• Απαιτούνται 6,5 εκατ. ευρώ για την εξασφάλιση βασικών υποδομών κοινής ωφέλειας για την μετατροπή του οικισμού σε χώρο Τέχνης
Με βάση το πλάνο δράσης καθώς και τις ενέργειες που προηγήθηκαν δηλαδή την στρατηγική μελέτη της εταιρείας Deloite με πρωτοβουλία της Axion Hellas με την παρότρυνση του Δήμου, προχωρά το project της επανακατοίκησης του Χωριού της Χάλκης.
Το στρατηγικό σχέδιο προβλέπει τη σύσταση ομάδας διαχείρισης έργου & συντονισμού των απαιτούμενων ενεργειών που προβλέπουν την εκπόνηση μελετών για την ολοκλήρωση βασικών υποδομών (ύδρευση-αποχέτευση, πλακόστρωση-φωτισμό), την χαρτογράφηση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των αναξιοποίητων κτηρίων και οριοθέτηση των επιτρεπόμενων παρεμβάσεων, κυρίως δε την εξασφάλιση χρηματοδότησης για την υλοποίηση του στρατηγικού σχεδιασμού, καθώς η πρώτη εκτίμηση προσεγγίζει το ποσό των 6,5 εκατ. ευρώ για την κατασκευή δικτύων κοινής ωφέλειας.
Η συνάντηση του δημάρχου Χάλκης Άγγελου Φραγκάκη με τον υπουργό Επικρατείας Άκη Σκέρτσο πραγματοποιήθηκε προς διερεύνηση αναζήτησης των απαραίτητων κονδυλίων που απαιτούνται για τη μετατροπή του Χωριού, ως Κέντρο Τέχνης.
Το φιλόδοξο σχέδιο αναβίωσης του εγκαταλελειμμένου παραδοσιακού οικισμού, αποτελεί ευκαιρία για την αντιμετώπιση των πληθυσμιακών προκλήσεων του νησιού. Ο πραγματικός μόνιμος πληθυσμός του νησιού ανέρχεται σε 250 – 300 κατοίκους, αφού οι νεότεροι μεταναστεύουν σε αστικές περιοχές προς εξασφάλιση οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας, με αποτέλεσμα τη μείωση και γήρανση του μόνιμου πληθυσμού.
Αναζητώντας
στρατηγικό μοντέλο
Εξετάσθηκαν συνολικά περισσότερες από 25 μελέτες περιπτώσεων αναβίωσης οικισμών – μικρών περιοχών από την Ελλάδα και το εξωτερικό με στόχο να εντοπιστούν βέλτιστες πρακτικές για την ανάπτυξη οικονομικής δραστηριότητας και αύξησης του πληθυσμού.
Περιπτώσεις όπως της Naoshima, Ιαπωνία, Castelvetere Calore Ιταλία, Xiananshan Κίνα, Borgo Lupo Ιταλία, Borgo Giusto Ιταλία, Solomeo Ιταλία, Dominica Καραϊβική, Παλιά Περίθεια Κέρκυρα, 34 οικισμοί Ιταλία, «Αρχιπέλαγος» Λειψοί, Παγγαία Αντικύθηρα, Βαμβακού Λακωνία. Επίσης εξετάσθηκαν τρία μοντέλα περιπτώσεων στην Ελλάδα. Η Παλιά Περίθεια, Κέρκυρα με κύρια δραστηριότητα τον τουρισμό και την αρχιτεκτονική, της Βαμβακού, Λακωνίας με κύρια δραστηριότητα τον Πολιτισμό, εδώ κρίσιμος παράγοντας επιτυχίας της αναβίωσης, είναι οι δωρεές από το ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» και στα Αντικύθηρα με κύρια δραστηριότητα την επιστημονική έρευνα με την δημιουργία του Παρατηρητηρίου Κλιματικής Αλλαγής «ΠΑΓΓΑΙΑ» του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και στο εξωτερικό το νησί Naoshima της Ιαπωνίας, που αποτελεί παγκόσμιο σημείο τέχνης και πολιτισμού με πληθυσμό 3.000 μόνιμους κάτοικους. Κύρια οικονομική δραστηριότητα η Τέχνη και ο θεματικός τουρισμός. Βασικά χαρακτηριστικά τα αξιοθέατα με σημείο αναφοράς τα ξενοδοχεία, μουσεία και γκαλερί με παρουσία της διεθνούς φήμης καλλιτέχνη Yayoi Kusama, που δημιούργησε το 1994 τις περίφημες κολοκύθες, ενώ κάθε χρόνο διοργανώνονται φεστιβάλ και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις.
