Πολλοί είναι εκείνοι που θα απορήσουν πώς φτάσαμε στο σημείο ο νέος ΚΟΚ να προωθεί ένα –κατά πολλούς– τόσο ριζοσπαστικό μέτρο, όπως είναι η επιβολή ορίου ταχύτητας 30 χλμ./ώρα στους δρόμους των πόλεων.
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή και ας ταξιδέψουμε πίσω στον χρόνο. Η έκκληση για επιβολή ορίου ταχύτητας 30 χλμ./ώρα σε αστικούς δρόμους εντοπίζεται για πρώτη φορά στη Διακήρυξη της Στοκχόλμης για την Παγκόσμια Οδική Ασφάλεια 2020. Το βασικό επιχείρημα είναι πως πάνω από τη συγκεκριμένη ταχύτητα ο κίνδυνος θανάτου για τους πεζούς αυξάνεται εκθετικά. Ερευνες δείχνουν ότι σε ένα ατύχημα η πιθανότητα θανάτου ενός πεζού περιορίζεται από το 85% στο 10% όταν η ταχύτητα του εμπλεκόμενου αυτοκινήτου μειωθεί από τα 50 στα 30 χλμ./ώρα.
Είναι μια απλή εξίσωση. Αν υποστηρίζετε το Vision Zero και πιστεύετε ότι κανείς δεν πρέπει να πεθαίνει ή να τραυματίζεται σοβαρά σε τροχαία ατυχήματα, τότε πρέπει να «αγαπήσετε τα 30», δήλωσε ο λόρδος Ρόμπερτσον, πρόεδρος του FIA Foundation
Λίγους μήνες μετά, στις 17 Μαΐου του 2021, στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Εβδομάδας Οδικής Ασφάλειας του ΟΗΕ, το FIA Foundation ξεκίνησε μια μεγάλη καμπάνια προκειμένου να περιοριστεί η ταχύτητα στα 30 χλμ./ώρα σε δρόμους όπου περπατούν, ζουν και παίζουν παιδιά. Ανάμεσα στους συνεργάτες της συγκεκριμένης καμπάνιας περιλαμβάνονται η UNICEF, καθώς και πολλές μη κερδοσκοπικές οργανώσεις από όλο τον κόσμο που δραστηριοποιούνται σε θέματα οδικής ασφάλειας.
Οι αριθμοι
Από το 85% στο 10% περιορίζεται η πιθανότητα θανάτου ενός πεζού στην περίπτωση ατυχήματος, όταν η ταχύτητα του εμπλεκόμενου αυτοκινήτου μειωθεί από τα 50 στα 30 χλμ./ώρα.112 πεζοί έχασαν τη ζωή τους το 2022 σε τροχαία δυστυχήματα.Τα περισσότερα θανατηφόρα τροχαία δυστυχήματα με πεζούς και μοτοσικλετιστές (65% και 65,6% αντίστοιχα) συμβαίνουν εντός κατοικημένης περιοχής.Το 74% των πολιτών μεταξύ 11 χωρών, στις οποίες πραγματοποιήθηκε η σχετική έρευνα, ζητάει να ληφθούν μέτρα προκειμένου να προστατευτούν οι πεζοί, οι ποδηλάτες και εν γένει οι ευάλωτοι χρήστες του δρόμου.
«Είναι μια απλή εξίσωση. Αν υποστηρίζετε το Vision Zero (όραμα μηδενικών ατυχημάτων) και πιστεύετε ότι κανείς δεν πρέπει να πεθαίνει ή να τραυματίζεται σοβαρά σε τροχαία ατυχήματα, τότε πρέπει να “αγαπήσετε τα 30”», δήλωσε ο λόρδος Ρόμπερτσον, πρόεδρος του FIA Foundation. Το τελευταίο αποτελεί έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό, ο οποίος ιδρύθηκε από την Παγκόσμια Ομοσπονδία Αυτοκινήτου (Fédération Internationale de l’Automobile – FIA) και ασχολείται με την προώθηση της οδικής ασφάλειας, της βιώσιμης κινητικότητας και της βελτίωσης της ποιότητας ζωής μέσω ασφαλέστερων δρόμων και βιώσιμων μεταφορών.
