• Είναι συγκλονιστικό το συναίσθημα αρωγής των επιχειρήσεων στα μικρά νησιά του τόπου μας, υποστηρίζει ο Προέδρος της εταιρείας
Η ΑΝΔΩ (Αναπτυξιακή Δωδεκανήσου) αποτελεί εδώ και τρεις δεκαετίες βασικό μοχλό στήριξης της τοπικής ανάπτυξης στα νησιά μας, με επίκεντρο την αξιοποίηση ευρωπαϊκών προγραμμάτων και την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας. Ο Χρήστος Μπάρδος, Πρόεδρος της ΑΝΔΩ μιλά για τις πρώτες του εμπειρίες στη διοίκηση της εταιρείας, υπογραμμίζοντας τον ρόλο της ως «αναπτυξιακή μηχανή» για τους μικρομεσαίους επιχειρηματίες. Αναλύει τη δυναμική των προγραμμάτων LEADER/CLLD, που αποτελούν σημαντική πηγή χρηματοδότησης για μικρές επενδύσεις σε όλο το νομό, δίνοντας παραδείγματα επιτυχημένων έργων που έχουν αλλάξει την οικονομική εικόνα των νησιών. Παράλληλα, o κ. Μπάρδος σχολιάζει την κρίσιμη κατάσταση στον αλιευτικό τομέα, αλλά και την ανάπτυξη του αλιευτικού τουρισμού, που φαίνεται να κερδίζει έδαφος, ιδιαίτερα στη Ρόδο. Στην ενδιαφέρουσα συνέντευξη του στη «δ» θίγει το μείζον ζήτημα της πληθυσμιακής συρρίκνωσης των μικρών νησιών, τονίζοντας ότι τα αναπτυξιακά προγράμματα, όσο σημαντικά κι αν είναι, δεν αρκούν από μόνα τους για να ανατρέψουν το φαινόμενο, αν δεν υπάρξει μια συνολική εθνική στρατηγική.
Αναλυτικά η συνέντευξη:
• Κύριε Πρόεδρε να ξεκινήσω με τις πρώτες εμπειρίες στην διοίκηση της ΑΝΔΩ. Είναι η «αναπτυξιακή μηχανή» για τους μικρομεσαίους στα νησιά μας;
Σε ότι αφορά τις πρώτες μου εμπειρίες, κα Παμπρή, αυτές είναι εξαιρετικές. Πρόκειται για μια πολυμετοχική εταιρεία της αυτοδιοίκησης και των φορέων του νομού που λειτουργεί για πάνω από 30 χρόνια με απόλυτη διαφάνεια, αυτονομία, αυτάρκεια και με καθαρά ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Το προσωπικό της είναι έμπειρο, καταρτισμένο και με εξαιρετική συνεργασία με το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων απ’ όπου χρηματοδοτείται το πρόγραμμα LEADER που είναι και η κύρια δραστηριότητα της εταιρείας. Εμείς ως μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου και των απαραίτητων επιτροπών διαχείρισης των προγραμμάτων, χαράζουμε τη στρατηγική για το μέλλον και λαμβάνουμε τις απαραίτητες αποφάσεις για την αξιοποίηση των πόρων προς όφελος των νησιών μας, σε συνεργασία με όλους τους μετόχους της εταιρείας. Τα προγράμματα LEADER που διαχειρίζεται η εταιρεία, πράγματι αποτελούν πολύ σημαντική πηγή χρηματοδότησης για τους μικρομεσαίους επιχειρηματίες στα νησιά μας, μιας και απευθύνονται σε μικρο-επενδυτές, σε μικρο-επιχειρηματίες που επιθυμούν να μείνουν και να παράγουν στα Δωδεκάνησα.
Η προσφορά των προγραμμάτων αυτών, τα μικρά αυτά έργα που χρηματοδοτούνται, είναι αντιστρόφως ανάλογα με τον προϋπολογισμό τους, αφού δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας και κινούν την τοπική οικονομία ακόμα και το Χειμώνα, προσπαθώντας να συγκρατήσουν τον πληθυσμό στα απομονωμένα νησιά.
