• Ανατέθηκε από τον ΟΦΥΠΕΚΑ στο Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών με συντονίστρια την δρ. Παρασκευή Καραχλέ, ενώ από τον Υ.Σ. Ρόδου συμμετέχει ο ιχθυολόγος Μάκης Κονδυλάτος • Ακόμη ένα νέο τοξικό ψάρι (Plotosus lineatus) αναμένεται να φτάσει σύντομα σε Καστελλόριζο και Ρόδο
Την εκπόνηση σχεδίου διαχείρισης για τον λαγοκέφαλο ανέθεσε ο ΟΦΥΠΕΚΑ στο Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών, με συντονίστρια την δρ. Παρασκευή Καραχλέ (Ινστιτούτο Θαλάσσιων Βιολογικών Πόρων και Εσωτερικών Υδάτων), ενώ από τον Υδροβιολογικό Σταθμό Ρόδου συμμετέχει ο ιχθυολόγος Μάκης Κονδυλάτος.
Το σχέδιο διαχείρισης θα ολοκληρωθεί στις αρχές Οκτωβρίου και θα περιλαμβάνει την Βιολογία – Οικολογία, την εισβολή κι εξάπλωση του είδους στις ελληνικές θάλασσες, καταγράφοντας την υφιστάμενη κατάσταση, τις επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα στις οικοσυστημικές υπηρεσίες και στην υγεία. Τέλος θα προτείνει συγκεκριμένα μέτρα διαχείρισης με ανάλυση κόστους-οφέλους, πρόγραμμα παρακολούθησης και αξιολόγησης των μέτρων και αναθεώρηση του σχεδίου.
Παράλληλα οι «λεσεψιανοί μετανάστες» συνεχίζουν την εισβολή στην Μεσόγειο με ιδιαίτερη προτίμηση στα νησιά μας -λόγω και της θερμότητας των θαλασσών- με ένα νέο τοξικό ψάρι το Plotosus lineatus, είδος της Ερυθράς Θάλασσας, που αναμένεται να φτάσει από τα νοτιοανατολικά της χώρας (Καστελλόριζο και Ρόδο) καθώς παρατηρείται η εξάπλωση τόσο προς Τυνησία, όσο και στα Λεβαντίνικα νερά ανατολικά. Το Plotosus lineatus, κοινώς γνωστό ως γατόψαρο με ρίγες χελιού, ανήκει στην οικογένεια Plotosidae. Όπως τα περισσότερα άλλα μέλη του γένους Plotosus, έχουν πολύ δηλητηριώδεις ράχες που μπορούν να χρησιμοποιήσουν για να τσιμπήσουν όταν απειλούνται. Το δηλητήριο μπορεί να προκαλέσει ήπια έως σοβαρά συμπτώματα στον άνθρωπο.
«Πρέπει να συνηθίσουμε τις αλλαγές τα προβλήματα που δημιουργούνται στα θαλάσσια οικοσυστήματα και στην αλιεία από τη μεγάλη επέκταση χωροκατακτητικών ειδών» δηλώνει στην «δ» ο ιχθυολόγος του Υδροβιολογικού Σταθμού Ρόδου (ΕΛΚΕΘΕ) Μάκης Κονδυλάτος.
Τα ξενικά είδη που βρίσκονται στη Μεσόγειο ξεπερνούν τα 1.000, με τα 650 από αυτά να έχουν βιώσιμους πληθυσμούς. Περίπου 120 θεωρούνται εισβολικά και απειλούν τη θαλάσσια βιοποικιλότητα. «Πρόκειται για μια δυναμική διαδικασία, κάθε χρόνο προστίθενται 6-7 νέα είδη. Το συγκεκριμένο ψαρί Plotosus lineatus το αναμένουμε εδώ και μια δεκαετία. Το κανάλι του Σουέζ έχει διαπλατυνθεί, το 2015 έγινε και διπλό κανάλι, αφού το φράγμα του Ασουάν κατήργησε το φράγμα γλυκού νερού του Νείλου, ανοίγοντας ακόμη περισσότερο το πέρασμα» αναφέρει.
Θα ολοκληρωθεί αρχές Οκτωβρίου 2024
Σύνταξη Σχεδίου Διαχείρισης του πληθυσμού του Λαγοκέφαλου (Lagocephalus sceleratus (Gmelin, 1789) κατ’ αναλογία με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 19 του ΕΚ 1143/2014. Οι βιολογικές εισβολές θεωρούνται ως μια από τις αρνητικότερες επιπτώσεις των ανθρωπογενών παρεμβάσεων στα οικοσυστήματα και η Μεσόγειος θεωρείται ένα από τα οικοσυστήματα που έχουν δεχθεί τις μεγαλύτερες εισβολές ξενικών ειδών με επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα, τις οικοσυστημικές υπηρεσίες και την ανθρώπινη υγεία. Η Ε.Ε. έχει εκδώσει κανονισμό με στόχο την πρόληψη και διαχείριση της εισαγωγής και εξάπλωσής τους ενώ το 2016 καταρτίστηκε κατάλογος χωροκατακτητικών ειδών κοινοτικού ενδιαφέροντος.