Το όριο των 30 χλμ./ώρα προωθείται επίσης από τον ΟΗΕ και την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ), ως μέρος της πρωτοβουλίας Streets for Life, με στόχο τη μείωση των τροχαίων ατυχημάτων και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής στις πόλεις.
#Love30
Γιατί πρέπει να «αγαπήσουμε τα 30»; Οι ειδικοί απαντούν πως όταν οι οδηγοί κινούνται με χαμηλότερη ταχύτητα, έχουν περισσότερο χρόνο να αντιδράσουν σε απρόβλεπτα συμβάντα, όπως για παράδειγμα πεζοί που διασχίζουν ξαφνικά τον δρόμο ή ποδηλάτες που αλλάζουν απότομα πορεία. Σε έρευνα η οποία πραγματοποιήθηκε σε 11 χώρες, το 74% των πολιτών ζητάει να ληφθούν μέτρα προκειμένου να προστατευτούν οι πεζοί, οι ποδηλάτες και εν γένει οι ευάλωτοι χρήστες του δρόμου. Τα οφέλη πάντως δεν περιορίζονται μόνο στον τομέα της ασφάλειας. Ενα ακόμα κέρδος εντοπίζεται στη μείωση του θορύβου, καθώς αποφεύγεται το ανώφελο «γκάζωμα» από το ένα στενό στο άλλο.
Την ίδια στιγμή, η οδήγηση με σταθερό ρυθμό περιορίζει τη φθορά των φρένων και των ελαστικών, που είναι πηγές εκπομπής μικροσωματιδίων, ενώ συμβάλλει και στη μείωση της κατανάλωσης καυσίμου και, συνεπώς, των εκπομπών. Δεν πρέπει επίσης να θεωρηθεί αμελητέο και το οικονομικό όφελος, καθώς στα ατυχήματα που συμβαίνουν μέσα στην πόλη, οι μικρές ταχύτητες περιορίζουν και την έκταση των εκάστοτε ζημιών.
Τέλος, οι χαμηλές ταχύτητες ενθαρρύνουν τους κατοίκους να χρησιμοποιούν το ποδήλατο και άλλα οχήματα μικροκινητικότητας ή να περπατούν, καθώς αισθάνονται πιο ασφαλείς.
Τι ισχύει σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες
Το όριο των 30 χλμ./ώρα έχει ήδη υιοθετηθεί από πολλές χώρες, εντούτοις υπάρχουν σημαντικές διαφοροποιήσεις στον τρόπο εφαρμογής του συγκεκριμένου μέτρου. Η Ισπανία εισήγαγε εθνικό όριο ταχύτητας 30 χλμ./ώρα σε αστικούς δρόμους με μία λωρίδα ανά κατεύθυνση ήδη από το 2021. Μεγάλες πόλεις της Γαλλίας, όπως η Λιλ και η Λυών εφάρμοσαν την ίδια χρονιά το συγκεκριμένο όριο, το οποίο ισχύει και στο Παρίσι στο 95% των δρόμων της πόλης. Αντίστοιχη πολιτική συναντάμε στις Βρυξέλλες και σε αρκετές πόλεις της Ελβετίας, ενώ στην Ιταλία υιοθετείται στα ιστορικά κέντρα κάποιων πόλεων, όπως είναι το Μιλάνο και η Φλωρεντία, όπου έχουν δημιουργηθεί περιοχές ήπιας κυκλοφορίας. Από εκεί και πέρα, το όριο των 30 χλμ./ώρα εφαρμόζεται από τις περισσότερες χώρες του δυτικού κόσμου σε περιοχές όπου προωθείται η βιώσιμη κινητικότητα, όπως σε ζώνες ήπιας κυκλοφορίας και βέβαια κοντά σε σχολεία, πάρκα, νοσοκομεία ή εμπορικές ζώνες.
