• Με αφορμή τον ρόλο της στον OWHC μιλά για τη γνωριμία της με τον τότε πρίγκιπα Κάρολο, τον μετέπειτα πρόεδρο της Ινδονησίας Τζόκο Γουιντόντο και τον πρώην γενικό γραμματέα του ΟΗΕ Χαβιέρ Πέρες ντε Κουέγιαρ
Η Ρόδος, ως μία από τις σημαντικότερες Μεσαιωνικές Πόλεις της Ευρώπης και μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, έχει μακρά ιστορία στη διαχείριση της πολιτιστικής της ταυτότητας. Η συμμετοχή της στον Οργανισμό Πόλεων Παγκόσμιας Κληρονομιάς (OWHC) της δίνει τη δυνατότητα να δικτυώνεται με άλλες ιστορικές πόλεις και να ανταλλάσσει καλές πρακτικές για τη διατήρηση και την ανάπτυξή της. Η κα Λη Μηναΐδη έχει υπηρετήσει για αρκετά χρόνια ως συνεπίκουρη του δημάρχου Ρόδου και στη συνέχεια για πολλά χρόνια ως σύμβουλος του δημάρχου Ρόδου, σε θέματα διεθνών σχέσεων. Η ίδια ασχολήθηκε με τον Οργανισμό Πόλεων Παγκόσμιας Κληρονομιάς (OWHC) για περισσότερα από 20 χρόνια, αρχικά ως εκπρόσωπος του Δήμου Ρόδου και αργότερα ως πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του 7ου παγκόσμιου συνεδρίου του OWHC, το οποίο πραγματοποιήθηκε στη Ρόδο το 2003.
Η συνεργασία της με τη γενική γραμματεία του OWHC, η οποία έχει την έδρα της στην πόλη του Κεμπέκ, στον Καναδά, συνεχίστηκε με τον διορισμό της ως συντονίστριας Ανάπτυξης και Ευρωπαϊκών Έργων. Στη συνέχεια, η κ. Μηναΐδη διετέλεσε προσωρινή γενική γραμματέας (Interim Secretary General) του OWHC τα έτη 2007 και 2008, ενώ στη συνέχεια κατείχε τη θέση της αναπληρώτριας γενικής γραμματέας έως το 2020. Ανέλαβε και πάλι εκ νέου, τη θέση της προσωρινής Γ.Γ. έως τον Οκτώβριο του 2021, υπηρετώντας μετά σε μεταβατικό ρόλο ως σύμβουλος του γενικού γραμματέα του οργανισμού.
Το 2014 διορίστηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης ως εκπρόσωπος του οργανισμού στο Διοικητικό Συμβούλιο του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου των Δελφών, θέση που εξακολουθεί να κατέχει.
Η κα Μηναΐδη είναι ενεργό μέλος του Διεθνούς Γυναικείου Συλλόγου Αθηνών (Women’s International Club of Athens) για σχεδόν 30 χρόνια, έχοντας υπηρετήσει αρκετές θητείες στο Εκτελεστικό Συμβούλιο και ως πρόεδρος το 2021 και το 2022.
Στην πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξή της στη «δ» συζητάμε για τις προσπάθειες προστασίας της Μεσαιωνικής Πόλης, τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει, την ανάγκη για ισορροπία μεταξύ τουριστικής ανάπτυξης και διατήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς, τις σημαντικές στιγμές της Ρόδου στον OWHC, αλλά και τις προσωπικότητες που γνώρισε και χάραξαν τις καλύτερες εντυπώσεις στη μνήμη της.
Αναλυτικά η συνέντευξη:
• Δύο άνθρωποι οι οποίοι σήκωσαν πάρα πολύ ψηλά το θέμα της συμμετοχής της Ρόδου στον OWHC (Οργανισμός Πόλεων Παγκόσμιας Κληρονομιάς) είναι ο πρώην δήμαρχος Ροδίων Γιώργος Γιαννόπουλος που διετέλεσε και πρόεδρος του Οργανισμού Πόλεων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς κι εσείς κα Μηναΐδη, ως αναπληρώτρια γενική γραμματέας. Τι μας έχει προσφέρει αυτή η συμμετοχή;
Η εγγραφή στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, κα Παμπρή, αποτελεί μία πολύτιμη διάκριση. Μπορεί να λειτουργήσει ως κίνητρο για τη διατήρηση ιστορικών μνημείων, την ανάπτυξη νέων οικονομικών δραστηριοτήτων ή την αναβίωση παραδοσιακών τεχνών και χειροτεχνιών, δημιουργώντας θέσεις εργασίας και έσοδα, καθώς και να ενισχύσει το αίσθημα υπερηφάνειας των κατοίκων για την πολιτιστική τους κληρονομιά. Επιπλέον, παγκοσμίως, η πολιτιστική κληρονομιά αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη σημασία ως μέσο προώθησης ενός τουριστικού προορισμού.