• Ένα από τα βασικά εργαλεία είναι τα προγράμματα LEADER/CLLD. Tι ποσό έχουμε διασφαλίσει και τι σχέδια τρέχουν μέχρι στιγμής για τα νησιά μας. Δώστε μας την μεγάλη εικόνα;
Το πρόγραμμα LEADER του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων αποτελεί το σημαντικότερο πρόγραμμα για την ανάπτυξη της ελληνικής υπαίθρου. Ξεκίνησε ως πρωτοβουλία της ΕΕ το 1992 και στο νομό μας εφαρμόζεται από το 1997 που το ανέλαβε τοπικά η ΑΝΔΩ. Χρηματοδοτήθηκαν έργα που έδωσαν ώθηση στις τοπικές νησιώτικες οικονομίες, έργα χαμηλού προϋπολογισμού αλλά μεγάλης συνεισφοράς στις τοπικές οικονομίες, επενδύσεις στη μεταποίηση αγροτικής παραγωγής, μικρά έργα στον πολιτισμό, που βελτιώνουν την ποιότητα ζωής των κατοίκων των μικρών νησιών, δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας και συμβάλουν στη συγκράτηση των οικογενειών στα μικρά νησιά. Υπάρχουν διάσπαρτες μικρές «ιστορίες επιτυχίας» δικαιούχων προηγούμενων εφαρμογών του LEADER και δεν πρέπει να ξεχνάμε «εμβληματικές επενδύσεις» στα νησιά μας, όπως είναι τα οινοποιεία στους Λειψούς, στην Πάτμο, οι αποκαταστάσεις μνημείων αγροτικής κληρονομιάς στα χωριά και στα νησιά μας (π.χ. μάγγανο Λαχανιάς, μύλος στην Όλυμπο), το τυροκομείο στην Κάλυμνο ή και οι υπό κατασκευή μονάδες παραγωγής ξυδιού και χυμού ροδιού στη Ρόδο, το πρώτο οινοποιείο στην Κάρπαθο και άλλα πολλά τα οποία υλοποιήθηκαν με τη βοήθεια της ΑΝΔΩ και του προγράμματος LEADER. Κύρια χαρακτηριστικά του προγράμματος (και μυστικά επιτυχίας του) είναι ο σχεδιασμός «από κάτω προς τα πάνω» και η αποκεντρωμένη διαχείρισή του από τις Αναπτυξιακές (στα Δωδεκάνησα από την ΑΝΔΩ).Τη στιγμή που μιλάμε (Φεβρουάριος 2025), από την προηγούμενη προγραμματική περίοδο που ολοκληρώνεται στο τέλος του έτους, υλοποιούνται 42 έργα σε όλα τα νησιά της Δωδεκανήσου, με δημόσια δαπάνη πάνω από 2 εκ. ευρώ. Για τη νέα προγραμματική περίοδο, έχουν εγκριθεί και οι δύο προτάσεις που υπέβαλε η ΑΝΔΩ και αναμένονται να υλοποιηθούν έργα με δημόσια δαπάνη 11,5 εκ. ευρώ (6,2 εκ. ευρώ από το LEADER του Στρατηγικού Σχεδίου Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΣΣ ΚΑΠ) 2023-2027 και 5,3 εκ. ευρώ από το LEADER του Προγράμματος Αλιείας 2021-2027). Αναμένουμε μέσα στο έτος τις Υπουργικές Αποφάσεις εφαρμογής των προγραμμάτων, ώστε να μπορέσουμε να προχωρήσουμε στις αναγκαίες ενέργειες ενημέρωσης και πληροφόρησης των ενδιαφερομένων και να εκδώσουμε τις προσκλήσεις εκδήλωσης ενδιαφέροντος.
• Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μείωση των αλιευμάτων, αλλά και του αλιευτικού στόλου. Θέλω να ρωτήσω αν παράλληλα παρατηρείται και αύξηση του Αλιευτικού Τουρισμού κι αν έχετε στη διάθεση σας σχετικά στοιχεία για τα Δωδεκάνησα;
Ο αλιευτικός τομέας πλήττεται σημαντικά τα τελευταία χρόνια από πολλούς και διαφορετικούς παράγοντες που δεν είναι εύκολο να τους αναλύσουμε.
