«Αιδώς Αργείοι» θα έλεγε ο ρήτορας Αισχύνης που το 330 π.Χ. στον αρχαιολογικό χώρο της περιοχής ίδρυσε τη Ρητορική Σχολή, αντικρύζοντας τη σημερινή εικόνα εγκατάλειψης του πάρκου στο Ροδίνι.
Το πάρκο έχει αφεθεί στη μοίρα του, χωρίς ουσιαστική συντήρηση για πολλά χρόνια. Κατεστραμμένες ξύλινες κατασκευές, σπασμένα παγκάκια, δένδρα κομμένα και αποξηραμένα, αμφιθέατρο κακοποιημένο, graffiti, κατεστραμμένες τουαλέτες σε πρωτοφανή κατάσταση, σκουριασμένα σίδερα και κάγκελα προστασίας. Τοιχία έχουν καταρρεύσει και σε πολλά σημεία έχουν γίνει κατολισθήσεις των πρανών. Ο περιμετρικός δρόμος που οδηγούσε από τη Λεωφόρο Ρόδου- Λίνδου στα Πευκάκια και στο Ιταλικό πάρκο έχει κυριολεκτικά διαλύσει και τα πτηνά που υπάρχουν στο ρέμα, παγώνια, πάπιες χήνες επιβιώνουν με τη συνδρομή των ζωόφιλων, αλλά και των περιηγητών του αρχαιότερου πάρκου της Ευρώπης που αποτελεί πλέον «μαύρο στίγμα» για τη Ρόδο.
Η κατάσταση είναι τραγική. Κλασική εικόνα κακής συντήρησης και παντελούς αδιαφορίας. Επιπρόσθετα πολλές άστοχες παρεμβάσεις και προσθήκες που είχαν γίνει στο παρελθόν επιβαρύνουν την κατάσταση του ροδιακού πάρκου που ενδεχομένως να αποτελεί έργο που έχει μελετηθεί περισσότερο από το καθένα και μόνο ένα μικρό τμήμα έχει υλοποιηθεί.
Όπως προ ημερών έγραψε η «δ», ακόμη εκκρεμούν αγωγές αρχιτεκτόνων και μηχανικών για την πληρωμή τους που φτάνουν το συνολικό ποσό των 460 χιλ ευρώ. Η τελευταία ουσιαστική παρέμβαση έγινε στο τμήμα του παλιού ιταλικού πάρκου το 2019, με την πρώτη φάση να ανέρχεται στο ποσό των 560 χιλ. ευρώ. Τόσο ο αείμνηστος δήμαρχος Φώτης Χατζηδιάκος, όσο και ο περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου Γιώργος Χατζημάρκος είχαν την πρόθεση να ολοκληρώσουν την παρέμβαση, καθώς το πάρκο Ροδινιού, αποτελεί από αισθητικής και ιστορικής απόψεως τοπίο ιδιαίτερης σημασίας. Οι εργασίες που εκτελέσθηκαν αφορούσαν τη διαμόρφωση μονοπατιών πρόσβασης και περιπάτου, αποκατάσταση και ανακατασκευή αναλυμματικών τοίχων των πρανών, πλήρωση των λιθόκτιστων κλιμάκων, καθιστικών και λιθόκτιστων τοιχίσκων, καθαρισμό οχετών και φρεατίων, λιμνών από τα φερτά υλικά, αντικατάσταση και συμπλήρωση των ξύλινων προστατευτικών κιγκλιδωμάτων κατά μήκος των διαδρόμων, επισκευή γεφυρών και τοποθέτηση ενημερωτικών πινακίδων, αστικού εξοπλισμού κ.α. Οι ιδιαίτερες συνθήκες και τα πλημμυρικά φαινόμενα που επικρατούν στο πάρκο, απαιτούν διαρκή φροντίδα, καθώς και επί θητείας του δημάρχου Γιώργου Γιαννόπουλου είχαν πραγματοποιηθεί έργα αποκατάστασης το 1998-2000 (παλιό ιταλικό πάρκο, επέκτασή του με νέες κατασκευές και δημιουργία χώρου ψυχαγωγίας) αλλά και σωστικές παρεμβάσεις αργότερα.