Αρχικά προκλήθηκαν αντιδράσεις…
Σε όποιες πόλεις εφαρμόστηκε το όριο ταχύτητας των 30 χλμ./ώρα (αντί του συνηθισμένου των 50 χλμ./ώρα), αρχικά προκλήθηκαν διάφορες αντιδράσεις, ωστόσo αυτές ατόνησαν με την πάροδο του χρόνου, καθώς οι πολίτες άρχισαν να παρατηρούν τα οφέλη του μέτρου. Κάποιοι οδηγοί διαμαρτυρήθηκαν, θεωρώντας ότι το χαμηλό όριο ταχύτητας αυξάνει τον χρόνο μετακίνησης και προκαλεί κυκλοφοριακή συμφόρηση, ενώ αρκετές επιχειρήσεις, ειδικά όσες εξαρτώνται από την ταχεία παράδοση προϊόντων, εξέφρασαν ανησυχίες για αυξημένα λειτουργικά κόστη. Μια ακόμα συχνή αντίδραση είχε να κάνει με την ανησυχία πως η αυστηρότερη αστυνόμευση θα χρησιμοποιηθεί τελικά μέσω των επιβαλλόμενων προστίμων για «εισπρακτικούς» σκοπούς. Τέλος, δεν έλειψαν κι εκείνοι που αμφισβήτησαν πως η μείωση της ταχύτητας θα έφερνε ουσιαστικά οφέλη για την οδική ασφάλεια, τη ρύπανση ή την ποιότητα ζωής. Με την πάροδο όμως του χρόνου, οι πολίτες πείστηκαν από τα μετρήσιμα αποτελέσματα, όπως τη μείωση τροχαίων ατυχημάτων (στις Βρυξέλλες, για παράδειγμα, περιορίστηκαν στο μισό οι σοβαροί τραυματισμοί και θάνατοι), τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και τη μείωση της ηχορύπανσης. Στις περισσότερες πόλεις, οι αρνητικές φωνές σίγησαν, καθώς το μέτρο θεωρήθηκε πλέον «κανονικότητα», ενώ οι οδηγοί προσαρμόστηκαν σταδιακά στα νέα όρια, και οι φόβοι για αυξημένους χρόνους μετακίνησης αποδείχθηκαν σε μεγάλο βαθμό αβάσιμοι.
Στην Ελλάδα με 30 χλμ./ώρα
Η χώρα μας δεν διαθέτει στις πόλεις της ζώνες ήπιας κυκλοφορίας, παρά κάποιους μεμονωμένους δρόμους με λιθόστρωτο και μερικά διάσπαρτα παρτέρια που οριοθετούν ορισμένους παραπάνω χώρους για χρήση από τους πεζούς. Οι τελευταίοι νιώθουν για άλλη μια φορά εκτοπισμένοι, αφού η ανασχεδιασμένη μορφή αυτών των δρόμων αποτέλεσε μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για να υποδεχθεί τα αυτοκίνητα των περιοίκων.
Γιατί αγκαλιάζουμε την ηλεκτροκίνηση όταν η Ευρώπη πατάει φρένο;
Οσο για τους οδηγούς των διερχόμενων οχημάτων, ελάχιστα σέβονται τη δαιδαλώδη διαμόρφωση των οδών υποτιθέμενης ήπιας κυκλοφορίας. Τους διασχίζουν επιταχύνοντας επιδεικτικά, εκνευρισμένοι προφανώς για τα δευτερόλεπτα που χάνουν από τον πολύτιμο χρόνο τους, τον οποίο μόλις φτάσουν στον προορισμό τους μπορούμε να ορκιστούμε ότι θα σπεύσουν να αναλώσουν στο κινητό τους, σκρολάροντας από reel σε reel. Στις περισσότερες περιπτώσεις, μάλιστα, από τέτοιους δρόμους ήπιας κυκλοφορίας απουσιάζουν οι σχετικές σημάνσεις για το ενδεδειγμένο όριο ταχύτητας. Ηταν εύλογο λοιπόν πως το πρόβλημα της κίνησης στις γειτονιές θα έπρεπε να αντιμετωπιστεί με έναν πιο ολιστικό τρόπο. Κάπως έτσι ξεκίνησε και στη χώρα μας η συζήτηση για την καθιέρωση του ορίου ταχύτητας των 30 χλμ./ώρα.