Ωστόσο, το καθεστώς παγκόσμιας κληρονομιάς συνοδεύεται από υποχρεώσεις που βαραίνουν κυρίως τις πόλεις όπου βρίσκονται αυτά τα ιστορικά κέντρα ή μνημεία. Η αναγνώριση αυτών των ευθυνών οδήγησε στην ίδρυση του Οργανισμού Πόλεων Παγκόσμιας Κληρονομιάς (OWHC) το 1993. Με τη γενική γραμματεία του στην πόλη του Κεμπέκ και πέντε περιφερειακές γραμματείες παγκοσμίως, ο OWHC ενώνει τις πόλεις παγκόσμιας κληρονομιάς, προωθώντας τη συνεργασία τους και την ανταλλαγή πληροφοριών και τεχνογνωσίας σε θέματα διατήρησης και διαχείρισης, ενισχύοντας παράλληλα το διεθνές τους προφίλ.
Η αποστολή του OWHC είναι να συμβάλει στην ολιστική και βιώσιμη ανάπτυξη των μελών του μέσω παγκόσμιων συνεδρίων, περιφερειακών διασκέψεων, εργαστηρίων και σεμιναρίων, καθώς και μέσω των έργων και προγραμμάτων του. Σε πολλές από τις συναντήσεις μας, έχουμε επικεντρωθεί στην πολιτιστική κληρονομιά και τον τουρισμό, καθώς και στις κοινές ευθύνες των τοπικών κοινωνιών και των επισκεπτών. Οι συζητήσεις έχουν περιστραφεί γύρω από την ανάγκη διατήρησης του τοπικού χαρακτήρα των ιστορικών μας πόλεων, τον περιορισμό του φαινομένου του gentrification, την ενστάλαξη του σεβασμού για την κληρονομιά τόσο στους κατοίκους όσο και στους επισκέπτες, καθώς και τον μετριασμό των επιπτώσεων του τουρισμού κρουαζιέρας στις παράκτιες πόλεις-μέλη μας.
• Στις 3 Νοεμβρίου 2018 με αφορμή την επέτειο 30 χρόνων από την ένταξη της Ρόδου στα Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, στο Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου, βρέθηκαν μαζί με τον Γ.Γ. του OWHC Denis Ricard και δήμαρχοι και εκπρόσωποι πόλεων (Βαλέττα, Κότορ, Ντουμπρόβνικ, Σπλιτ, Κέρκυρα, Λεμεσός κ.α.) με στόχο τη δημιουργία ενός Δικτύου Λιμενικών Πόλεων Παγκόσμιας Κληρονομιάς του OWHC για την προστασία και καλύτερη διαχείριση των Πόλεων από θαλάσσης. Προχώρησε αυτό το Δίκτυο;
Κατά το παγκόσμιο συνέδριο του OWHC στην Κρακοβία, Πολωνία, τον Ιούνιο του 2019, συνεχίστηκε η συζήτηση που είχε ξεκινήσει στη Ρόδο. Ωστόσο, η περαιτέρω ανάπτυξη αυτής της πρωτοβουλίας διακόπηκε λόγω της πανδημίας και των επιπτώσεών της στον τουρισμό, ιδιαίτερα στον τουρισμό κρουαζιέρας. Το θέμα δεν συμπεριλήφθηκε στην ημερήσια διάταξη του παγκόσμιου συνεδρίου του OWHC στην πόλη του Κεμπέκ το 2022. Ωστόσο, στο παγκόσμιο συνέδριο στην Κόρδοβα της Ισπανίας τον Σεπτέμβριο, ο δήμαρχος του Ντουμπρόβνικ παρουσίασε διάφορα μέτρα που υιοθέτησε η πόλη του για τη διασφάλιση της ποιότητας ζωής της. Εκλέχθηκε στο Διοικητικό Συμβούλιο και πρόσφατα έμαθα ότι υπάρχουν συνεχείς συζητήσεις για να δοθεί προτεραιότητα στις ανάγκες των λιμενικών πόλεων.
