Σήμερα, η μεγαλύτερη απειλή είναι η σταδιακή συρρίκνωση του πληθυσμού, ενώ άλλοι λαοί συνεχίζουν να αυξάνονται. Δεν είναι μόνο ένα οικονομικό πρόβλημα, είναι και πολιτισμικό», τονίζει μέσα από τη συνέντευξή της στη «δ» η κ. Μαρία-Ωραιοζήλη Κουτσουπιά.
Είναι δικηγόρος Βρυξελλών και Αθηνών, Διδάκτωρ Νομικής ΕΚΠΑ, με ειδίκευση στο δίκαιο τεχνητής νοημοσύνης. Είναι Πρόεδρος του Ινστιτούτου Δικαίου Τεχνητής Νοημοσύνης Rythmisis στην Αθήνα. Ήταν υποψήφια για πρώτη φορά στις Ευρωεκλογές 2024 με την Νέα Δημοκρατία κι έλαβε συνολικά 55.488 ψήφους.
Κατά τον εκλογικό αγώνα πρόταξε την τεχνογνωσία της και τη διάθεσή της για σκληρή δουλειά και προσφορά, ενώ στόχος της, όπως δηλώνει, είναι να μιλάει συγκεκριμένα, να δίνει πολιτικό στίγμα και να μην αναπαράγει ξύλινο πολιτικό λόγο.
Αναλυτικά η συνέντευξη:
• Δεδομένης της ενασχόλησής σας με τον τομέα του δικαίου ψηφιακών ζητημάτων και της τεχνητής νοημοσύνης, ποια είναι σήμερα η πολιτική που ακολουθείται στην Ευρώπη και στην Ελλάδα; Υπάρχουν εξελίξεις σε επίπεδο νομοθετικό;
Κυρία Παμπρή, η ψηφιακή πολιτική και νομοθεσία στην Ευρώπη βρίσκονται σε ένα επίπεδο εκρηκτικής ανάπτυξης, αντικατοπτρίζοντας την εστίαση της Ευρώπης στον τομέα της ψηφιακής διακυβέρνησης και αναδεικνύοντας τη σημασία της ψηφιακής σφαίρας ως κύριου πυλώνα πολιτικής, παράλληλα με τη βιώσιμη ανάπτυξη. Μόνο στα τελευταία χρόνια, από το 2021 και έπειτα, εκτός από τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων (GDPR), έχουν σχεδιαστεί ή/και έχουν ψηφιστεί πολλά νομοθετήματα. Ενδεικτικά αναφέρονται τα κυριότερα: Data Governance Act, Data Act, DORA, NIS 2 Directive, Health Data Spaces Regulation, ePrivacy Regulation, DSA, DMA, Cyber Resilience Act, και European Media Freedom Act. Μείζονος σημασίας νέα νομοθετήματα είναι βεβαίως και ο Κανονισμός AI Act που μόλις ψηφίστηκε όπως και η Οδηγία περί ευθύνης, AI Liability Directive, που είναι υπό επεξεργασία.
Στην Ελλάδα, η συμμόρφωση ως προς τους ανωτέρω κανονισμούς έχει ήδη υλοποιηθεί ή βρίσκεται υπό έκδοση εντός του προβλεπόμενου διαστήματος (βλ. Εθνική Αρχή Κυβερνοασφάλειας και νομοσχέδιο για την ενσωμάτωση της Πράξης για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες που ψηφίζεται αυτές τις ημέρες), ενώ για την τεχνητή νοημοσύνη είναι αξιοσημείωτο ότι οι πρώτοι κανόνες στην χώρα μας τέθηκαν με τον νόμο 4961/2022 για την ανάπτυξη και ασφαλή χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης και την αξιοποίηση αναδυόμενων τεχνολογιών (Διαδίκτυο των Πραγμάτων, Συστήματα Μη Επανδρωμένων Αεροσκαφών, Τρισδιάστατες Εκτυπώσεις) πριν ακόμα υιοθετηθεί το ευρωπαϊκό πλαίσιο (AI Act) που προσφάτως ξεκίνησε να ισχύει (Κανονισμός 1689/2024 – Αύγουστος 2024). Βεβαίως, η τεχνολογία τρέχοντας με ιλιγγιώδεις ρυθμούς πάντα ξεπερνά την νομοθεσία και ως εκ τούτου οι εν λόγω κανόνες θα πρέπει να εκσυγχρονιστούν πριν ξεκινήσει να ισχύει ο νέος κανονισμός με βάση τα τεχνολογικά δεδομένα του 2024 (genAI, multimodels etc).
