Τις ευθύνες του κράτους για την επίλυση μιας σειράς θεμάτων που αφορούν έναν κλάδο αιχμής για την ελληνική οικονομία, όπως είναι ο τουρισμός, αναδεικνύει σήμερα σε μεγάλη συνέντευξή του στην «DEALnews» ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων Γιάννης Χατζής.
Με τη φράση του «αν το ξενοδοχείο συνεχίσει να είναι η “εύκολη λύση” για την ενίσχυση των κρατικών εσόδων, θα το βρούμε μπροστά μας, με εξαιρετικά αρνητικές συνέπειες για την οικονομία» στέλνει ένα σαφές μήνυμα και όχι μόνο με αυτή.
Του Μιχάλη Κοσμετάτου
Μιλά ακόμα για τις επιβαρύνσεις από τις αυξήσεις των τελών, που επηρεάζουν άμεσα την ανταγωνιστικότητα και τις επιδόσεις του τουρισμού, για τα σοβαρά δομικά προβλήματα τα οποία αναζητούν λύσεις και «φρενάρουν» τις επενδύσεις στον ξενοδοχειακό τομέα, για τις ελλείψεις σε δημόσιες υποδομές, για τον αποκλεισμό των μικρών ξενοδοχειακών επιχειρήσεων από τις χρηματοδοτήσεις και δίνει απαντήσεις σε όλα τα επίκαιρα ζητήματα.
• Οι αντιδράσεις από τους ξενοδόχους για την αύξηση του τέλους ανθεκτικότητας και του τέλους παρεπιδημούντων συνεχίζονται. Πόσο επηρεάζει, κύριε πρόεδρε, η πρόσθετη επιβάρυνση την ανταγωνιστικότητα του ελληνικού τουριστικού προϊόντος; Υπήρξε, θυμάμαι, επιστολή Γερμανών tour operators για μείωση τουριστικών ροών, με αποδέκτη την υπουργό Ολγα Κεφαλογιάννη.
Πράγματι υπάρχει έντονος προβληματισμός για το πώς θα επηρεάσει την τουριστική δυναμική του 2025 η μεγάλη αύξηση τόσο στο τέλος παρεπιδημούντων όσο και στο τέλος ανθεκτικότητας, καθώς επηρεάζουν άμεσα την ανταγωνιστικότητα του προϊόντος μας, και μάλιστα σε μια στιγμή που διαφαίνονται σημάδια κόπωσης για τον ελληνικό τουρισμό. Σε ό,τι αφορά το τέλος ανθεκτικότητας, που έχει ήδη προκαλέσει αντιδράσεις σε κλασικές αγορές μας, όπως είπατε, η κλιματική κρίση μάς αφορά όλους και συνεπώς πρέπει να επιβαρύνει ομοιόμορφα όλους τους παραγωγικούς κλάδους. Πρέπει να αποσυνδεθεί άμεσα η έννοια της κλιματικής κρίσης από τον ξενοδοχειακό κλάδο, καθώς είναι κλάδος με πολύ μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα από άλλους. Αν το ξενοδοχείο συνεχίσει να είναι η «εύκολη λύση» για την ενίσχυση των κρατικών εσόδων, θα το βρούμε μπροστά μας, με εξαιρετικά αρνητικές συνέπειες για την οικονομία.
• Ισχυρά ξένα ξενοδοχειακά brands δίνουν ψήφο εμπιστοσύνης στον ελληνικό τουρισμό με τις επενδύσεις και τις συνεργασίες τους. Ποια η σημασία της;
Κάθε ψήφος εμπιστοσύνης στις δυνατότητες και τις προοπτικές του ελληνικού τουρισμού, που μεταφράζεται σε επενδύσεις που εμπλουτίζουν το προϊόν μας, παρέχοντας περισσότερες επιλογές στον επισκέπτη μας, είναι αυτονόητα θετική. Πρέπει, όμως, να δούμε συνολικά το ζήτημα των επενδύσεων, όχι στα λόγια αλλά στην πράξη, και η Πολιτεία να αναλάβει το δικό της κομμάτι ευθύνης. Υπάρχουν σοβαρά δομικά προβλήματα που αναζητούν λύσεις, όπως, για παράδειγμα, η ταχύτητα απόδοσης δικαιοσύνης και το αδειοδοτικό πλαίσιο για νέες επενδύσεις.
