροπλάστιγγας και του συστήματος πυρόσβεσης, με επισκευή και συντήρηση των μηχανημάτων έργου.
• Ποιοι κανόνες λειτουργίας διέπουν πλέον τον ΧΥΤΑ Βορείας Ρόδου; Τι θα πρέπει να γνωρίζουν οι πολίτες και οι επιχειρηματίες;
Από 1η Μαρτίου ο ΧΥΤΑ Βόρειας Ρόδου επαναλειτουργεί, όπως πρέπει, με κανόνες, με οργάνωση και συμμόρφωση με την Νομοθεσία, με συνεχή παρακολούθηση των αποτελεσμάτων για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τους περιβαλλοντικούς στόχους και το κυριότερο με μια βασική δέσμευσή μας.
Με τρόπο τέτοιο όπου διαχειριζόμαστε αποτελεσματικά τα απορρίμματα, με μέτρα για τη μείωση, την ανακύκλωση, με πρόληψη και με συμπληρωματικές και καινοτόμες δράσεις ώστε να μην καταλήγει προς ταφή στο κύτταρο ανεξέλεγκτα όλος αυτός ο όγκος απορριμμάτων που παράγεται καθημερινά.
Τα ανακυκλώσιμα υλικά συσκευασίας θα πρέπει να οδηγούνται προς ανακύκλωση στο ΚΔΑΥ, οι ηλεκτρικές συσκευές (λευκές συσκευές πλυντήρια, κουζίνες) είτε μικρότερα όπως υπολογιστές θα πρέπει να αποθηκευτούν προσωρινά και να προωθηθούν προς ανακύκλωση, τα ξυλώδη υλικά να οδηγηθούν σε υποδομές διαχείρισης βιοαποβλήτων, τα ελαστικά προς ανακύκλωση κ.α
Αντίθετοι με πρακτικές του παρελθόντος θεωρούμε πως το περιβαλλοντικό και οικονομικό κόστος διαχείρισης ενός ΧΥΤΑ πρέπει να καλύπτεται από τους χρήστες του και δεν πρέπει να μεταβιβάζεται στις επόμενες γενιές.
• Έχουν αυξηθεί τα επίπεδα ανακύκλωσης στη Ρόδο;
Κύριε Γκαρτζώνη, θα έλεγα πως η αύξηση των ποσοστών ανακύκλωσης είναι ένας πολύ σημαντικός δείκτης καταγραφής προόδου που κρίνει σε μεγάλο βαθμό τη συνολική αποτελεσματικότητα του συστήματος διαχείρισης και των ανειλημμένων πρωτοβουλιών. Ωστόσο, ο δείκτης αυτός από μόνος του, παρατιθέμενος σε απόλυτα μεγέθη εκτός του γενικότερου πλαισίου, λειτουργεί αποπροσανατολιστικά, προάγοντας ενδεχομένως εσφαλμένες ερμηνείες επί των παρατηρούμενων τάσεων.
Μπορώ να σας πω μετά βεβαιότητας και σύμφωνα με τα διαθέσιμα σε εμάς δεδομένα των τελευταίων ετών, το ποσοστό των ανακτώμενων υλικών παραμένει σταθερό, χωρίς ιδιαίτερη μείωση ή αύξησή του. Η ποιότητα των υλικών του μπλε κάδου είναι το μεγάλο ζητούμενο. Στον μπλε κάδο πρέπει να απορρίπτονται μόνο ανακυκλώσιμες συσκευασίες που είναι άδειες, καθαρές και χωρίς σακούλες. Πρέπει λοιπόν να εντατικοποιήσουμε τα ποσοστά ανακύκλωσης και το κυριότερο την ποιότητα των υλικών τα οποία τοποθετούνται στον μπλε κάδο.
Ίσως να έχετε δει και την πρόσφατη δημοσίευσή μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπου ενημερώνουμε για τις διαπιστώσεις μας σχετικά με την εσφαλμένη χρήση του μπλε κάδου, παρουσιάζοντας εικόνες από το περιεχόμενο των μπλε κάδων της πόλης που εισέρχεται στο ΚΔΑΥ Ρόδου και πληροφορούμε τον κόσμο για τις συνέπειες που προκαλούνται στη διαδικασία ανάκτησης από τέτοιου είδους πρακτικές, οι οποίες ουσιαστικά αχρηστεύουν όλα τα ανακυκλώσιμα υλικά του μπλε κάδου καθιστώντας αυτά τελικά μη ανακυκλώσιμα.
• Η εφαρμογή just go zero app, για την ανακύκλωση και περισυλλογή από το σπίτι ή την επιχείρηση των παλαιών ηλεκτρικών συσκευών, ρούχων, μπαταριών και τηγανέλαιων, είναι μία ακόμη πρωτοποριακή πρωτοβουλία. Ποια είναι η ανταπόκριση των πολιτών;
Η εφαρμογή Just Go Zero App λειτουργεί από τα μέσα Μαρτίου και απευθύνεται στους δημότες της πόλης της Ρόδου οι οποίοι μπορούν μέσω αυτής να καλέσουν, εντελώς δωρεάν, ειδικό συνεργείο για να παραλάβει συγκεκριμένους τύπους αποβλήτων, δηλαδή μικρές έως μεσαίες ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές, ρούχα, παπούτσια, μικρές μπαταρίες προς ανακύκλωση. Σταδιακά θα προστίθενται και νέα ρεύματα αποβλήτων για ανακύκλωση μέσω της εφαρμογής. Πρόθεσή μας είναι να βοηθήσουμε τον κόσμο με εργαλεία σύγχρονα μέσω των οποίων η ανακύκλωση γίνεται ευκολότερη. Έχουμε ήδη πάνω από διακόσια είκοσι εγγεγραμμένα νοικοκυριά και έχουν ανακυκλωθεί μέχρι στιγμής 401,35 κιλά υλικών που διαφορετικά θα κατέληγαν στα σκουπίδια.
