Συνδυασμένα με τη χαλαρότητα, τη διάθεση για χορό, γεμάτα κέφι και μπρίο, τα νησιώτικα πανηγύρια του Δεκαπενταύγουστου ξεκινούν από αυτή τη βδομάδα και φθάνουν μέχρι τα τέλη του Αυγούστου, «κλείνοντας» τη «σεζόν» στα «εννιάμερα της Παναγίας», στις 24 Αυγούστου, ή στην Κοίμηση κατά το παλαιό ημερολόγιο. Σε νησιά, από τους Οθωνούς έως το Καστελόριζο και από τη Σαμοθράκη έως τη Γαύδο, όπου υπάρχουν εκκλησίες και μοναστήρια έχουμε ένα δεκαπενθήμερο ξέσπασμα χαράς και φόρου τιμής στο αγαθό της ζωής. Και είναι εντυπωσιακό αλλά και ενδεικτικό της «φιλοσοφίας» της Ορθοδοξίας, καθώς όλα τα πανηγύρια ξεδιπλώνονται γύρω από την Κοίμηση της Παναγίας, δηλαδή «γλεντάμε» με έναν αρχαιοελληνικό τρόπο μία… χριστιανική κηδεία! Τα γλέντια, οι χοροί, αλλά και οι παρακλήσεις και οι ολονυκτίες σε ξωκκλήσια και μοναστήρια, κρατούν έως το πρωί, και σε αυτά παίρνουν μέρος ακόμα και οι τοπικοί παπάδες, αναπόσπαστο κομμάτι του ψηφιδωτού της σύγχρονης νεοελληνικής κοινωνίας.
Παραδοσιακά πανηγύρια του 15Αύγουστου
Αμοργός: Τα πολλά μεγάλα και μικρά πανηγύρια της έχουν κλέψει τις εντυπώσεις. Ωστόσο, το νεότερο πανηγύρι του Χριστού, που πραγματοποιείται στην καρδιά της χώρας της Αμοργού, στις 6 Αυγούστου, στην κεντρική πλατεί,α γνωστή στους ντόπιους ως «Λόζα», αποτελεί μία ξεχωριστή καλοκαιρινή γιορτή. Προσφέρονται δωρεάν τηγανιτή αθερίνα, τηγανητός μπακαλιάρος και σαλάτες, υπό τον ήχο του βιολιού και του λαούτου από ντόπιους μουσικούς. Το Δεκαπενταύγουστο το πανηγύρι στήνεται στην Παναγιά την Πανοχωριανή, με αμοργιανά ρακόμελα, και με τις ντόπιες σπεσιαλιτέ πατατάτο και ξιδάτο. Με την περιφορά της εικόνας στα Κατάπολα, την οποία συνοδεύουν τα καΐκια από τη θάλασσα, δημιουργείται ένα όμορφο θέαμα.
Αστυπάλαια: Ανάμεσα στα Δωδεκάνησα και στις Κυκλάδες η Αστυπάλαια γιορτάζει τη Μεγαλόχαρη με ένα τριήμερο πανηγύρι στην Παναγία την Πορταΐτισσα της Μονής Ιβήρων. Την παραμονή, μετά τον εσπερινό, στήνεται γλέντι στον περίβολο της εκκλησίας, και ανήμερα, έξω από την εκκλησία, μαγειρεύουν το «Λαμπριανό» – αρνί γεμιστό. Την επομένη διεξάγονται αγώνες κολύμβησης και τα «κουκάνια» στον Πέρα Γιαλό. Περιλαμβάνουν το «γιαουρτάϊσμα», όπου με δεμένα μάτια ταϊζει ο ένας τον άλλο γιαούρτι, τράβηγμα του σχοινιού, αυγομαχίες και το γνωστό «πετεινό». Η νεολαία προσπαθεί να πιάσει ένα καλάθι με ψεύτικο κόκορα στην άκρη μίας κολόνας πάνω από τη θάλασσα, η οποία είναι αλλειμένη με γράσο, για να γλιστράει.