Ο υφυπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Βασίλης Οικονόμου, μας είχε προϊδεάσει πριν από λίγο καιρό: «Προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε το τραγικό φαινόμενο πως το 2023, από τους 621 νεκρούς σε τροχαία, οι μισοί έχασαν τη ζωή τους μέσα σε πόλεις». Στην προοπτική επιβολής ορίου ταχύτητας 30 χλμ./ώρα στους δρόμους της πόλης είχε τοποθετηθεί θετικά και η επιστημονική κοινότητα των συγκοινωνιολόγων, ενώ στην ίδια κατεύθυνση κινείται και το Ινστιτούτο Οδικής Ασφάλειας (ΙΟΑΣ) «Πάνος Μυλωνάς», το οποίο στηρίζει την εφαρμογή του ορίου των 30 χλμ./ώρα εντός του αστικού ιστού: «Η διεύρυνση των ζωνών με όριο 30 χλμ./ώρα είναι ένα μέτρο που θα έχει θετική επίπτωση στην οδική ασφάλεια, ιδιαίτερα των ευάλωτων χρηστών του δρόμου (πεζοί, ποδηλάτες, χρήστες μικροκινητικότητας και μοτοσυκλετιστές). Για να γίνει η μετάβαση σε μια πιο βιώσιμη μορφή κινητικότητας, θα χρειαστεί να γίνει αλλαγή του μέσου που χρησιμοποιούμε για τις μετακινήσεις μας και να στραφούμε σε εναλλακτικούς τρόπους μετακίνησης με έμφαση στην ενεργό κινητικότητα».
Τι φταίει για την ξαφνική ασφυξία στους δρόμους της πρωτεύουσας;
Το Ινστιτούτο, στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Εβδομάδας Οδικής Ασφάλειας του ΟΗΕ με θέμα «Δρόμοι για τη Ζωή» #Love30 και με την υποστήριξη της FIA, έχει δημιουργήσει ενημερωτική εκστρατεία για το θέμα, η οποία αποτελείται μεταξύ άλλων από τέσσερα video , όπου καταρρίπτονται μύθοι για τους πολέμιους του ορίου των 30 χλμ./ώρα. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στατιστικά στοιχεία, η Ελλάδα έχει σχεδόν διπλάσιο ποσοστό θανάτων μοτοσικλετιστών συγκρινόμενη με τις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε., 32,4% έναντι 18% του μέσου όρου στην Ε.Ε. (στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ και Ε.Ε. για το 2022).
Τα περισσότερα θανατηφόρα τροχαία δυστυχήματα με πεζούς και μοτοσικλετιστές συμβαίνουν εντός κατοικημένης περιοχής. Φωτο:ΙΝΤΙΜΕ
Το 2022 112 πεζοί έχασαν τη ζωή τους σε τροχαία δυστυχήματα (17,1% επί του συνόλου, μέσος όρος Ε.Ε. 18%), εκ των οποίων το 60,7% ήταν 65 ετών και άνω. Παράλληλα τα περισσότερα θανατηφόρα τροχαία δυστυχήματα με πεζούς και μοτοσικλετιστές (65% και 65,6% αντίστοιχα) συμβαίνουν εντός κατοικημένης περιοχής. «Με βάση τα παραπάνω δεδομένα, το όριο των 30 χλμ./ώρα αναμένουμε ότι θα συμβάλει στη μείωση των θανάτων και σοβαρών τραυματισμών πεζών και μοτοσικλετιστών σε τροχαία δυστυχήματα», επισημαίνει το ΙΟΑΣ.
Σύμφωνα με πληροφορίες, ο νέος ΚΟΚ, που θα κατατεθεί προς διαβούλευση τον ερχόμενο Ιανουάριο, δεν θα επιβάλει ένα καθολικό όριο 30 χλμ./ώρα σε ολόκληρο το οδικό δίκτυο μιας πόλης. Θα εξαιρούνται οι κεντρικές οδικές αρτηρίες, ενώ θα δίνεται στους δήμους η επιλογή να καθορίσουν εκείνοι, σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα, τους δρόμους στους οποίους θα εφαρμοστεί το νέο μέτρο, ή πρακτικά σε ποιους δεν θα ισχύει, αφού εκεί θα υπάρχει η ανάλογη σήμανση με την ανώτατη επιτρεπόμενη ταχύτητα (π.χ. 40 ή 50 χλμ./ώρα).