Μελέτες και υποσχέσεις
Το 2021 αποφασίσθηκε η διαχείριση του πάρκου να περάσει στην ΔΕΡΜΑΕ και ο πρόεδρός της Γιάννης Ιατρίδης παρουσίασε επικαιροποιημένη μελέτη αποκατάστασης και ανάδειξης του Ροδινιού, υποστηρίζοντας ότι απομένουν οι εγκρίσεις από Αρχιτεκτονική Επιτροπή και Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου για την Α’ Φάση συνολικού προϋπολογισμού 1,250 εκατ. ευρώ.
«Η Β’ Φάση θα αφορά στη διαχείριση και τη λειτουργία του Πάρκου ώστε να αποτελέσει πραγματικά το σημείο συνάντησης όλων των Ροδιτών και των επισκεπτών του νησιού μας. Ένα ζωντανό κύτταρο ιστορίας και πολιτισμού, έναν χώρο άθλησης, συνάθροισης και αναψυχής. Ένα Πάρκο σημείο αναφοράς όχι μόνο στις αναμνήσεις μας. Ένα σύγχρονο «ανοιχτό πολυχώρο» έκφρασης που θα αναδεικνύεται η ιστορικότητά του και η δυναμική του στον χρόνο» δήλωνε ο κ. Ιατρίδης.
Ο πρώην δήμαρχος Καλλιθέας παραιτήθηκε και η ευθύνη της ΔΕΡΜΑΕ, πέρασε στον νυν δήμαρχο Ρόδου κ. Κολιάδη. Οι διαμαρτυρίες των πολιτών συνεχίστηκαν και μετά από δημόσια επιστολή που δημοσιεύθηκε στον Τύπο από τον συνταξιούχο εκπαιδευτικό Κώστα Σάρλη με τίτλο «Ο ανεκδιήγητος δρόμος στο Ροδίνι και οι πάπιες που πεθαίνουν απ’ την πείνα» ο τότε πρόεδρος της ΔΕΡΜΑΕ, ΠΡΟΤΟΥΡ και ΔΟΠΑΡ Αλέξανδρος Κολιάδης έκανε αυτοψία με τριμελή επιτροπή (10/3/2023) συνοδεία του εκπαιδευτικού στο πάρκο του Ροδινιού για να διαπιστώσει επί τόπου τα «κακώς κείμενα» και να φροντίσει για τις όποιες ενέργειες αποκατάστασης.
Σύμφωνα με όσα ανέφερε ο Κ. Σάρλης: «Θα κρατήσω τη διαπίστωση του κ. Κολιάδη που με εξέπληξε, όταν αντικρίζοντας το «θέαμα» της γκαντεμιάς για την εγκατάλειψη του πάρκου, αναφώνησε «ΝΤΡΟΠΗ!» δικαιώνοντάς με όταν στο τέλος κάθε πρότασής μου, επαναλάμβανα για τους «πρώην» και τους «νυν» άρχοντες της πανέμορφης Ρόδου μας, το «Σαν δεν ντρέπεστε λέω εγώ!…» κατέληγε σε άρθρο του ο συνταξιούχος εκπαιδευτικός.
Το Parco Rodina που
διαμόρφωσαν οι Ιταλοί
Η ξεχωριστή ομορφιά της κοιλάδας του Ροδινιού αναγνωρίστηκε και στους αιώνες αυτούς παρόλο που η αστική ζώνη περιορίστηκε σε μεγαλύτερη απόσταση. Το τοπωνύμιο «Ροδίνι» υιοθετήθηκε από μία μαρμάρινη επιγραφή που βρέθηκε κοντά στην περιοχή και είχε χαραγμένο πάνω της το όνομα «ΡΟΔΙΝΑ», το οποίο αποτελούσε όνομα γυναικών στη δωρική διάλεκτο. Από έγγραφα της εποχής είναι γνωστό ότι, κατά τον 13ο αιώνα, όταν η Ρόδος ήταν τμήμα του Βυζαντινού κράτους, στο Ροδίνι επιλέχθηκε να εδραιωθεί το μοναστήρι «Ροδίνης», ιδιοκτησίας του βασιλείου.