Ως προς την πολιτική που ακολουθείται, μετά τον νόμο για το Επιτελικό Κράτος που έλυσε αρκετά ζητήματα διαχείρισης δεδομένων και ψηφιακών λύσεων, η “Βίβλος Ψηφιακού Μετασχηματισμού”, που υιοθετήθηκε το 2020, αποτελεί το θεμέλιο της στρατηγικής για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της Ελλάδας έως το 2027. Χαρτογραφεί το όραμα, τους άξονες, τις λεπτομερείς παρεμβάσεις, τα έργα, την υλοποίηση και το μοντέλο διακυβέρνησης για την ψηφιακή μετάβαση της χώρας. Βασισμένη σε 6 κύριους άξονες: συνδεσιμότητα, ψηφιακές δεξιότητες, ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες, ψηφιακές επιχειρήσεις, καινοτομία και ψηφιακή ενσωμάτωση – η στρατηγική συμπληρώνεται από το επιχειρησιακό πρόγραμμα για τον ψηφιακό μετασχηματισμό (2021-2027) στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής της ΕΕ.
• Ποιες είναι οι βασικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ελλάδα; Κυρία Κουτσουπιά, θεωρείτε ότι η ψηφιοποίηση και η εκτεταμένη χρήση τεχνητής νοημοσύνης είναι μέσα σε αυτά;
Η Ελλάδα αντιμετωπίζει πολλές και σύνθετες προκλήσεις. Από τις πιο κρίσιμες είναι η άνοδος της τεχνητής νοημοσύνης, η ανάγκη για μια συνεκτική κοινή αμυντική πολιτική, το μεταναστευτικό ζήτημα και το δημογραφικό. Κάθε ένα από αυτά τα ζητήματα φέρει τεράστιες τεχνικές, πολιτικές και κοινωνικές δυσκολίες που απαιτούν άμεση και βαθιά κατανόηση αλλά και ρεαλιστικές προτάσεις και λύσεις. Η τεχνητή νοημοσύνη, συγκεκριμένα, επηρεάζει όλους τους τομείς – από την αγορά εργασίας και την οικονομία μέχρι την προστασία της ιδιωτικότητας και τα δικαιώματα των πολιτών. Οι πολιτικοί του σήμερα πρέπει να είναι καλά προετοιμασμένοι και να γνωρίζουν σε βάθος τα τεχνικά χαρακτηριστικά αυτών των ζητημάτων. Μόνο έτσι θα μπορέσουν να διακρίνουν τι είναι προς το συμφέρον της Ελλάδας και να προτείνουν στοχευμένες λύσεις, συμμαχώντας ή συγκρουόμενοι όταν χρειάζεται.
• Γνωρίζοντας ότι είναι ένας τομέας που σας ενδιαφέρει ιδιαίτερα, θα ήθελα ένα σχόλιό σας για το δημογραφικό!
Το δημογραφικό παραμένει ένα υπαρξιακό ζήτημα για την Ελλάδα και ολόκληρη την Ευρώπη. Πριν από αιώνες, οι απειλές για την Ευρώπη προέρχονταν από λιμούς, επιδημίες ή εχθρικές δυνάμεις από την Ανατολή. Σήμερα, η μεγαλύτερη απειλή είναι η σταδιακή συρρίκνωση του πληθυσμού, ενώ άλλοι λαοί συνεχίζουν να αυξάνονται. Δεν είναι μόνο ένα οικονομικό πρόβλημα, είναι και πολιτισμικό. Σε πολλές πόλεις της Ευρώπης, όπως η Μασσαλία, το Αμβούργο και το Μάλμε, βλέπουμε τη ραγδαία αύξηση των μουσουλμανικών πληθυσμών και την άνθηση των πολιτιστικών τους συμβόλων, όπως τα τζαμιά. Η ακροδεξιά μπορεί να θίγει αυτά τα ζητήματα, αλλά δεν προτείνει πραγματικές λύσεις.
Πιστεύω ακράδαντα ότι πρέπει να στηρίξουμε την Ελληνίδα μητέρα, όχι μόνο για να την ενθαρρύνουμε να δημιουργήσει οικογένεια, αλλά και να της δώσουμε τα εργαλεία να επιστρέψει δυναμικά στην αγορά εργασίας. Η περιφέρεια και τα νησιά μας χρειάζονται συνεχώς ενίσχυση, και η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο σε αυτήν την προσπάθεια. Ωστόσο, το πιο σημαντικό είναι να επαναφέρουμε την πίστη στις αξίες και την ιστορία μας και να αισθανόμαστε υπερήφανοι για την ταυτότητά μας.
Σίγουρα, δεν μπορούμε να παραγνωρίσουμε τα σημαντικά βήματα που γίνονται στη στήριξη της οικογένειας από την κυβέρνηση, η οποία έχει θέσει ως προτεραιότητα την ενίσχυση του θεσμού.
Τα μέτρα, όπως τα επιδόματα γέννησης και τέκνων, οι παροχές για τρίτεκνους και πολύτεκνους, τα προγράμματα πρώιμης παρέμβασης, καθώς και η ενίσχυση των αποδοχών για τους υπηρετούντες στα νησιά και τις ακριτικές περιοχές, είναι μόνο μερικά παραδείγματα όσων έχουν ήδη υλοποιηθεί. Ο σχεδιασμός έως το 2027 προβλέπει πολλά ακόμα μέτρα που θα ενισχύσουν περαιτέρω την οικογένεια και την περιφέρεια.