Με βάση την ανάλυση των μελετών περιπτώσεων, εντοπίζονται τρία διακριτά μοντέλα ανάπτυξης. Πολιτισμός, Τέχνη- Καινοτομία& εργασία από απόσταση, GR-eco, Ψηφιακοί νομάδες και Πρωτογενής & δευτερογενής τομέας, Μεταποίηση.
Το «Χωριό»
ως Κέντρο Τέχνης
Πιο αναλυτικά αναφέρεται στη δημιουργία και ανάπτυξη ενός οικοσυστήματος με κοινό ενδιαφέρον την τέχνη και τον πολιτισμό με Μουσεία & μόνιμα εκθέματα τέχνης, προσωρινές εκθέσεις τέχνης, εργαστήρια τέχνης, εκπαιδευτικά κέντρα, καταστήματα λιανικής καλλιτεχνικού ενδιαφέροντος και εφαρμογές έξυπνων λύσεων. Η επιλογή αυτή εκτιμάται ότι θα προκαλέσει την αύξηση των θέσεων εργασίας και του πληθυσμού. Δηλαδή θα δημιουργήσει 250 νέες θέσεις εργασίας, οι οποίες αναμένεται να διπλασιάσουν το μόνιμο πληθυσμό, καθώς και να αυξήσουν περαιτέρω και τον προσωρινό πληθυσμό, ως εξής:+250 Νέες θέσεις εργασίας – +200 Νέοι μόνιμοι κάτοικοι (τελική φάση) +200 Νέοι προσωρινοί κάτοικοι (τελική φάση διαμονή κατά την υψηλή τουριστική περίοδο).
Η νέα ταυτότητα θα επηρεάσει θετικά και την επισκεψιμότητα του νησιού τόσο κατά την θερινή όσο και κατά τη χειμερινή περίοδο. Εκτιμάται ότι την θερινή περίοδο η τρέχουσα επισκεψιμότητα που κυμαίνεται σε 150.000 μπορεί τον 5ο έτος να φτάσει τις 200.000, δηλαδή ποσοστό αύξησης +33% και το 10ο έτος, τις 250.000, δηλαδή ποσοστό αύξησης +25%. Αντίστοιχα την χειμερινή περίοδο οι 20.000 μπορούν σε βάθος 10ετιας να ανέλθουν σε 50.000 χιλ. επισκέπτες, δηλαδή στο +66%. Το μεγάλο πρόβλημα εστιάζεται στο οικονομικό, καθώς η επιλογή του αναπτυξιακού μοντέλου, απαιτεί τουλάχιστον 6.5 εκ. για την εξασφάλιση βασικών υποδομών τέχνης και κοινής ωφέλειας. Οι υποδομές κοινής ωφέλειας και στέγασης έχουν εκτιμώμενο κόστος τα 3.5 εκατ. ευρώ, όπου και προβλέπει αξιοποίηση 30 οικημάτων και του κάστρου, εκτιμήθηκε από την πρόταση που κατάρτισε αφιλοκερδώς η εταιρεία Deloitte (και βραβεύτηκε γι’ αυτήν) σε συνεργασία με τον Δήμο Χάλκης και με πρωτοβουλία της Axion Hellas.