Το 1912 ξεκινάει η περίοδος της Ιταλικής κατοχής της πόλης. Οι Ιταλοί, που είχαν ήδη βαθιά παράδοση στην αρχιτεκτονική τοπίου και ιδιαίτερα στην κατασκευή κήπων και στη διαχείριση των υδάτων, είδαν την κοιλάδα του Ροδινιού σαν μία μεγάλη ευκαιρία για τη δημιουργία ενός “επίγειου παραδείσου”, για αναψυχή κοντά στην πόλη. Έτσι εκείνη την περίοδο συνδέθηκε η πόλη με το «Ζιμπουλί» με τη σημερινή οδό Λίνδου, τονίζοντας την με μία αλέα κυπαρισσιών και το 1929 διαμορφώθηκε μεγάλο πάρκο (Parco Rodina), που ανέδειξε με τοπιακές παρεμβάσεις τη φυσική ομορφιά της κοιλάδας. Κατασκευάστηκαν, μικρά φράγματα, με σκοπό την ομαλή διευθέτηση του ρέματος, το οποίο την περίοδο του χειμώνα μετατρεπόταν σε ορμητικό χείμαρρο, λόγω του φυσικού ανάγλυφου του εδάφους. Έτσι δημιουργήθηκαν κανάλια, τα οποία αφενός απέκοβαν την ορμή του νερού, αφετέρου συνέβαλαν στην αύξηση της απαραίτητης υγρασίας για την ανάπτυξη του βιοτόπου. Κατασκευάστηκαν, επίσης, πρανή και τοιχία αντιστήριξης για τη διαμόρφωση μονοπατιών παραπλεύρως του ρέματος, ξύλινες γέφυρες, παρτέρια και σκαλοπάτια διακοσμημένα με βράχια, κιόσκια και παγκάκια και βραχώδεις λίμνες με σιντριβάνια. Οι παρεμβάσεις αυτές, πού έχουν επιρροές από τους νατουραλιστικούς Αγγλικούς κήπους και τους Ιταλοπρεπείς των αρχών του 20ού αιώνα, ολοκληρώθηκαν το 1930 και διατηρούνται μέχρι σήμερα αυτούσιες στο μεγαλύτερο μέρος της κοιλάδας. Οι Ιταλοί εμπλούτισαν επίσης το πάρκο με ελεύθερα ζώα όπως ψάρια, χελώνες, πάπιες και παγώνια, αλλά διαμόρφωσαν επίσης ζωολογικό κήπο με ζώα σε κλουβιά προς έκθεση. Μετά την ενσωμάτωση και υπό την ελληνική πλέον διοίκηση το Ροδίνι αποκαταστάθηκε και χρησιμοποιήθηκε και πάλι ως πάρκο περιπάτου και αναψυχής, επαναλειτούργησε το κέντρο διασκέδασης και πραγματοποιούνταν πολλές εκδηλώσεις, όπως η καθιερωμένη γιορτή κρασιού, τοποθετήθηκε βαρκάρης και εξοπλισμός για βόλτες στα κανάλια, εισήχθησαν νέα ζώα σε κλουβιά (τα οποία στη συνέχεια αφαιρέθηκαν) αλλά και ελεύθερα.
Μέχρι σήμερα, όμως, πολλές φορές εγκαταλείφθηκε και έχασε την αξία και την επισκεψιμότητά του, με μερικές εξαιρέσεις συντήρησης και αποκατάστασης του χώρου από τον δήμο Ρόδου. Η εικόνα του πάρκου του Ροδινιού είναι κυριολεκτικά αποκαρδιωτική…