• Παρατηρήσαμε στις Ευρωεκλογές ότι τα κόμματα των άκρων, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε όλη την Ευρώπη, τελικώς κέρδισαν έδαφος, κρατώντας βέβαια το Κέντρο και την Κεντροδεξιά πάντοτε στην πρώτη θέση. Ποια θα πρέπει να είναι η απάντηση σε αυτήν την άνοδο;
Είναι αλήθεια ότι παρατηρήσαμε μια άνοδο της Ακροδεξιάς στην Ευρώπη, ενώ η Ακροαριστερά δεν φάνηκε να έχει την ίδια δυναμική. Το κέντρο και η Κεντροδεξιά παρέμειναν ψηλά και αυτό, κατά τη γνώμη μου, δείχνει ότι οι πολίτες εκεί αναζητούν ουσιαστικές λύσεις. Η αριστερά δίνει έμφαση σε ζητήματα όπως ο δικαιωματισμός, η πολιτική ορθότητα και η συμπερίληψη—και ενώ αυτά τα θέματα είναι σημαντικά, ο κόσμος αισθάνεται ότι δεν απαντούν στις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε σήμερα, όπως το δημογραφικό, το μεταναστευτικό, οι τεχνολογικές εξελίξεις στην τεχνητή νοημοσύνη και τα ζητήματα άμυνας.
Οι πολίτες χρειάζονται άμεσες και εφαρμόσιμες λύσεις σε αυτά τα ζητήματα, όχι συνθήματα. Η απάντηση στην άνοδο των άκρων βρίσκεται στην υπεύθυνη πολιτική δράση, με έμφαση στη σκληρή δουλειά και στην αξιοποίηση ικανών ανθρώπων που είναι αφοσιωμένοι στις θεμελιώδεις αρχές της Ευρώπης.
Η κεντροδεξιά πρέπει να συνεχίσει να προσφέρει συγκεκριμένες λύσεις που θα ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες των πολιτών.
• Σε πιο προσωπικό επίπεδο τώρα, ποια είναι η τρέχουσα εργασιακή – επαγγελματική σας δραστηριότητα; Σας βρίσκουμε στην Ελλάδα ή στις Βρυξέλλες;
Με βρίσκετε σίγουρα και στα δύο, ανάλογα με τις ημέρες του μήνα! Θα το πάρω όμως από την αρχή, ξεκινώντας από τα βασικά, είμαι Νομικός, με εμπειρία δικηγορίας σε Αθήνα και Βρυξέλλες, σε ελληνικές αλλά και διεθνείς δικηγορικές εταιρείες. Επομένως, αυτή η ιδιότητα δεν παύει να υφίσταται. Παράλληλα με αυτά, στα τελευταία σχεδόν τρία χρόνια ως πρόεδρος και συνιδρύτρια του Ινστιτούτου Δικαίου Τεχνητής Νοημοσύνης Rythmisis, μιας μη κερδοσκοπικής πρωτοβουλίας έχω λάβει μέρος σε αρκετές δράσεις ενημέρωσης στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Η τρέχουσα εργασιακή και επαγγελματική μου δραστηριότητα λοιπόν μοιράζεται ανάμεσα σε Αθήνα και Βρυξέλλες έως τώρα, ενώ προβλέπεται στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα να είμαι λίγο περισσότερο στις Βρυξέλλες και στον ευρωπαϊκό χώρο της καινοτομίας και της υποστήριξής της με ευρωπαϊκά εργαλεία. Επιπλέον, με μεγάλη χαρά και τιμή αναφέρω ότι πλέον συμμετέχω στην εθνική προσπάθεια για ενσωμάτωση της νέας ευρωπαϊκής νομοθεσίας για την τεχνητή νοημοσύνη, ως Μέλος των Ομάδων Εργασίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για την Τεχνητή Νοημοσύνη (EU AI Board).
• Και μία συνολική αποτίμηση: Πώς ήταν για εσάς η εμπειρία των Ευρωεκλογών;
Το ταξίδι των Ευρωεκλογών ήταν για μένα συναρπαστικό και πολύ διδακτικό.
Η Νέα Δημοκρατία και ο Πρωθυπουργός κ. Κυριάκος Μητσοτάκης, με εμπιστεύθηκε ως υποψήφια Ευρωβουλευτή στις εκλογές του Ιουνίου 2024 και αυτό μου έδωσε την ευκαιρία να επισκεφτώ σχεδόν όλη τη χώρα, 32 νομούς -για να ακριβολογώ- από την Κρήτη έως την Θράκη, να γνωρίσω τους συμπολίτες μας, να συζητήσω μαζί τους, να καταγράψω τις σκέψεις και τις ανησυχίες τους, να μεταφέρω το μήνυμα των Ευρωεκλογών και εν γένει να “ακούσω” και να “ακουστώ”. Κι αυτό δεν σταμάτησε με τις εκλογές, είναι μία σχέση και μία αλληλεπίδραση που συνεχίζεται και όσο περνάει από το χέρι μου θα την διατηρώ. Οι Ευρωεκλογές τελικώς θα έλεγα ότι μου προσέφεραν πολύπλευρη γνώση και σοφία που ευελπιστώ ότι κατανόησα και στοχεύω να αξιοποιήσω.