• Η Ρόδος εντάχθηκε στον κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO λόγω της Μεσαιωνικής Πόλης. Ως εκτελεστικό μέλος του OWHC και ως πολίτη σας ικανοποιεί η εικόνα που παρουσιάζει το μνημείο; Θεωρείτε ότι χάθηκε πολύτιμος χρόνος σε αυτή την κατεύθυνση;
Δυστυχώς, πολλές επιχειρήσεις στη Μεσαιωνική Πόλη δεν συμβάλλουν στην κατάλληλη παρουσίαση ενός χώρου παγκόσμιας κληρονομιάς. Επιπλέον, η ακατάλληλη έκθεση εμπορευμάτων από καταστήματα επηρεάζει την ατμόσφαιρα της πόλης. Πριν από μερικά χρόνια, έκανα μία παρουσίαση στην UNESCO στο Παρίσι, ως ομιλήτρια στο 4ο Σεμινάριο της Έδρας της UNESCO στην Σορβόννη με θέμα «Πολιτισμός, τουρισμός και ανάπτυξη», περιγράφοντας αυτήν την κατάσταση. Υπήρξε γενική συμφωνία ότι αυτή η εικόνα δεν είναι κατάλληλη για ένα μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς. Η UNESCO δεν μπορεί να επιβάλει κυρώσεις, αλλά μπορεί να συμβουλεύει τις αρχές να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της συνθήκης για την προστασία της Πολιτιστικής και Φυσικής κληρονομιάς. Ωστόσο, η Ρόδος πρέπει να διατηρήσει τη θέση της στη λίστα της UNESCO. Θα απαιτούσε ακραίες συνθήκες ή ενέργειες για να τεθεί η εγγραφή μας στον κατάλογο της παγκόσμιας κληρονομιάς σε κίνδυνο ή διαγραφή. Θέλω να πιστεύω ότι η Ρόδος δεν θα φτάσει ποτέ σε αυτό το σημείο. Από εμάς εξαρτάται να αποτρέψουμε την υποβάθμιση της πόλης.
Θέλουμε μία Μεσαιωνική Πόλη ζωντανή, που να φιλοξενεί ποικίλες δραστηριότητες, αλλά πάντα με μέριμνα για τον διπλανό, ανεξάρτητα αν είναι μόνιμος κάτοικος, τουρίστας ή καταστηματάρχης. Και πράγματι, τα τελευταία χρόνια εντός των τειχών και κυρίως σε αυτές τις πιο ήσυχες περιοχές υπήρξε μία αύξηση σε αριθμό κλινών, με ποιοτικά μικρά ξενοδοχεία, που πολλά από αυτά είναι αναβαθμισμένες πολυτελείς οικίες. Είναι ευτύχημα που όλο και περισσότεροι τουρίστες, που πραγματικά ενδιαφέρονται για τη Μ.Π., μένουν στο εσωτερικό της και δεν είναι επισκέπτες της μίας ημέρας. Σε κάθε περίπτωση, αυτό που χρειάζεται είναι να βελτιώσουμε τις συνθήκες, ώστε αυτός ο ποιοτικός τουρισμός και η αντίστοιχη ευσυνείδητη επιχειρηματικότητα να μπορούν να ευδοκιμούν, ενώ παράλληλα και οι μόνιμοι κάτοικοι να μπορούν να απολαμβάνουν καλή ποιότητα ζωής σε κάθε σημείο της Μεσαιωνικής Πόλης. Έχουν καταβληθεί πολλές προσπάθειες για τη βελτίωση της παρουσίασής της.