Σύμφωνα με το άρθρο 19 του 1143/2014 προβλέπεται ότι: Εντός 18 μηνών αφότου ένα χωροκατακτητικό ξένο είδος συμπεριληφθεί στον ενωσιακό κατάλογο, τα κράτη μέλη θέτουν σε εφαρμογή αποτελεσματικά διαχειριστικά μέτρα για τα χωροκατακτητικά ξένα είδη ενωσιακού ενδιαφέροντος για τα οποία τα κράτη μέλη έχουν διαπιστώσει ότι έχουν εξαπλωθεί ευρέως στην επικράτειά τους, προκειμένου να ελαχιστοποιήσουν τις επιπτώσεις των ειδών αυτών στη βιοποικιλότητα, στις σχετικές οικοσυστημικές υπηρεσίες και, όταν συντρέχει περίπτωση, στην υγεία του ανθρώπου ή στην οικονομία. Τα εν λόγω διαχειριστικά μέτρα είναι ανάλογα προς τις επιπτώσεις στο περιβάλλον και προσαρμοσμένα στις ιδιαιτερότητες των κρατών μελών, βασίζονται σε ανάλυση κόστους-οφέλους και περιλαμβάνουν, στον βαθμό που είναι εφικτό, τα μέτρα αποκατάστασης που αναφέρονται στο άρθρο 20. Ιεραρχούνται ανάλογα με την αξιολόγηση κινδύνου και την οικονομική αποδοτικότητά τους.
Τα διαχειριστικά μέτρα συνίστανται σε θανατηφόρα ή μη θανατηφόρα φυσικά, χημικά ή βιολογικά μέτρα που αποσκοπούν στην εξάλειψη, στον έλεγχο του πληθυσμού ή στον περιορισμό του πληθυσμού ενός χωροκατακτητικού ξένου είδους. Κατά περίπτωση, τα διαχειριστικά μέτρα περιλαμβάνουν μέτρα που εφαρμόζονται στο οικοσύστημα-αποδέκτη με σκοπό να αυξήσουν την ανθεκτικότητά του σε τρέχουσες και μελλοντικές εισβολές. Η εμπορική χρήση ήδη εγκατεστημένων χωροκατακτητικών ξένων ειδών είναι δυνατόν να επιτραπεί προσωρινά στο πλαίσιο των διαχειριστικών μέτρων που αποσκοπούν στην εξάλειψή τους, στον έλεγχο ή στον περιορισμό του πληθυσμού τους, υπό την προϋπόθεση αυστηρής αιτιολόγησης και εφόσον έχουν προβλεφθεί όλοι οι δέοντες έλεγχοι προκειμένου να αποφευχθεί τυχόν νέα εξάπλωση”.
Ο λαγοκέφαλος Lagocephalus sceleratus (Gmelin, 1789), είναι ένα ξενικό χωροκατακτητικό είδος με δυσμενείς επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα, τις οικοσυστημικές υπηρεσίες-οικονομία (π.χ. αλιεία) και την υγεία. Εισήλθε στη Μεσόγειο μέσω της Διώρυγας του Σουέζ, έχει πλέον πολύ ευρεία εξάπλωση, ιδιαίτερα στο ανατολικό και νότιο τμήμα της Μεσογείου και το συναντάμε σε όλες τις ελληνικές θάλασσες. Λόγω της τοξικότητάς του απαγορεύεται η ανθρώπινη κατανάλωση. Ενώ από το 2018 έχει εκπονηθεί μελέτη αξιολόγησης κινδύνου (risk assessment) σε ευρωπαϊκό επίπεδο δεν έχει περιληφθεί στον κατάλογο Κοινοτικού ενδιαφέροντος. Λόγω των επιπτώσεών του (καταστροφές στα αλιευτικά εργαλεία, μείωση στα αλιεύματα λόγω θήρευσης, αύξηση του χρόνου ξεψαρίσματος ή/και την επισκευή των εργαλείων, αλλαγή χρόνου και τόπου αλιείας, ανθρώπινη υγεία) και βάσει των προβλεπόμενων στον ΕΚ 1143/2014, θεωρείται επιτακτική η χάραξη πολιτικής και η λήψη αποφάσεων που αφορούν στην αντιμετώπιση αυτού του είδους, με τη σύνταξη ενός Σχεδίου Διαχείρισης (ΣΔ) του πληθυσμού του λαγοκέφαλου, με απώτερο σκοπό την κατά το δυνατόν αντιμετώπιση των επιπτώσεών του στη βιοποικιλότητα, αλλά και τις οικοσυστημικές υπηρεσίες-οικονομία και την υγεία.
Δυστυχώς και στο θέμα των εισβολικών ειδών υπάρχει καθυστέρηση στην αντίδραση από την ελληνική πολιτεία, η οποία δεν είχε δείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Τον Ιανουάριο του 2023 η Ελλάδα παραπέμφθηκε στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για καθυστέρηση στην υλοποίηση του κανονισμού για τα χωροκατακτητικά είδη, ενώ είναι ουσιαστικά η πρώτη φορά που δια μέσω του ΟΦΥΠΕΚΑ και του ΣΧ η Ελλάδα ενδέχεται να αντιγράψει την συνταγή που ήδη υλοποιεί η Κύπρος, επιθυμώντας να βάλει τέλος ή να ελέγξει το «τέρας» των θαλασσών!