• Η αύξηση της μέσης κατά κεφαλήν τουριστικής δαπάνης αποτελεί από τα βασικά στοιχήματα του ελληνικού τουρισμού. Ενα άλλο, η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου. Θα τα κερδίσουμε; Βοηθούν ο VIP τουρισμός και οι μορφές εναλλακτικού τουρισμού ή δεν αρκούν;
Οποια κι αν είναι η ερώτηση για τον ελληνικό τουρισμό, η απάντηση είναι μία: Ποιότητα. Η ποιότητα και κατ’ επέκταση η αύξηση της μέσης κατά κεφαλήν δαπάνης είναι η απόλυτη προτεραιότητα. Ο ιδιωτικός τομέας αποδεικνύει πως έχει επιχειρηματίες που θέλουν και μπορούν με τις επενδύσεις τους να κερδίσουν αυτό το στοίχημα. Πρέπει, όμως, να ακολουθήσει και το κράτος σε όλα τα επίπεδα, από τη διευκόλυνση των επενδύσεων μέχρι τις δημόσιες υποδομές που είναι αναγκαίες. Πάρτε για παράδειγμα τις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στη βόρεια Ελλάδα. Επενδύουν τεράστια χρηματικά ποσά για να εκσυγχρονίσουν τα ξενοδοχεία τους, όταν οι πελάτες τους που επισκέπτονται τη χώρα μας οδικώς πρέπει να ταλαιπωρούνται στα χερσαία σύνορα, αντιμετωπίζοντας καθυστερήσεις, που μπορεί να φθάσουν έως και τις οκτώ ώρες, χωρίς μάλιστα να υπάρχουν ούτε οι στοιχειώδεις υποδομές, όπως τουαλέτες. Αυτό τα λέει όλα.
• Παρατηρούνται προβλήματα ρευστότητας. Υπάρχει στήριξη από το τραπεζικό σύστημα και πρόσβαση σε χρηματοδοτικά εργαλεία για τις μικρές ξενοδοχειακές επιχειρήσεις; Βλέπουμε, δυστυχώς, αρκετούς πλειστηριασμούς μικρών μονάδων.
Είναι μείζον ζήτημα και είναι στην κορυφή της ατζέντας της ΠΟΞ. Οι πολλές μικρές και πολύ μικρές ξενοδοχειακές επιχειρήσεις είναι αποκλεισμένες από τη χρηματοδότηση μέσω ευρωπαϊκών προγραμμάτων, τα οποία θα μπορούσαν να βοηθούσαν στην αναβάθμισή τους, ενώ παράλληλα δεν έχουν πρόσβαση ούτε στο τραπεζικό σύστημα. Γι’ αυτό και ζητάμε επίμονα να υπάρξουν εξειδικευμένα χρηματοδοτικά εργαλεία, ώστε όλος ο κλάδος στο σύνολό του να κινηθεί δυναμικά προς ένα μέλλον ποιότητας.