Ικαρία: Στην θρυλική Ικαρία τα πανηγύρια είναι αναπόφευκτα. Πόλος έλξης τόσο για Έλληνες επισκέπτες όσο και για τουρίστες όλο το χρόνο. Αν βρεθείτε το Δεκαπενταύγουστο στο νησί, προτιμήστε το πανηγύρι στο Γιαλισκάρι, όπως και το μεγαλύτερο του Αιγαίου που δεν είναι άλλο από της Λαγκάδας, γνωστό σε όλους ως «της Παναγιάς της Ρέιβερ». Τα βιολιά αντηχούν σε όλο το νησί, ο κόσμος χορεύει ασταμάτητα, ενώ τον γνωστό Ικαριώτικο σέρνουν οι νέοι 20-30 ετών. Παραδοσιακό έδεσμα της βραδιάς το κατσίκι και το κόκκινο νησιώτικο κρασί. Αν τύχει και ξεμείνετε στο νησί μέχρι τις 30 Αυγούστου, επισκεφτείτε τον Άγιο Αλέξανδρο, στους Κουνιάδους Ραχών της Ικαρίας, για το πανηγύρι των Κουνιάδων.
Νάξος: Απείρανθος, Γαλήνη, Εγγαρές… Σχεδόν σε κάθε χωριό στήνεται μία ατέλειωτη γιορτή, με γνωστούς τοπικούς καλλιτέχνες και συγκροτήματα. Στο Φιλώτι, το μεγαλύτερο χωριό του νησιού, το γλέντι κρατά τρεις ημέρες, με ντόπιο κρασί και μεζέδες, συνοδεία του βιολιού, του λάουτου και της τσαμπούνας, και χορό –συρτός, μπάλος, βλάχα– με παραδοσιακές φορεσιές. Γιορτάζουν τα Μοναστήρια της Φανερωμένης και της Αγιάς, ενώ Θεία Λειτουργία τελείται σε όλες τις εκκλησίες της Παναγιάς. Όσοι παραμείνουν το τριήμερο θα έχουν την ευκαιρία να συμμετάσχουν στο μεγάλο πανηγύρι του Συλλόγου Φιλωτιτών Νάξου, στο Φιλώτι, στις 17 Αυγούστου.
Αλόννησος: Ο Δεκαπενταύγουστος γιορτάζεται με το «πάντρεμα» των δώρων της Φύσης και των ανθρώπινων συναισθημάτων. Όσοι βρεθούν στο νησί θα έχουν την ευκαιρία να «ζήσουν» την αναβίωση του παραδοσιακού γάμου από την πλευρά των συγγενών. Η νύφη φορά την παραδοσιακή νυφιάτικη στολή της –τη μόρκα– και πηγαίνει στην εκκλησία μαζί με το γαμπρό και το κουμπάρο, ενώ ακολουθούν συγγενείς και καλεσμένοι, υπό τον ήχου βιολιού, λαούτου και κλαρίνου. Μετά το γάμο το κρασί ρέει άφθονο, συνοδεία γίδας κοκκινιστής με μακαρόνια, και τοπικών γλυκών από τις γυναίκες του νησιού.
Το μοιρολόγι στη Σπηλιανή
Στη Νίσυρο τα πανηγύρια ξεκινούν από νωρίς, με εκείνο της Παναγίας της Σπηλιανής να κλέβει τις εντυπώσεις – κρατά εννέα συναπτά μερόνυχτα και αποτελεί έναν από τους πιο πολυήμερους και ξεχωριστούς εορτασμούς της Παναγίας. Από τις 6 Αυγούστου καταφτάνουν από τα γύρω νησιά γυναίκες, οι λεγόμενες «εννιαμερίτισες» όπου μένουν στη Μονή, ψάλλουν το μοιρολόι της Παναγίας, και παραμονή του πανηγυριού ετοιμάζουν το κόλλυβο. Μετά τον Εσπερινό σερβίρονται ρεβύθια σε όλους τους προσκυνητές, καθότι έχουν ακόμη νηστεία. Την επομένη, μετά τη Λειτουργία, λιανεύεται η εικόνα της Παναγίας μέχρι την αυλή του Ζωσιμοπούλειου, όπου γίνεται και το πανηγύρι και μοιράζεται το κόλλυβο. Οι εννιαμερίτισες αποσύρονται, ο χορός της «κούπας» ανάβει και το κρασί ρέει άφθονο. Να σημειωθεί ότι η Νίσυρος είναι ένας από τα νησιά του Αιγαίου που έχουν ενεργό ηφαίστειο και οι εικόνες στον κρατήρα του, που είναι επισκέψιμος υπό αυστηρές προϋποθέσεις, είναι μαγικές, προσφέροντας ανόθευτα την εικόνα της άγριας Φύσης.