• Από τη σύστασή του μέχρι σήμερα, ποιες είναι οι σημαντικότερες επιτυχίες του ΦΟΔΣΑ Ν. Αιγαίου; Ποιοι είναι οι επόμενοι σας στόχοι;
Έχοντας σχεδιάσει και προγραμματίσει στα μόλις 4 χρόνια ύπαρξής μας αθροιστικά 16 μεγάλα έργα συνολικού προϋπολογισμού € 259.366.270,21 τα οποία βρίσκονται σε υλοποίηση διαμορφώνουμε τη δομή του Συστήματος Διαχείρισης που θα εξυπηρετεί τα νησιά μας για την επόμενη εικοσαετία, μέσα από το μεγαλύτερο πρόγραμμα επενδύσεων υποδομών στην ιστορία της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου. Αναλογιζόμενος τα μεγέθη των εγχειρημάτων αυτών, ενδεχομένως κάποιος να τα έκρινε ως μια επαρκή ένδειξη επίτευξης έργου για τον Φορέα, αλλά όχι εμείς.
Εμείς με ξεκάθαρο σχέδιο και θέτοντας ρεαλιστικούς στόχους συνεχίζουμε αδιάκοπα έργα και δράσεις που αναβαθμίζουν την περιβαλλοντική διαχείριση των νησιών μας.
Προβάλλουμε τις αρχές της Βιωσιμότητας, της Αειφόρου Ανάπτυξης και της Κυκλικής Οικονομίας μέσα από τη συμμετοχή μας σε συνέδρια, ημερίδες, διοργανώσεις φορέων και οργανισμών εθνικής και διεθνούς εμβέλειας, όπως η Διάσκεψη του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (COP 28), η Διεθνής Διάσκεψη για τη Βιώσιμη Διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων που θα πραγματοποιηθεί τον επόμενο Ιούνιο , και πολλές ακόμη εκδηλώσεις.
Παράλληλα, ως ΦΟΔΣΑ Νοτίου Αιγαίου έχουμε καταθέσει περισσότερες από 10 προτάσεις προς έγκριση και χρηματοδότηση στα διακρατικά προγράμματα συνεργασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης «Interreg» και «Erasmus+».
Βελτιστοποιούμε την εφικτότητα ανάπτυξης των ιδανικών συστημάτων διαχείρισης μοντελοποιώντας ολοκληρωμένες λύσεις κυκλικότητας σε νησιά της Περιφέρειάς μας -όπως το παράδειγμα της Τήλου- με στόχο την προτυποποίηση της κεκτημένης γνώσης και της αποκτώμενης τεχνογνωσίας που προκύπτουν από την εμπειρική εφαρμογή και με απώτερο σκοπό την καθολική εφαρμογή των αποτελεσματικών αειφόρων πρακτικών, οι οποίες πραγματικά λειτουργούν σε κάθε νησί της Περιφέρειας.
Επανακαθορίζουμε την έννοια της διαλογής με ψηφιακές τεχνολογίες και εργαλεία μετασχηματίζοντας τον τρόπο με τον οποίο ως πολίτες αντιμετωπίζουμε την διαλογή των αποβλήτων που παράγουμε, εγκαθιδρύοντας υπηρεσίες κατά παραγγελία παραλαβής συγκεκριμένων τύπων αποβλήτων από τις οικίες των δημοτών της Ρόδου μέσα από την εφαρμογή Just Go Zero App που αναφέρθηκε προηγουμένως.
Πρωτοστατούμε και συμμετέχουμε σε εκστρατείες εκμηδενισμού των ρύπων μη ανακυκλώσιμων τύπων αποβλήτων υποστηρίζοντας τον στόχο για τη σταδιακή κατάργηση των πλαστικών μιας χρήσης στο νησί της ρόδου μέσα από την πρωτοβουλία «The Rhodes Co-lab. Sustainable destination» της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου και του ομίλου TUI, που ήδη πραγματοποιείται σε συνεργασία με τον Δήμο Ρόδου, το ίδρυμα TUI Care Foundation, τον Κ2 Αναπτυξιακό Οργανισμό της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου και άλλους παραγωγικούς φορείς της Ρόδου.
Επιπροσθέτως, πραγματοποιούμε ενημερώσεις σε σχολεία και εκπαιδευτικά ιδρύματα προσεγγίζοντας μαθητές όλων των τάξεων του Γυμνασίου και του Δημοτικού, ενώ παράλληλα υλοποιούμε σε συνεργασία με τις σχολικές μονάδες εκπαιδευτικές επισκέψεις στις εγκαταστάσεις του ΚΔΑΥ Ρόδου. Αυτές είναι ορισμένες μόνον από τις δράσεις και τις ενέργειες τις οποίες ως Φορέας Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων προάγουμε και υλοποιούμε προς επίτευξη του καταστατικού μας στόχου που είναι η εξασφάλιση της υιοθέτησης και της χρηστής εφαρμογής βιωσιμότερων πρακτικών διαχείρισης των παραγόμενων αποβλήτων με γνώμονα την προάσπιση της υγείας των κατοίκων των νησιών μας και την προστασία των φυσικών οικοσυστημάτων που μας προσφέρουν ζωή.
Συγχαρητήρια κ. Γαμβρούδη