Ενας χρόνος συμπληρώνεται από την καταστροφική πυρκαγιά που ξεκίνησε στις 18/07/2023 και μετά από σχεδόν 11 μέρες διαδρομής στην κεντρική, δυτική και νοτιοανατολική Ρόδο, κατέστρεψε έκταση που προσεγγίζει τα 177.735 km2 σύμφωνα με τα στοιχεία από το Copernicus.
Η φωτιά ξέσπασε μέσα σε πυκνό δάσος δυτικά των ορεινών οικισμών Σαλάκου και Απολλώνων, μεταξύ των χωριών Απολλώνων και Λάρδου. Έως το πρωί της 29ης Ιουλίου 2023 που έσβησε η πυρκαγιά, είχε καλύψει συνολικά 177.73,5 εκτάρια. Τα χαρακτηριστικά των πυρόπληκτων εκτάσεων ήταν πυκνός δασικός ιστός, θάμνοι, δεντροφυτείες και ξερή βλάστηση. Ευτυχώς δεν υπέστησαν άμεσες ζημιές τουριστικά αξιοθέατα, όμως επλήγησαν οι περιμετρικές ζώνες στην Μονή Παναγίας Υψενής στη Λάρδο και στο Μεσαιωνικό Κάστρο Ασκληπειού, ενώ σημαντικές ζημιές υπέστησαν τρία μεγάλα ξενοδοχεία της περιοχής Κιοτάρι που αποφάσισαν το κλείσιμο για το υπόλοιπο της σεζόν. Η μεγάλη, όμως, καταστροφή βαραίνει το περιβάλλον, καθώς παρθένα δάση αφανίστηκαν και το άλλοτε πράσινο νησί μεταβάλλεται σε έδαφος με μεικτές ζώνες.
Η επιτυχημένη διαδικασία εκκένωσης
Το μεγάλο κύμα εκκένωσης, σημειώθηκε το Σάββατο 22 Ιουλίου 2023, όταν η φωτιά απειλούσε τους οικισμούς Πυλώνα, Λάρδο, Ασκληπιείο και Κιοτάρι. Τότε ξεκίνησε η επιχείρηση μαζικής μετακίνησης τουριστών από τις παραλίες Κιοταρίου και μετακίνηση προς Γεννάδι με λεωφορεία που κατάφεραν να φτάσουν στην περιοχή. Στο Κιοτάρι, τα 3 μεγάλα ξενοδοχεία με χιλιάδες ενοίκους αποφάσισαν να μην εκκενώσουν. Το έπραξαν αιφνιδιαστικά 2μιση ώρες μετά το μήνυμα του 112, χωρίς προηγούμενη ενημέρωση των αρχών για συνδρομή βοήθειας και όταν το αποφάσισαν η πρόσβαση δια ξηράς από την ανατολική πλευρά του νησιού (επαρχιακή οδός) είχε διακοπεί για λόγους ασφαλείας. Η μετακίνηση όλων των τουριστών από παραλία Κιοταρίου και Γενναδίου στα κέντρα υποδοχής και φιλοξενίας έγινε από την δημοτική Συγκοινωνία ΡΟΔΑ, ΚΤΕΥΛ, ΤΑΧΙ, ΙΧ (απροσδιόριστος αριθμός), Λεωφορεία Τ.Ο. Στρατού, Uber και πλωτά μέσα. Η διαδικασία εκκένωσης ολοκληρώθηκε την αυγή της Κυριακής 23.07.2023 όταν κατέπλευσαν και τα τελευταία πλωτά μέσα στο λιμάνι της Ρόδου. (Λιμενικά σκάφη, 3 ΠΛΣ- Περιπολικό, ΙΝΓ-ναυαγοσωστικό), 20 ιδιωτικά σκάφη, 1 σκάφος Πολεμικού Ναυτικού για ασφάλεια).