Με ψαρότρατες στο πέλαγος
Καρφωμένη ανάμεσα στις τουριστικές συμπληγάδες της Ίου και της Φολεγάνδρου, με λιγότερους από τριακοσίους μόνιμους κατοίκους, η Σίκινος φιλοξενεί κάθε καλοκαίρι όσους αγαπούν την ηρεμία και τα πανηγύρια. Οι Μέρες Ντοκιμαντέρ είναι το κινούμενο κινηματογραφικό φεστιβάλ που διοργανώνεται κάθε καλοκαίρι στους ανοιχτούς χώρους του νησιού, οι δράσεις του οποίου δεν λείπουν από το μεγαλύτερο πανηγύρι της Σικίνου. Ο λόγος, φυσικά, για το πανηγύρι του Δεκαπενταύγουστου, όπου στην πλατεία της Χώρας πραγματοποιούνται φωτογραφικές προβολές, ενώ το γλέντι συνεχίζεται με νησιώτικα από τα παραδοσιακά συγκροτήματα του νησιού. Όσο για την εκκλησία, την παραμονή της Κοίμησης της Θεοτόκου περιλαμβάνει αρτοκλασία, Λειτουργία στο Ναό της Παντάνασσας και Λιτανεία της Εικόνας ανήμερα.
Γνωστό έθιμο του νησιού: η οικογένεια που θα αναλάβει οικονομικά τα παστέλια που θα προσφερθούν αλλά και τα κεριά, μπορεί να φιλοξενήσει την εικόνα σπίτι της. Το «ακατοίκητο» νησί «κατοικείται» το καλοκαίρι από εκατοντάδες επισκέπτες, τον Δεκαπενταύγουστο, όμως όλοι κατεβαίνουν στο Κάτω Κουφονήσι, για χορό μέχρι πρωίας. Μετά τη λειτουργία της Εκκλησίας της Παναγίας, οι πιστοί γεύονται φρέσκο τηγανητό ψάρι, ευγενική χορηγία των ψαράδων του νησιού.
Με άρωμα και μνήμες Μικράς Ασίας
Απέναντι από τις ακτές της Μικράς Ασίας η Χίος τιμά τη γιορτή της Παναγιάς με πολλά πανηγύρια, μεγαλύτερα αυτό στο Βίκι, στα βόρεια του νησιού, και το Πυργί, στα νότια. Το τελευταίο, διάσημο Μαστιχοχώρι με την ιδιαίτερη ασπρόμαυρη διακόσμηση, διαθέτει 50 εκκλησίες. Μετά τη λειτουργία στην Εκκλησία της Παναγίας, το πανηγύρι μεταφέρεται στην πλατεία. Αν βρίσκεστε στο Πυργί θα έχετε την τιμητική να δείτε, μα και να χορέψετε «Πυργούσικο», το μοναδικό, παραδοσιακό χορό του χωριού, χορός γοργός, χαρούμενος και πεταχτός. Αρχές του Αυγούστου όμως, στη Λέσβο σημαίνει και Γιορτή της Σαρδέλας! Εδώ και περίπου 30 χρόνια, στις 6 και 7 του μήνα, στη Σκάλα Καλλονής στήνεται παραδοσιακή ορχήστρα, ενώ οι εκδηλώσεις περιλαμβάνουν το ψήσιμο της σαρδέλας και τη δωρεάν διανομή της, μαζί με άφθονο ούζο. Το ξεχωριστό πανηγύρι του Δεκαπενταύγουστου θα το συναντήσετε στην Αγιάσο και την Πέτρα. Στην Πέτρα θα δοκιμάσετε κισκέσι, ταύρο βρασμένο με σιτάρι και στην Αγιάσο ένα πολυήμερο πανηγύρι, οι προετοιμασίες του οποίου ξεκίνησαν αρχές Αυγούστου. Μετά την περιφορά της εικόνας της Παναγιάς της Αγιάσου το εορταστικό κλίμα μεταφέρεται στην πλατεία του χωριού, με παραδοσιακές μπάντες, άφθονο φαγητό και ποτό.