Πριν από μερικά χρόνια, το Γραφείο της Μεσαιωνικής Πόλης του Δήμου Ρόδου δημοσίευσε ένα φυλλάδιο που παρέχει στις επιχειρήσεις τις κατευθυντήριες γραμμές για τη σωστή παρουσίαση των εγκαταστάσεών τους. Το φυλλάδιο απεικονίζει αποδεκτά και μη αποδεκτά παραδείγματα προσόψεων, τέντες, φωτιστικά, ηλιακές θερμάστρες, κλιματιστικά, στοιχεία διαχωρισμού, κυκλοφοριακές και ηχητικές ρυπάνσεις και οδηγίες για πινακίδες και τιμοκατάλογο ή παρουσίαση μενού, ομπρέλες, καρέκλες και τραπέζια και εμπορεύματα. Το φυλλάδιο περιλαμβάνει επίσης, τη διάταξη του δημόσιου χώρου, σχετικά με τα όρια για τραπέζια και καρέκλες για καφετέριες και εστιατόρια, και τα όρια της προβολής εμπορευμάτων για καταστήματα. Τα στελέχη του Γραφείου της Μεσαιωνικής Πόλης λοιπόν έκαναν τη δουλειά τους, καλύπτοντας όλες τις πτυχές της εμφάνισης που θα έπρεπε να έχουν οι επιχειρήσεις. Οι κατευθυντήριες γραμμές βασίστηκαν σε κανονισμούς που είχαν ήδη τεθεί σε ισχύ. Πριν από μερικά χρόνια, σε μία περιφερειακή διάσκεψη στην Τσεχία, παρουσίασα αυτό το εγχειρίδιο ως παράδειγμα καλών πρακτικών, εντυπωσιάζοντας τους συμμετέχοντες. Οι εκπρόσωποι της Κωνσταντινούπολης ζήτησαν ένα αντίγραφο για να δημιουργήσουν κάτι αντίστοιχο για την πόλη τους. Δυστυχώς, στη Ρόδο δεν έτυχε της ίδιας προσοχής.
• Έχετε συναντηθεί με αμέτρητες προσωπικότητες της πολιτικής και του πολιτισμού από την Ευρώπη. Ποιες έχετε ξεχωρίσει;
Ως παγκόσμιος οργανισμός, ο OWHC μου έχει δώσει την ευκαιρία να ταξιδέψω και να γνωρίσω προσωπικότητες όχι μόνο από την Ευρώπη, αλλά από όλο τον κόσμο. Πρόσφατα με ρώτησαν σε πόσες χώρες έχω ταξιδέψει. Με τη λίστα των μελών του ΟΗΕ στο χέρι, υπολόγισα ότι έχω επισκεφθεί 76 χώρες σε όλες τις ηπείρους. Από τις πολλές προσωπικότητες που έχω γνωρίσει, θα αναφέρω μόνο τρεις.
Σε μία περιφερειακή διάσκεψη της Γραμματείας μας για τη Βορειοδυτική Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική που πραγματοποιήθηκε στο Εδιμβούργο της Σκωτίας, είχα την τιμή να γνωρίσω τον τότε πρίγκιπα Κάρολο, ο οποίος ήταν ο κύριος ομιλητής μας. Με εντυπωσίασε το πάθος του για την παραδοσιακή αρχιτεκτονική και την πολιτιστική κληρονομιά γενικότερα. Ήταν επίσης εξαιρετικά καλά ενημερωμένος. Όταν του είπα ότι κατάγομαι από τη Ρόδο, με κοίταξε και με ρώτησε: «Οι νέοι μας συμπεριφέρονται καλύτερα τώρα;» Ήταν λίγα χρόνια μετά την «κρίση των Βρετανών χούλιγκαν» στο Φαληράκι.
Σε μία περιφερειακή διάσκεψη Ασίας-Ειρηνικού στη Σουρακάρτα της Ινδονησίας, είχα την ευκαιρία να συναντήσω τον δήμαρχο, κ. Τζόκο Γουιντόντο, τον οποίο είχα γνωρίσει προηγουμένως στο παγκόσμιο συνέδριό μας στο Καζάν της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Είναι μία εξαιρετική προσωπικότητα που μετέτρεψε τη Σουρακάρτα από μία πόλη γεμάτη διαφθορά σε ένα ζωντανό πολιτιστικό κέντρο, φροντίζοντας παράλληλα για τις καθημερινές ανάγκες των πολιτών. Στη συνέχεια, έγινε κυβερνήτης της Τζακάρτα και αργότερα υπηρέτησε για δέκα χρόνια ως πρόεδρος της Ινδονησίας.