Γιατί στο «Χωριό»;
Ο ιστορικός οικισμός βρίσκεται σε ακτίνα μόλις δυόμισι χιλιομέτρων από το λιμάνι, αποτελεί ιστορικά τον σημαντικότερο οικισμό του νησιού. Ωστόσο, από το 19ο αιώνα και έπειτα ο οικισμός παρουσίασε εικόνα εγκατάλειψης και ερημοποίησης. Σήμερα, το «Χωριό» αποτελεί ένα από τα κύρια αξιοθέατα της Χάλκης, λόγω των εκκλησιών, μοναστηριών, του μεσαιωνικού κάστρου και των αρχαιολογικών ευρημάτων του. Το «Χωριό» διαθέτει ένα σημαντικό κτηριακό απόθεμα, περίπου 300 κτηρίων, το οποίο, αν αξιοποιηθεί σωστά, θα έχει τη δυνατότητα να στεγάσει μόνιμους κατοίκους, εμπορικές δραστηριότητες, καθώς και βασικές δημόσιες υπηρεσίες, όπως υπηρεσίες υγείας και εκπαίδευσης. Συνεπώς, υπάρχουν οι βασικές υποδομές ώστε να αναπτυχθεί στο Χωριό μία ποικιλόμορφη και δυναμική κοινότητα αποτελούμενη από ανθρώπους που εργάζονται είτε σε τοπικές δραστηριότητες, είτε εξ αποστάσεως- συμπεριλαμβανομένων των «ψηφιακών νομάδων», καθώς και από ανθρώπους που έχουν συνταξιοδοτηθεί, δίνοντας έτσι έναυσμα για την ανάπτυξη μίας «ασημένιας οικονομίας». Το σκεπτικό είναι ότι κάποια από τα διάσπαρτα γκρεμισμένα μικρά σπιτάκια όπου ζούσαν οι γεωργοί και κτηνοτρόφοι Χαλκίτες τον 19ο αιώνα (25 τ.μ. χωρίς νερό, ηλεκτρικό και αποχέτευση) ανήκουν στον δήμο, συνεπώς θα μπορούσαν να αποκατασταθούν, χωρίς ιδιοκτησιακές επιπλοκές.
«Η Χάλκη έχει καταφέρει να κρατήσει μιαν εύθραυστη ισορροπία. Κινδυνεύει όμως σήμερα να τη χάσει, καθώς πνίγεται καθημερινά από τους τουρίστες που καταφτάνουν για μερικές ώρες με τα ημερόπλοια από τη Ρόδο, αφήνοντας πίσω μόνο σκουπίδια. Ενώ θα μπορούσε να γίνει η Υδρα της Δωδεκανήσου, πνίγεται και από τα αυτοκίνητα που φέρνουν ακόμη και κάτοικοι, παρά το ότι δεν χωρούν στα πλακόστρωτα σοκάκια και το οδικό δίκτυο είναι μερικά μόνο χιλιόμετρα. Δεν έχει επίσης γίνει μεγάλη πρόοδος στη διαχείριση των απορριμμάτων της, των οποίων ο όγκος εκτινάσσεται τα καλοκαίρια με τη χωματερή να είναι μέσα στα όρια του οικισμού της. Είναι κρίμα, διότι διαφημίζεται ως πράσινο και οικολογικό νησί με έμφαση στην καθαρή ενέργεια, κάτι για το οποίο παλεύει ο καλών προθέσεων δήμαρχος Άγγελος Φραγκάκης», αναφέρεται από όσους έχουν μια διαφορετική προσέγγιση εκτιμώντας ότι αν το κίνητρο του επικείμενου εγχειρήματος είναι να προκύψουν θέσεις εργασίας και αύξηση του μόνιμου πληθυσμού, προτεραιότητά θα ήταν να δοθεί έμφαση στον ποιοτικό τουρισμό. Η αναβίωση ενός οικιστικού σπαράγματος με εκτεταμένη ανθρώπινη παρέμβαση για κατασκευή δικτυών κοινής ωφέλειας θα διατάρασσε την ιστορική ισορροπία του χώρου. Πρόσφατα δε ετέθη και το δίλημμα. Το Παλιό Χωριό είναι για τη Χάλκη όσο ιερός είναι ο Μυστράς για την Πελοπόννησο, ο Ανάβατος για τη Χίο, το Παλιό Πυλί για την Κω. Δηλαδή σεβασμός στο παρελθόν, ειδικά στην κρίσιμη εποχή της απειλής του υπερτουρισμού στο αρχιπέλαγος.