Γλέντια και χορός έως το πρωί
Πάρος: Στα πανηγύρια της Πάρου, χορός και γλέντι κρατάνε μέχρι το πρωί. Τον Δεκαπενταύγουστο όλοι συγκεντρώνονται στην Παροικιά για να προσκυνήσουν την εικόνα της Παναγίας της Εκατονταπυλιανής στην ομώνυμη Εκκλησία. Η περιφορά του Επιταφίου καταλήγει στο πανηγύρι του νησιού, με παραδοσιακή μουσική, κρασί και τους μεζέδες, την ίδια ώρα που στη Νάουσα τα καΐκια του νησιού στο λιμάνι γεμίζουν φώτα και το ένα πυροτέχνημα πέφτει μετά το άλλο. Επιπλέον, αξίζει να μείνετε στο νησί μέχρι τις 23 Αυγούστου, για το πανηγύρι των Πειρατών. Με μία μικρή αναπαράσταση της επιδρομής του Μπαρμπαρόσα και των πειρατών του στη Νάουσα το 1537, όπου εκλάπησαν οι γυναίκες των Ναουσαίων και δόθηκε μάχη για να τις ξαναπάρουν πίσω, ντόπιοι «ντύνονται» πειρατέ,ς σκορπίζουν στα στενάκια του χωριού και απολαμβάνουν μία βραδιά γεμάτη κέφι και «ρούμι».
Σέριφος: Αν επισκεφτείτε τη Σέριφο το Δεκαπενταύγουστο, χρειάζεστε αντοχές, αφού η διασκέδαση διαρκεί για τρεις ολόκληρες ημέρες. Το ξακουστό «πανηγύρι της Ξυλοπαναγιάς» στη Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου –την αρχαιότερη εκκλησία στο νησί– στον οικισμό Παναγιά κοντά στη Χώρα, γίνεται γύρω από τη γέρικη ελιά. Το όνομα «Ξυλοπαναγιά» προέρχεται από τους «τσακωμούς», με ξύλινες ράβδους μεταξύ των ανδρών για την κατάκτηση της ομορφότερης γυναίκας. Οι παλιότεροι είχαν έθιμο, το πρώτο ζευγάρι που θα χορέψει γύρω από την ελιά της εκκλησίας να παντρευτεί τον ίδιο χρόνο. Αν και οι νεότεροι δεν διατήρησαν την παράδοση, το γλέντι καλά κρατεί μέχρι σήμερα, με επισκέπτες και ντόπιους να διασκεδάζουν μέχρι τελικής πτώσεως.
Άνω Σύρος: Τον Αύγουστο, στην Άνω Σύρο θα συναντήσετε ρεμπέτες του νησιού να κατακλύζουν με τη μουσική τους τις ταβέρνες και τα σοκάκια. Ο λόγος για τη γιορτή «Αυγουστιάτικα φεγγάρια». Στη Βάρη γίνονται οι «Αυγουστιάτικες Μέρες», με αναβίωση παλιών εθίμων και επαγγελμάτων, κατασκευές στην άμμο και ενετική βραδιά, και την επομένη πραγματοποιείται το πανηγύρι «της Μεταστάσεως της Θεοτόκου». Παραδοσιακά την τρίτη Παρασκευή του Αυγούστου διοργανώνεται στην παραλία του Φοίνικα η «Κακαβιά», με χορό και τραγούδια.