Ο αλιευτικός τουρισμός, ειδικά στην περιοχή μας, μπορεί να είναι μια συμπληρωματική πηγή εσόδων για τους επαγγελματίες αλιείς μας.
Παρατηρείται σημαντική αύξηση στις άδειες αλιευτικού τουρισμού, ειδικά στο νησί της Ρόδου που αριθμούν πάνω από 30. Μόλις κατανοήσουν και στα υπόλοιπα νησιά ότι ο αλιευτικός τουρισμός επιφέρει αύξηση στο εισόδημα του αλιέα χωρίς να πρέπει να εγκαταλείψει το αγαπημένο του ψάρεμα, θα υπάρξει ακόμα μεγαλύτερη αύξηση στον αλιευτικό τουρισμό.
Ως ΑΝΔΩ και μέσω του προγράμματος LEADER Αλιείας, συμμετείχαμε στην πολύ σημαντική συνεργασία με θέμα τον Αλιευτικό Τουρισμό με εξαιρετικά αποτελέσματα που μπορείτε να τα δείτε αναλυτικά στοhttps://pescatourism.gr. Με τη συνεργασία αυτή έχουν μπει οι βάσεις για την προώθηση αυτής της νέας μορφής τουρισμού που θα βοηθήσει σημαντικά τους αλιείς μας που πραγματικά διανύουν μια περίοδο μεγάλης κρίσης. • Έχει εκδηλωθεί ενδιαφέρον από νέους της περιοχής μας να συμμετάσχουν στον πρώτο διάλογο των νέων για το μέλλον των θαλασσών με τον νέο Ευρωπαίο Επίτροπο Αλιείας και Ωκεανών Κώστα Καδή, που θα πραγματοποιηθεί κατά τη διάρκεια των Ευρωπαϊκών Ημερών Ωκεανών 2025 στις Βρυξέλλες, στις 3 Μαρτίου 2025. Τελικά πόσοι Δωδεκανήσιοι θα δώσουν παρών;
Στα γραφεία της ΑΝΔΩ (28ης Οκτωβρίου 72), φιλοξενείται το Europe Direct (σε συνεργασία με την Περιφέρεια και την Περιφερειακή Ένωση Δήμων Νοτίου Αιγαίου), το οποίο είναι μέλος του ευρωπαϊκού δικτύου Europe Directs σε συνεργασία και καθοδήγηση της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα.
Μέσω του Europe Direct, προωθούμε και επικοινωνούμε τις πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως είναι και οι «Διάλογοι Πολιτών» με τους Επιτρόπους, σημείο προτεραιότητας για τις 100 πρώτες ημέρες της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Ursula von der Leyen.
Ο συγκεκριμένος Διάλογος με τον κ. Καδή, διοργανώνεται απευθείας από το γραφείο του στις Βρυξέλλες και δεν είναι δυνατόν να γνωρίζουμε τις συμμετοχές. Αυτό που γνωρίζουμε και έχει μεγάλη σημασία για τον τόπο μας είναι ότι οι εκδηλώσεις για τον φετινό εορτασμό της ημέρας της Ευρώπης στις 9 Μαΐου 2025, θα πραγματοποιηθούν για πρώτη φορά εκτός Αθήνας, στη Ρόδο, σε συνεργασία με το Europe Direct της ΑΝΔΩ.
• Βασικός στόχος της ΑΝΔΩ είναι να δοθεί η δυνατότητα μέσα από τις ολοκληρωμένες παρεμβάσεις και την στήριξη να συγκρατήσουμε -κυρίως- νέους στα μικρά νησιά του νομού μας. Εξ όσων αντιλαμβάνομαι έχουμε ακόμη περιθώρια;
Δύσκολη ερώτηση και πολύ πολύπλοκη η απάντηση. Είναι ένα σημαντικό πρόβλημα όχι μόνο της Ελλάδας, αλλά της Ευρώπης και όλου του κόσμου.