«Να εστιάσουμε σε μια εθνική στρατηγική για την ανάπτυξη του κλάδου»
• Συμπληρώνετε έναν χρόνο στην προεδρία της ΠΟΞ. Ποιοι είναι οι επόμενοι στόχοι που θέλετε να πετύχετε σε αυτή τη θητεία; Ποιες οι προκλήσεις και ποιες οι ευκαιρίες για τον κλάδο;
Στρατηγικός στόχος μας είναι να δημιουργήσουμε για το ελληνικό ξενοδοχείο εκείνο το υποστηρικτικό περιβάλλον που χρειάζεται ώστε να μεγιστοποιήσει την προσφορά του στη βιώσιμη ανάπτυξη, στην ενίσχυση της απασχόλησης και τη συνοχή των τοπικών κοινωνιών της χώρας μας. Η δημοσιονομική σταθερότητα και η μείωση του χρέους στο 163,9% του ΑΕΠ ανανεώνουν τις προοπτικές για την ελληνική οικονομία. Το γεγονός όμως ότι, παρά τη μεγάλη ονομαστική αύξηση των τουριστικών εσόδων, πέρυσι οι εξαγωγές υπηρεσιών και αγαθών περιορίστηκαν στο 1,9%, δείχνει ξεκάθαρα ότι η δυνατότητα που έχουν οι λοιποί παραγωγικοί κλάδοι να συνεισφέρουν στην περαιτέρω βελτίωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών είναι περιορισμένοι και πιο μακροπρόθεσμοι. Πρέπει συντεταγμένα με σχέδιο για τον τουρισμό να εστιάσουμε σε μια εθνική στρατηγική για την ανάπτυξη του κλάδου μας. Οι ξενοδόχοι έχουμε αποδείξει πως μπορούμε να κάνουμε τη διαφορά και στον βαθμό που αυτό αποτελέσει κοινό τόπο η προσφορά μας θα είναι ακόμα μεγαλύτερη. Ο ρόλος του τουριστικού ισοζυγίου είναι καθοριστικός για μια Ελλάδα παραγωγική, σύγχρονη και εξωστρεφή, μια Ελλάδα που ξέρει, θέλει και μπορεί να αξιοποιεί τα μοναδικά συγκριτικά πλεονεκτήματά της.
ΕΝΘΑΡΡΥΝΤΙΚΕΣ ΟΙ ΠΡΟΚΡΑΤΗΣΕΙΣ, ΑΛΛΑ ΜΕ ΜΕΙΩΜΕΝΕΣ ΤΙΜΕΣ
«Με καλύτερες υποδομές μπορούν να έρθουν περισσότεροι τουρίστες»
• Ποιες είναι οι εκτιμήσεις για την πορεία του ξενοδοχειακού κλάδου το 2025 και τις επιδόσεις του 2024;
Οι προκρατήσεις του 2025 για δημοφιλείς προορισμούς φαίνονται ενθαρρυντικές. Είναι εξαιρετικά ελπιδοφόρο που η Ελλάδα σκοράρει ακόμα πολύ ψηλά στον δείκτη ικανοποίησης GRI (Ελλάδα 87%, Κύπρος 85,8%, Ισπανία 84,6% και Τουρκία 83,8%) και την προτιμούν οι Ευρωπαίοι πελάτες για τις διακοπές τους. Αλλά να μην ξεχνάμε πως οι προκρατήσεις γίνονται με μειωμένες τιμές κατά 20%-25%. Συνεπώς είναι πρόωρη ακόμη η όποια εκτίμηση. Σε ό,τι αφορά το 2024, έχουμε μια γενική εικόνα με θετικό πρόσημο, αλλά υπάρχουν και «αστερίσκοι» που χρειάζονται προσοχή. Σύμφωνα με το τελευταίο στατιστικό δελτίο του ΙΝΣΕΤΕ, την περίοδο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου 2024 καταγράφηκαν 22,6 εκατ. διεθνείς αεροπορικές αφίξεις, ξεπερνώντας τα αντίστοιχα επίπεδα του 2023 με αύξηση κατά 7,9%. Αυτή η αύξηση, βεβαίως, δεν ήταν οριζόντια, αλλά εμπεριέχει τρεις τάσεις. Στην πρώτη έχουμε τα αεροδρόμια που εμφάνισαν σημαντική αύξηση, όπως της Αθήνας, της Μυτιλήνης, της Ρόδου, της Σκιάθου και των Χανίων. Υπάρχει μια τάση που εμφάνισε πολύ μικρή έως και οριακή αύξηση, όπως στην Κεφαλλονιά, στη Θεσσαλονίκη και τη Σαντορίνη, και υπάρχει, τέλος, μια τάση με καθαρά αρνητικό πρόσημο, όπως τα αεροδρόμια της Μυκόνου και της Καβάλας. Είναι αξιοσημείωτο, πάντως, ότι ενώ η χρονιά άρχισε με μια εντυπωσιακή αύξηση κατά 25,3% το πρώτο τρίμηνο, ο ρυθμός αυτός ανακόπηκε, όταν μπήκαμε στην υψηλότερη περίοδο και η αύξηση που παρατηρήθηκε ήταν σαφώς χαμηλότερη. Αυτό είναι ένα «καμπανάκι» που πρέπει να το ακούσουμε.