Ενώ συμβούλευα την πόλη του Κούσκο στο Περού, η οποία θα φιλοξενούσε το 8ο παγκόσμιο συνέδριο του OWHC, είχα την τιμή να συναντήσω και να συζητήσω τις προετοιμασίες για το συνέδριο με τον πρώην γενικό γραμματέα του ΟΗΕ, Χαβιέρ Πέρες ντε Κουέγιαρ, ο οποίος υπηρέτησε επίσης ως πρωθυπουργός του Περού και, στο τέλος της καριέρας του, ως πρέσβης του Περού στη Γαλλία και μόνιμος αντιπρόσωπος του Περού στην UNESCO. Όταν του συστήθηκα ως Ελληνίδα, άρχισε να μου μιλάει στα ελληνικά. Έμεινα έκπληκτη. Μου εξήγησε ότι, ως εκπρόσωπος του Περού στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, ήταν πρόεδρός του κατά τη διάρκεια του πραξικοπήματος στην Κύπρο τον Ιούλιο του 1974. Στη συνέχεια, διορίστηκε ειδικός αντιπρόσωπος του γενικού γραμματέα στην Κύπρο – θέση που διατήρησε για δύο χρόνια.
• Ποιες εκτιμάτε ότι ήταν οι πιο σημαντικές στιγμές του Οργανισμού και σε τι ζητήματα πέραν από τη βασική διαχείριση -που απαιτεί όμως μεγάλα κονδύλια- κινείται η ατζέντα;
Το 1991, ο δήμαρχος της πόλης του Κεμπέκ προσκάλεσε τους δημάρχους των πόλεων Παγκόσμιας Κληρονομιάς σε μια συνάντηση στην πόλη του για να συζητήσουν την πιθανότητα δημιουργίας ενός δικτύου. Συμμετείχαν 41 εκπρόσωποι, συμπεριλαμβανομένου του τότε προέδρου του Δημοτικού Συμβουλίου Ρόδου, Φώτη Κωστόπουλου. Δύο χρόνια αργότερα, στη Φεζ του Μαρόκου, υπογράφηκε ο Χάρτης του OWHC, με τη Ρόδο ως ιδρυτικό μέλος. Αυτή η συνάντηση πυροδότησε τη δημιουργία του παγκόσμιου δικτύου που γνωρίζουμε σήμερα. Για τη Ρόδο, οι πιο σημαντικές στιγμές ήταν το 6ο παγκόσμιο συνέδριο στην Πουέμπλα του Μεξικού, όταν εκλεγήκαμε για να φιλοξενήσουμε το επόμενο παγκόσμιο συνέδριο, και φυσικά το 7ο παγκόσμιο συνέδριο που πραγματοποιήθηκε εδώ στη Ρόδο. Το συνέδριο ήταν εξαιρετικά επιτυχημένο, ο δήμαρχός μας, Γιώργος Γιαννόπουλος, εκλέχθηκε πρόεδρος και η Ρόδος αναδείχθηκε στη διεθνή σκηνή της παγκόσμιας κληρονομιάς.
Όσον αφορά την ατζέντα του OWHC, πριν από το 17ο παγκόσμιο συνέδριο στην Κόρδοβα της Ισπανίας, πραγματοποιήθηκαν μία σειρά προκαταρκτικών συναντήσεων μεταξύ των πόλεων-μελών, όπου ορίστηκαν συγκεκριμένες αρχές που καθοδήγησαν τις συζητήσεις του συνεδρίου. Οι ιστορικές συνοικίες αποτελούν το θεμέλιο των πόλεων μας και διαμόρφωσαν την ταυτότητά τους. Ωστόσο, ως ζωντανές οντότητες, οι ιστορικές πόλεις πρέπει να προσαρμόζονται συνεχώς για να παραμείνουν η βάση της μελλοντικής ανάπτυξης του αστικού τους συνόλου. Είναι ζωτικής σημασίας η εξέλιξή τους στον σύγχρονο κόσμο να σέβεται την ανάγκη διατήρησης της κατοικησιμότητάς τους, αλλά και την κληρονομιά τους ως αναντικατάστατο πόρο για τη διασφάλιση μίας καλής ποιότητας ζωής για όλους. Οι παρεμβάσεις σε αυτές τις περιοχές πρέπει να διατηρούν την ακεραιότητα και την αυθεντικότητα του χώρου, ενώ ταυτόχρονα να αναζωογονούν τις λειτουργίες που συνυπάρχουν στις ιστορικές συνοικίες και, σε ορισμένες περιπτώσεις, να επανεφευρίσκουν τη λειτουργικότητά τους. Είναι απαραίτητο να καταστήσουμε τις ιστορικές πόλεις βιώσιμες για τον τοπικό πληθυσμό, ενώ παράλληλα να προσφέρουμε μία θετική εμπειρία στους επισκέπτες.