Προφανώς και δεν είναι δυνατόν να μιλάμε για αντιστροφή του ρυθμού εγκατάλειψης των μικρών νησιών από τους νέους με «προγραμματάκια» τύπου LEADER που διαχειριζόμαστε ως ΑΝΔΩ. Απαιτείται μια μεγάλη εθνική στρατηγική που θα συνδυάζει θέματα παιδείας, υγείας, μεταφορών, υποδομών κτλ. Αυτά που χρόνια παλεύουμε καθημερινά, δηλαδή, στη Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, με την οποία οι σχέσεις μου παραμένουν στενές. 10 χρόνια ήταν αυτά…Με βάση τις δικές μας – μικρές ομολογουμένως δυνάμεις, έτσι κι αλλιώς, αυτό θέτουμε πάντα ως προτεραιότητα: μια νέα επιχείρηση στο Αγαθονήσι, μια νέα επιχείρηση στο Μαράθι, μια μικρή μονάδα τυποποίησης σε κάποιο ορεινό χωριό της Ρόδου. Προσπαθούμε και συμβάλλουμε στον κοινό αυτό στόχο, να μη «μικρύνει» η Ελλάδα μας.
• Το φθινόπωρο υπήρξε μια Διατοπική Συνεργασία «Προβολή και Προώθηση του Οινοτουρισμού που έλαβε χώρα στην Κω. 22 ομάδες τοπικής δράσης από όλη την Ελλάδα, βεβαίως και η ΑΝΔΩ. Σκοπός του σχεδίου είναι η μετατροπή των οινοποιείων σε «κόμβους» διασύνδεσης του πρωτογενούς τομέα και της μεταποιητικής δραστηριότητας της αγροτικής παραγωγής με τον τουρισμό και τον πολιτισμό. Θα υπάρξει συνέχεια ή επέκταση και σε άλλα νησιά;
Η Διατοπική Συνεργασία «Προβολή και Προώθηση του Οινοτουρισμού» είναι ένα θέμα και μια συνεργασία που θα πρέπει να μας κάνει περήφανους ως Δωδεκανήσιους. Ξεκίνησε (και στη συνέχεια εξαπλώθηκε σε 22 περιοχές της Ελλάδας) από τη συζήτηση μεταξύ στελεχών της ΑΝΔΩ και της κ. Μαίρης Τριανταφυλλοπούλου από την Κω, ως μέλος της Εθνικής Επιτροπής Οινοτουρισμού. Διαπιστώθηκαν λοιπόν οι ανάγκες χρηματοδότησης της εθνικής στρατηγικής που έχει χαραχθεί για τον οινοτουρισμό στην Ελλάδα και με πρωτοβουλία της ΑΝΔΩ υλοποιείται και χρηματοδοτείται αυτή η συνεργασία από το πρόγραμμα LEADER του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
Στη συνεργασία περιλαμβάνονται κοινές και τοπικές δράσεις. Η εκδήλωση στην Κω ήταν μια τοπική δράση της ΑΝΔΩ και θα ακολουθήσει ακόμα μία στη Ρόδο. Όλες οι δράσεις έχουν εξαιρετικό ενδιαφέρον και αφορούν στο σύνολο των νησιών μας. Οι δράσεις θα πρέπει να ολοκληρωθούν μέχρι το τέλος του έτους και μπορείτε να τις παρακολουθείτε μέσα από τοhttps://greekwinetourism.gr.
Γενικά η ΑΝΔΩ έχει δώσει προτεραιότητα (μέσω των προγραμμάτων της) στα οινοποιεία, αντιστρέφοντας το κλίμα εγκατάλειψης του δωδεκανησιακού αμπελώνα κι ενισχύοντας μικρούς, ποιοτικούς παραγωγούς σε αρκετά νησιά.
Έχουν ήδη χρηματοδοτηθεί οινοποιεία σε πολλά νησιά μας, στη Ρόδο, στην Κω αλλά και στους Λειψούς, στη Λέρο, στην Πάτμο, στην Κάρπαθο. Τελικά, η προσφορά στον τόπο είναι ανεξάρτητη από θέσεις, μετερίζι και αρμοδιότητες. Περικλείει μια μόνο λέξη: Θέληση! Είναι υπέροχο συναίσθημα η ικανοποίηση των επιχειρηματιών στα μικρά νησιά της Δωδεκανήσου. Μετριέται με χαμόγελα…