• Από ρεπορτάζ της εφημερίδας μας έχουν αναδειχθεί μεγάλα προβλήματα υποδομών για τον τουρισμό σε εποχές… υπερτουρισμού. Τελικά, είναι ο «βασιλιάς» της ελληνικής οικονομίας «γυμνός»;
Την απάντηση στο ερώτημά σας την έδωσε πρόσφατα ο ίδιος ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, τονίζοντας πως δεν υπάρχει υπερτουρισμός ως συστημικό πρόβλημα, όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες. Το ζήτημα είναι πώς θα διαχειριστούμε καλύτερα τις τουριστικές ροές ώστε να μην υπάρχει η υπερσυγκέντρωση που παρατηρείται στιγμιαία και σε συγκεκριμένους προορισμούς. Και είναι ακόμα πιο σημαντικό το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός αναγνώρισε την αξία της αναβάθμισης των υποδομών, επισημαίνοντας χαρακτηριστικά πως αν είχαμε καλύτερες υποδομές θα μπορούσαμε να υποδεχθούμε και περισσότερους τουρίστες. Κι αυτή είναι η πραγματική αλήθεια σε αυτό το ζήτημα.
«Οχι στο “ερμαφρόδιτο” μοντέλο για το Airbnb»
• Οι ξενοδόχοι δεν μείνατε ικανοποιημένοι από τις ρυθμίσεις για τη βραχυχρόνια μίσθωση. Τι προτείνετε;
Το σχετικό σχέδιο νόμου δεν έχει τεθεί υπόψη μας μέχρι σήμερα. Από δημοσιεύματα μόνο σχετικά με τις προωθούμενες προδιαγραφές για τα καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης συμπεραίνουμε πως ακόμα η ελληνική Πολιτεία δεν έχει αποφασίσει αν, εν προκειμένω, πρόκειται για επιχειρηματική δραστηριότητα ή για μορφή της οικονομίας του διαμοιρασμού. Αν η Πολιτεία προτίθεται να εντάξει τη βραχυχρόνια μίσθωση στην επίσημη τουριστική δραστηριότητα, τότε προς τούτο θα πρέπει να προβλεφθούν συγκεκριμένες αυστηρές προδιαγραφές, ανάλογες με αυτές που ισχύουν για τις νόμιμες επιχειρήσεις τουριστικών καταλυμάτων, προκειμένου να προστατεύεται η ποιότητα του τουριστικού προϊόντος της χώρας και να διασφαλίζεται ο υγιής ανταγωνισμός. Και αυτές οι προδιαγραφές σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να είναι οι αναγραφόμενες στα σχετικά δημοσιεύματα. Αν πάλι επιλέξει η Πολιτεία να διαχειριστεί τη βραχυχρόνια μίσθωση ως μια μορφή της οικονομίας του διαμοιρασμού που δεν εντάσσεται στο επίσημο τουριστικό προϊόν της χώρας, οι προωθούμενες προδιαγραφές θα πρέπει να συνδυαστούν με συγκεκριμένους χρονικούς και ποσοτικούς περιορισμούς. Το «ερμαφρόδιτο» μοντέλο που φέρεται ότι προωθείται όχι απλώς δεν θα δώσει λύση, αλλά θα εντείνει τη σύγχυση του καταναλωτικού κοινού και δεν θα αποκλιμακώσει τα προβλήματα που προκαλούνται από τη συγκεκριμένη δραστηριότητα.
