Η εμβληματική Ροδιακή Έπαυλη αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά πολιτιστικά τοπόσημα της Ρόδου, με σπουδαία αρχιτεκτονική και ιστορική σημασία. Ωστόσο, μετά τη διακοπή του έργου αποκατάστασής της βρίσκεται πλέον σε μια επιδεινωμένη κατάσταση θέτοντας σε κίνδυνο την αξία, την ακεραιότητά και το μέλλον της. Η RICHeS απευθύνει επείγουσα έκκληση για άμεση δράση, συμπεριλαμβανομένου του αιτήματος για χαρακτηρισμό της ως νεότερο μνημείο και την επιβολή βασικών προστατευτικών μέτρων.
Καθυστερήσεις στο έργο αποκατάστασης και επιδείνωση
Αρχικά προγραμματισμένο να ολοκληρωθεί το 2021, το έργο αποκατάστασης αντιμετώπισε καθυστερήσεις, με την τελευταία προθεσμία περάτωσης να είχε οριστεί για τις 30 Σεπτεμβρίου 2023. Δυστυχώς, ο εργολάβος διέκοψε τις εργασίες στα τέλη του 2022, και οι συνεχιζόμενες καθυστερήσεις έχουν αφήσει την Έπαυλη σε χειρότερη κατάσταση από ό,τι ήταν πριν την έναρξη της αποκατάστασης. Δομικά και διακοσμητικά στοιχεία, όπως οι μοναδικές Art-Deco λεπτομέρειες – συμπεριλαμβανομένων των ροζ μπάνιων από μάρμαρο Καράρα και της εντυπωσιακής ξύλινης σκάλας – έχουν υποστεί σοβαρές ζημιές λόγω της διακοπής των εργασιών και της έλλειψης επίβλεψης. Το μοναδικό ορατό σημάδι των “εργασιών αποκατάστασης” είναι οι παρεμβάσεις στην εξωτερική όψη του κτιρίου, γεγονός που εγείρει ερωτήματα για το πώς δαπανήθηκαν τα χρήματα.
Ιστορική σημασία και ιδιοκτησία της Ροδιακής Έπαυλης
Το κτήριο χρονολογείται από τα τέλη του 19ου αιώνα, όταν χρησίμευε ως κατοικία για μια εύπορη οικογένεια από την μουσουλμανική κοινότητα. Μετά την ιταλική κατάκτηση, ο αρχιτέκτονας Φλορεστάνο Ντι Φάουστο έκανε προσθήκες και μετατροπές στις αρχές της δεκαετίας του 1920, μετατρέποντάς το σε κατοικία του Ιταλού Κυβερνήτη, Μάριο Λάγκο, με εκτεταμένους κήπους σε ιταλικό στυλ. Η κυριότητα περιήλθε στο ελληνικό κράτος το 1947 και, αργότερα, στον Δήμο Ρόδου το 2017, με τις ευθύνες αποκατάστασης και συντήρησης να περνούν στις τοπικές αρχές.
Η ανάγκη χαρακτηρισμού ως Μνημείο
Παραδόξως, παρά τη μεγάλη πολιτιστική του σημασία, η Ροδιακή Έπαυλη δεν έχει χαρακτηριστεί ως νεότερο μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού, χαρακτηριζόμενο μόνο ως διατηρητέο κτίριο από το Υπουργείο Περιβάλλοντος (ΥΠΕΧΩΔΕ). Αυτή η παράλειψη θέτει σε σοβαρό κίνδυνο την ακεραιότητα αυτού του σημαντικού μνημειακού συγκροτήματος.
Η έκκληση της RICHeS για προστασία
Η RICHeS, πριν λίγες ημέρες, υπέβαλε αίτημα στην Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Δωδεκανήσου να εκκινήσει τη διαδικασία για να χαρακτηρίσει την Ροδιακή Έπαυλη και τον περιβάλλοντα χώρο της – ιστορικό κήπο ως μνημείο βάσει του άρθρου 6 Ν. 4858/2021. Αυτή η κήρυξη θα αναγνωρίσει επίσημα την αρχιτεκτονική, πολιτιστική και ιστορική της αξία και θα διασφαλίσει την εξειδικευμένη επίβλεψη που απαιτείται για την αποκατάσταση και συντήρησή της.
Ειδικότερα:
1. Χαρακτηρισμός ως Μνημείο: αναγνώριση της πολιτιστικής και ιστορικής αξίας της Έπαυλης, απαιτώντας την εξειδικευμένη επίβλεψη και διασφαλίζοντας ότι τα μελλοντικά έργα αποκατάστασης θα πληρούν αυστηρά πρότυπα.
2. Άμεση εφαρμογή του άρθρου 6 παρ. 10: σε κτίρια άνω των 100 ετών δεν μπορούν να να γίνουν εργασίες χωρίς προηγούμενη έγκριση από την αρμόδια Υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού. Η RICHeS ζητά την εφαρμογή αυτού του άρθρου για την αποτροπή περαιτέρω ζημιών στο κτίριο και στο εσωτερικό του.
Η Σημασία της επαγγελματικής συντήρησης/αποκατάστασης
Η RICHeS τονίζει τη σημασία της επαγγελματικής συντήρησης/αποκατάστασης για τη διαφύλαξη της μοναδικής κληρονομιάς της Έπαυλης. Η επίβλεψη από ειδικούς, σύμφωνα με διεθνώς αναγνωρισμένες βέλτιστες πρακτικές για την αποκατάσταση ιστορικών κατοικιών – μνημείων, εξασφαλίζει τη συμμόρφωση με τις κατάλληλες επιστημονικές μεθόδους, οι οποίες είναι απαραίτητες για τη διατήρηση της ιστορικής και πολιτιστικής ταυτότητας της Έπαυλης. Αυτό το μέτρο θα επιτρέψει επίσης τακτικούς ελέγχους για τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση τυχόν προβλημάτων προτού αυτά καταστούν σε σοβαρές βλάβες.
Προστασία της κληρονομιάς και ταυτότητας της Ρόδου
Η Ροδιακή Έπαυλη αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της κληρονομιάς και της πολιτιστικής ταυτότητας της Ρόδου, και η αποκατάστασή της είναι κρίσιμη. Η RICHeS καλεί όλες τις αρμόδιες αρχές να δράσουν άμεσα για την πραγματική αποκατάστασή της ώστε επιτέλους να αποδοθεί το μνημειακό συγκρότημα προς χρήση και απόλαυση στον ροδιακό λαό.