Περίπου 25 χιλιάδες τουρίστες, κάτοικοι χωριών και εργαζόμενοι μεταφέρθηκαν με ασφάλεια σε δομές υποδοχής και φιλοξενίας (Γυμναστήρια, Σχολεία, Ξενοδοχεία, Κοινοτικές Αίθουσες, οικίες κλπ) με πρωτοβουλία του Δήμου Ρόδου σε συνεργασία με την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου και το Υπουργείο Πολιτικής Προστασίας & Κλιματικής Αλλαγής. Η μεταφορά των τουριστών έγινε από δημοσίους φορείς συγκοινωνιών ΡΟΔΑ, ΚΤΕΥΛ, Τάγματα Εθνοφυλακής κλπ μετά την επίταξή τους. Ο μεγάλος όγκος των τουριστών διοχετεύτηκε με ευθύνη του συντονιστή του δήμου Ρόδου στα κλειστά γυμναστήρια Καλλιθέας, Βενετοκλείου, Ιαλυσού σε σχολεία σε συνεργασία με την δευτεροβάθμια και πρωτοβάθμια εκπαίδευση σε χώρους που ανήκουν στον Δήμο Ρόδου.
Σημαντικό μέρος της φιλοξενίας ανέλαβαν και οι ξενοδοχειακές μονάδες που διέθεσαν χώρους υποδοχής μέχρι είτε την αναχώρηση, είτε την εξεύρεση διαθέσιμων δωματίων τις μέρες που ομαλοποιείτο η έκτακτη κατάσταση. Συγκλονιστική υπήρξε και η ανταπόκρισή επιχειρήσεων, είτε κατοίκων του νησιού, που φιλοξένησαν τους ξένους επισκέπτες ακόμη και στα σπίτια τους!
Εκατοντάδες εθελοντές που έσπευσαν στους χώρους υποδοχής φρόντισαν παρά τις δύσκολες συνθήκες να μην λείψει τίποτα στους εκκενωμένους τουρίστες. Η άριστη διαδικασία εκκένωσης και το γεγονός ότι δεν σημειώθηκε ούτε καν μικροτραυματισμός, στην πύρινη λαίλαπα που έκαιγε σχεδόν για 11 μέρες το νησί, επέφερε μικρό κύμα ακυρώσεων και αλλαγή ημερομηνίας διακοπών. Σε συνεργασία με τους Τ.Ο. ανεστάλησαν οι αφίξεις πτήσεων των μεγάλων ταξιδιωτικών οργανισμών για περίπου 10 μέρες.
Η άριστη διαχείριση του σκέλους εκκένωσης και το εξαιρετικό εθελοντικό κίνημα των πολιτών που αγκάλιαζαν κάθε ξένο επισκέπτη κυριάρχησε στον παγκόσμιο Τύπο, καταφέρνοντας να προκαλέσει το ενδιαφέρον (όσων βιαίως διέκοψαν τις διακοπές τους καθώς ήταν στην αιχμή του καλοκαιριού και δεν υπήρχαν διαθέσιμα δωμάτια) και να κλείσει θετικά τη μεγάλη εικόνα.
Δεν χάθηκε ούτε βαλίτσα!
Ο Δήμος Ρόδου συγκρότησε μια Έκτακτη Ανάπτυξη Μηχανισμού πάνω από την οργανική στην οποία συμμετείχαν αιρετοί και υπηρεσιακοί υπάλληλοι σε συνεργασία με την ΓΓ. Πολιτικής Προστασίας- Περιφερειάρχη- Δήμαρχο στην έδρα της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου.
Όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς επικοινωνούσαν μέσω αυτού του μηχανισμού με κάθε ενδιαφερόμενο, ενώ το Υπουργείο Εξωτερικών είχε στήσει Help Desk στο αεροδρόμιο της Ρόδου για τη διευκόλυνση των επισκεπτών που ήθελαν να επιστρέψουν στις πατρίδες τους αλλά είχαν χάσει ταξιδιωτικά έγγραφα (διαβατήρια, ταυτότητες κλπ), είτε είχαν εγκαταλείψει τις βαλίτσες στις παραλίες.
Σημειώνεται ότι ο δήμος Ρόδου έστησε και μηχανισμό για την επιστροφή των προσωπικών αντικειμένων των εκκενωμένων τουριστών που παρέλαβαν οι κάτοχοί τους χωρίς να χαθεί ούτε μια από τις εκατοντάδες αποσκευές που εγκατέλειψαν λόγω αδυναμίας μεταφοράς από τα ξενοδοχεία την ώρα της εκκένωσης.