Θα δίνεται στους δήμους η επιλογή να καθορίσουν εκείνοι, σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα, τους δρόμους στους οποίους θα εφαρμοστεί το νέο μέτρο
Το ελληνικό ταμπεραμέντο…
Πολλοί ίσως αναρωτηθούν ποιο μπορεί να είναι το νόημα της επιβολής ορίου ταχύτητας 30 χλμ./ώρα στους δρόμους των πόλεων, σε μια χώρα στην οποία οι οδηγοί αρνούνται να συμμορφωθούν με οποιονδήποτε κανόνα οδικής κυκλοφορίας. Οι Ελληνες οδηγοί όχι μόνο αγνοούν τα όρια ταχύτητας, ειδικά όταν θεωρούν ότι «δεν υπάρχει λόγος» για μειωμένη ταχύτητα, αλλά παρατηρείται επιπλέον έλλειψη σεβασμού προς πεζούς και ποδηλάτες, με αποτέλεσμα να δυσκολεύεται η εφαρμογή πολιτικών φιλικών προς αυτούς.
Επιπλέον, ο φόβος για ποινές είναι μικρός, αφού οι οδηγοί γνωρίζουν ότι η πιθανότητα ελέγχου της ταχύτητας μέσα στην πόλη είναι πρακτικά ανύπαρκτη. «Για να εξασφαλιστεί η εφαρμογή του ορίου των 30 χλμ./ώρα και για να υπάρχουν άμεσα αποτελέσματα, απαιτούνται η συστηματική αστυνόμευση από την Τροχαία συμπεριλαμβανομένης και της χρήσης τεχνικών μέσων, και η ενίσχυση του έργου της Ελληνικής Αστυνομίας», επισημαίνει το ΙΟΑΣ.
«Ιδιαίτερα κρίσιμη είναι η σαφής ενημέρωση και εκπαίδευση των πολιτών σχετικά με την εφαρμογή του μέτρου και τα οφέλη της χαμηλότερης ταχύτητας. Θα πρέπει να αλλάξει η συμπεριφορά μας και να διαμορφωθεί μια νέα οδηγική κουλτούρα. Διαφορετικά, όπως συμβαίνει σε πολλές περιπτώσεις, το μέτρο δεν θα εφαρμοστεί στην πράξη και οι οδηγοί δεν θα τηρούν το όριο». Οι ειδικοί θεωρούν πως η κυβέρνηση και οι τοπικές αρχές πρέπει να δείξουν αποφασιστικότητα, παρά τις πιθανές αντιδράσεις, και να συνεργαστούν με ειδικούς συγκοινωνιολόγους για τη σωστή υλοποίηση του μέτρου. Αυτό βέβαια δεν αποτελεί πανάκεια, καθώς τέτοιου είδους συνέργεια ήταν και η αμφιλεγόμενη υλοποίηση του Μεγάλου Περίπατου της Αθήνας…
Στη Νάπολη, η χρήση καμερών και η ενίσχυση της αστυνόμευσης βελτίωσαν σημαντικά την τήρηση των ορίων. Φωτο: Shutterstock
Σε χώρες όπως η Ισπανία και η Ιταλία, όπου επίσης παρατηρείται νοοτροπία παραβατικότητας, η εφαρμογή του μέτρου των 30 χλμ./ώρα πραγματοποιήθηκε με σωστό σχεδιασμό και είχε θετικά αποτελέσματα. Για παράδειγμα, στη Νάπολη, όπου η συμπεριφορά των οδηγών δεν διαφέρει από αυτήν της Ελλάδας, η χρήση καμερών και η ενίσχυση της αστυνόμευσης βελτίωσαν σημαντικά την τήρηση των ορίων. Δυστυχώς, και στη χώρα μας τα πράγματα συχνά λειτουργούν καλύτερα όταν υπάρχει αναγκαστική συμμόρφωση. Το σημαντικό, πάντως, είναι να κατανοήσουμε το σκεπτικό πίσω από το συγκεκριμένο μέτρο και να μην το δούμε εγωιστικά επειδή η καθημερινή μας διαδρομή ίσως επιβαρυνθεί κατά μερικά λεπτά της ώρας. Γεγονός μάλλον απίθανο, δηλαδή, με το δεδομένο ότι η μέση ταχύτητα κίνησης στην Αθήνα κυμαίνεται μεταξύ 15 και 30 χλμ./ώρα, με σημαντική μάλιστα επιβράδυνση κατά τις ώρες αιχμής. Αυτό λοιπόν που ουσιαστικά θα κληθούμε να κάνουμε είναι να αλλάξουμε τον τρόπο που οδηγούμε.
Πηγή: kathimerini.gr