Βιάζονται να ξεκινήσουν
Τα πανηγύρια στο Νησί των Φαιάκων ξεκινούν από τις 6 Αυγούστου, εκείνο για τη Μεταμόρφωση του Σωτήρα σε Ποντικονήσι, Περιβόλι, Στρινύλα, Παλαιοχώρι, Αγίους Δέκα και Άγιο Ματθαίο. Είτε στις Καρουσάδες και τις Περουλάδες είτε στο Σταυρό του Δήμου Αχιλλείων, ετοιμαστείτε να ζήσετε ένα δεκαπενταύγουστο πανηγύρι με τα καλύτερα ψητά του νησιού υπό τον ήχο των βιολιών, ενώ μεγάλες ποσότητες άρτου προσφέρονται από τις εκκλησίες. Ξεχωριστό το πανηγύρι στην Ιερά Μονή Πλατυτέρας. Με τη Γιορτή της Φακής υποδέχεται η Λευκάδα τους επισκέπτες της στις αρχές του Αυγούστου. Παραμονή του Αγίου Δονάτου, στις 6 του μήνα, στην Εγκλουβή Λευκάδας, καζάνια με φακές μαγειρεύονται από νωρίς στην πλατεία και φιλεύουν τουρίστες και ντόπιους. Η Κοίμηση της Θεοτόκου γιορτάζεται με πανηγύρι στην Εγκλουβή και στο Παλαμίτσι, ενώ στην Εύγηρο συμμετέχει η Λαϊκοδημοτική Ορχήστρα Λευκάδας – Πρέβεζας.
Ο Επιτάφιος και τα λαούτα
Πάτμος: Στο Νησί της Αποκάλυψης –μιας και στην Πάτμο έγραψε ο εξόριστος Ιωάννης το ομώνυμο έργο– όλα περιστρέφονται γύρω από το ιστορικό Μοναστήρι της Αποκαλύψης, όπου οι μοναχοί του τηρούν το έθιμο του Επιταφίου της Παναγίας, ένα έθιμο με βυζαντινές καταβολές. Ο χρυσοποίκιλτος Επιτάφιος της Παναγίας περιφέρεται στα σοκάκια του νησιού με μεγαλοπρεπή πομπή, ενώ οι καμπάνες του Μοναστηριού και των άλλων εκκλησιών ηχούν ασταμάτητα. Το Δεκαπενταύγουστο μετά τον Εσπερινό πραγματοποιείται το φημισμένο πανηγύρι της Παναγιάς του Γερανού, στην κορυφή του λόφου της ομώνυμης περιοχής, με παραδοσιακό γλέντι, φαγητό, χορό και τραγούδι, μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες. Την ίδια ημέρα γιορτάζουν η Παναγία της Εξώσκαλας και η Εκκλησία της Παναγίας, στην πλατεία του Πάνω Κάμπου, όπου γίνεται ολονύχτιο πανηγύρι.
Κάρπαθος: Στο όμορφο και πλούσιο σε παραδόσεις τοπίο της Καρπάθου το γλέντι ξεκινάει στις αρχές του Αυγούστου. Από τα πιο γνωστά πανηγύρια του νησιού είναι το πανηγύρι της 10ης Αυγούστου στην Όλυμπο, στη Μονή Χρυσοβαλάντου. Το Δεκαπενταύγουστο το γλέντι μοιράζεται σε τέσσερα φημισμένα χωριά: Μενετές, Πυλές, Απέρι και Όλυμπο. Παραδοσιακό φαγητό, φτιαγμένο από την εκκλησία, προσφέρεται δωρεάν σε όλους τους πιστούς και ακολουθεί χορός μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες, παρέα με ντόπιους ντυμένους με παραδοσιακές φορεσιές, στο ρυθμό λαούτων, λυρών και τσαμπούνων.
Πηγή: vradini.gr