Η επιτυχημένη διαδικασία της εκκένωσης αποτέλεσε σημείο πολιτικής τριβής, καθώς οι κάτοικοι στο Μάτι υποστήριξαν ότι στη δική τους περίπτωση, η πολιτεία δεν επέδειξε αντίστοιχα αντανακλαστικά, αναφέροντας ως ενδεικτικό παράδειγμα την τραγική αντίστοιχα διαχείριση ανάλογου φυσικού φαινομένου στη Χαβάη (ΗΠΑ), όπου οι πυρκαγιές άφησαν πίσω τους 388 νεκρούς και αγνοούμενους τον Αύγουστο 2023.
Με σχετική διαφημιστική καμπάνια που έτρεξε με πρωτοβουλία της ΠΝΑι με το Υπουργείο Τουρισμού, η κανονικότητα επανήλθε σε σύντομο χρονικό διάστημα στο νησί.
Αποζημιώσεις στους πληγέντες
Αμέσως μετά την πυρκαγιά μεικτά κυβερνητικά κλιμάκια βρέθηκαν στο νησί για να καταγράψουν τις ζημιές που προκάλεσε η φωτιά σε οικισμούς, επιχειρήσεις κυρίως στην αγροτική και κτηνοτροφική παραγωγή. Στις περιοχές που υποδείχθηκαν και επετράπη η πρόσβαση στα κλιμάκια της Γενικής Γραμματείας Αποκατάστασης Φυσικών Καταστροφών και Κρατικής Αρωγής του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας.
Πραγματοποιήθηκαν συνολικά 45 αυτοψίες και καταγραφές των πληγεισών κτιριακών εγκαταστάσεων από τα κλιμάκια, εντοπίζοντας ανά Δημοτική Κοινότητα τα παρακάτω: Στις κοινότητες Λαέρμων και Λάρδου, 7 συνολικές καταγραφές ζημιών σε κατοικίες, επαγγελματικούς χώρους, αποθήκες, στάβλους, κλπ, εκ των οποίων 4 κτήρια χαρακτηρίστηκαν ως προσωρινά – μέχρι να επισκευαστούν – ακατάλληλα για χρήση και 3 χαρακτηρίστηκαν ως κατάλληλα για χρήση με ανάγκη μικρών επισκευών.
Στις κοινότητες Γενναδίου και Ασκληπιείου, 38 συνολικές καταγραφές ζημιών σε κατοικίες, επαγγελματικούς χώρους, αποθήκες, στάβλους, κλπ, εκ των οποίων 6 κτήρια χαρακτηρίστηκαν ως επικίνδυνα για χρήση («κόκκινα»), 18 χαρακτηρίζονται ως προσωρινά – μέχρι να επισκευαστούν – ακατάλληλα για χρήση και 14 χαρακτηρίστηκαν ως κατάλληλα για χρήση με ανάγκη μικρών επισκευών.
Σημειώνεται ότι για το 2023, σύμφωνα με το σχετικό έγγραφο που υπεβλήθη στην Πυροσβεστική Υπηρεσία από τον Δήμο Ρόδου στο πλαίσιο της αναζήτησης ευθυνών και αναφέρεται στο χρονικό και στις ενέργειες της Πολιτικής Προστασίας του Δήμου Ρόδου (Αρ.Πρ.:57289 Ημ. Πρ. :12/09/2023), οι προληπτικές δαπάνες της πολιτικής προστασίας έφτασαν το 1.157.363,36 σε έργα βατότητας αγροτικών δρόμων και έργα αποκατάστασης χώρων για τον προληπτικό καθαρισμό σε όλες τις ενότητες του Δήμου Ρόδου.
Ο Δήμος Ρόδου είχε προσλάβει προσωπικό 74 ατόμων με συμβάσεις ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου πέντε (5) μηνών για την αντιμετώπιση εποχικών αναγκών στον τομέα της πυρασφάλειας (άρθρο 43 Ν. 5043/2023). Η χρηματοδότηση το έτος 2023 από το υπ. Εσωτερικών ανήλθε σε 280.000 ευρώ.
Ένα χρόνο μετά η προανακριτική διαδικασία δεν έχει κλείσει, ο εισαγγελέας έχει παρέμβει αναζητώντας την αλήθεια με εντολή ΕΔΕ για την «οσμή» συγκάλυψης ευθυνών αρμοδίων ανώτερων αξιωματικών της Πυροσβεστικής, η αναδάσωση «τρέχει», αποζημιώσεις εκκρεμούν και η γη παραμένει «μαύρη» από κει που πέρασε η πυρκαγιά.