Εδώ στη Ρόδο, πραγματοποιούνται εκτεταμένες παρεμβάσεις σε πολλά μνημειακά συγκροτήματα της Μεσαιωνικής Πόλης, τα οποία έχουν αποκτήσει νέους ρόλους, κυρίως κοινωνικής φύσης, ενσωματώνοντάς τα στη σύγχρονη ζωή της Ρόδου. Υπάρχουν εντυπωσιακοί χώροι για ποικίλες εκδηλώσεις, οι οποίοι λειτουργούν ως εφαλτήριο για τον πολιτιστικό τουρισμό. Ωστόσο, πρέπει να παραμένουμε σε εγρήγορση ώστε να διασφαλίσουμε ότι η Μ. Πόλη θα παραμείνει μία ζωντανή πόλη. Μου έρχεται στο μυαλό μία αναλογία που παρουσιάστηκε από την πόλη της Μπριζ, στο Βέλγιο, στο συμπόσιο μας στην Κόρδοβα. Πρότειναν ότι μπορούμε να θεωρήσουμε την υλική κληρονομιά – την αρχιτεκτονική μας κληρονομιά – ως το σώμα, την άυλη κληρονομιά – τις παραδόσεις, τα έθιμα, ακόμα και τη γαστρονομία μας – ως την ψυχή, και τις κοινότητες ως το πνεύμα. Αυτά τα τρία συστατικά της πολιτιστικής κληρονομιάς είναι αδιαίρετα, το ένα συμπληρώνει το άλλο και μαζί δημιουργούν το περιβάλλον στο οποίο οι τοπικές κοινότητες μπορούν να ευημερήσουν και οι επισκέπτες να βιώσουν και να εκτιμήσουν πλήρως τον πολιτισμό των οικοδεσποτών τους.
• Τον περασμένο Σεπτέμβριο συμμετείχατε κι εσείς με την εμπειρία και την τεχνογνωσία σας, στο 17ο παγκόσμιο συνέδριο του OWHC στην Κόρδοβα της Ισπανίας, στο οποίο έλαβε μέρος η Ρόδος με αποστολή κι επικεφαλής τον δήμαρχο Αλ. Κολιάδη. Πώς θα καλύψουμε το κενό της απουσίας μας;
Ήμουν ενθουσιασμένη που η Ρόδος είχε για άλλη μία φορά μία δυναμική παρουσία σε ένα παγκόσμιο συνέδριο του OWHC, με την αντιπροσωπεία να δείχνει μεγάλο ενδιαφέρον για τη δικτύωση και να παρακολουθεί με προσοχή τις συνεδρίες του συμποσίου στην Κόρδοβα. Ο δήμαρχός μας, Αλέξανδρος Κολιάδης, έκανε εξαιρετική εντύπωση στους συμμετέχοντες. Η ευχέρειά του σε πολλές γλώσσες και, λόγω του επαγγέλματός του, η βαθιά γνώση της ιστορίας και της σχέσης της με την πολιτιστική μας κληρονομιά, αποτέλεσαν τεράστια πλεονεκτήματα στη συμμετοχή του στις συζητήσεις των πάνελ. Ο δήμαρχος της Κόρδοβα, ο οποίος μίλησε αμέσως μετά τον δήμαρχο Ρόδου στην τελετή λήξης, αναφέρθηκε τέσσερις φορές σε όσα είχε πει ο κ. Κολιάδης. Ο κ. Κολιάδης πρότεινε επίσης η Ρόδος να φιλοξενήσει το παγκόσμιο συνέδριο του 2028.
Όπως είπε χαρακτηριστικά ο γενικός γραμματέας μας, Mikhael De Thyse: «Η Ρόδος επέστρεψε!»
