Σε στασιμότητα παραμένει το ζήτημα διαχείρισης των ελαφιών στο νησί της Ρόδου, καθώς το αρμόδιο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχει παραμείνει στη μελέτη που εκπονήθηκε από το ΑΠΘ και τον καθηγητή Δημήτρη Μπακαλούδη.
Το ζήτημα έρχεται ως θέμα στη σημερινή συνεδρίαση λογοδοσίας του Δημοτικού Συμβουλίου Ρόδου, μετά και την επιστολή διαμαρτυρίας των 11 προέδρων Κοινοτήτων της κεντρικής και Νότιας Ρόδου. Οι αιρετοί εκφράζουν την αγανάκτησή τους, καθώς όπως υποστηρίζουν ο υπερπληθυσμός των ελαφιών προκαλεί ζημιές στις καλλιέργειες τους και κίνδυνο για τους διερχόμενους οδηγούς προκαλώντας δεκάδες τροχαία ατυχήματα στο οδικό δίκτυο της Ρόδου.
Η πίεση που ασκείται σε επίπεδο ΕΛΓΑ από την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου και τον αντιπεριφερειάρχη Πρωτογενούς Τομέα Φιλημόνα Ζαννετίδη, εκτιμάται ότι θα οδηγήσει και το υπουργείο Περιβάλλοντος να εγκαταλείψει τον ρόλο του απαθούς θεατή. Σημειώνεται ότι η σχετική μελέτη χρηματοδοτήθηκε από τον Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α.) του υπουργείου. Στην έκθεση περιλαμβάνονται με σαφήνεια τα απαραίτητα μέτρα που επιβάλλεται να υλοποιηθούν σε τρεις άξονες. Στην κάλυψη των ζημιών των αγροτικών εκτάσεων, στην σήμανση και στην προστασία των οδηγών αλλά και στη διαιώνιση του άγριου ζώου που αποτελεί σύμβολο της Ρόδου. Ο πραγματικός αριθμός των dama- dama παραμένει «αγκάθι» αφού αγρότες και οικολογικές φιλοζωικές οργανώσεις έχουν διαφορετική εκτίμηση. «Το πρόβλημα που άρχισε να οξύνεται προ δεκαπενταετίας χρειάζεται άμεσες αλλά και εφικτές λύσεις πριν θρηνήσουμε ανθρώπινα θύματα. Οι κάτοικοι είναι εξοργισμένοι καθώς πέρα από το ό,τι καταστρέφονται οι καλλιέργειές τους, τίθεται και η ίδια η ζωή τους σε κίνδυνο, καθώς επίσης και η ζωή των επισκεπτών οι οποίοι έρχονται για διακοπές στη Ρόδο και διασχίζουν τους δρόμους στις περιοχές όπου διαβιούν τα ελάφια. Για μία ακόμα φορά ζητούμε την παρέμβαση των αρμοδίων για να αντιμετωπιστεί η κατάσταση που μας προβληματίζει ιδιαίτερα», αναφέρουν οι πρόεδροι Μονολίθου, Γενναδίου, Απολακκιάς, Αρνίθας, Ασκληπειού, Βατίου, Ιστρίου, Κατταβιάς, Λαχανιάς, Μεσαναγρού και Προφύλιας.
Ζημιές στις γεωργικές καλλιέργειες
Το Πλατώνι θεωρείται ότι προκαλεί ζημιές στις γεωργικές καλλιέργειες. Ωστόσο, στο νησί της Ρόδου υπάρχει μεγάλος αριθμός αιγοπροβάτων ελευθέρας βοσκής, με αποτέλεσμα δυνητικά να προκαλούν και αυτά ζημιές στις καλλιέργειες. Σκοπός της παρακολούθησης των ζημιών στις γεωργικές καλλιέργειες που προκαλούνται από το Πλατώνι, τις αίγες και τα πρόβατα είναι η δημιουργία χαρτών με την ένταση εμφάνισης περιστατικών ζημιών στο νησί της Ρόδου και τη βελτίωση της γνώσης του επιπέδου ζημιών καθώς και της συμμετοχής του ζημιογόνου παράγοντα στην απώλεια του γεωργικού εισοδήματος. Οι αποζημιώσεις εφαρμόζονται με στόχο τη μείωση της οικονομικής επιβάρυνσης των επαγγελματιών αγροτών και τη βελτίωση των σχέσεων των ανθρώπων με την άγρια πανίδα. Η εφαρμογή ενός συστήματος καταβολής αποζημιώσεων, είναι ένα μέτρο περισσότερο πολιτικό και οικονομικό, παρά διαχειριστικό και οικολογικό. Οι υποστηρικτές του μέτρου θεωρούν ότι αυξάνει την ανοχή απέναντι στην άγρια πανίδα, μειώνει τις εκδικητικές θανατώσεις και ενθαρρύνει τις κοινότητες για τη διατήρηση του εκάστοτε είδους. Αντίθετα, οι επικριτές του μέτρου διαπιστώνουν ότι τα συστήματα αποζημίωσης είναι ευάλωτα σε διαφθορά ή απάτη, γεμάτα αναποτελεσματικότητα, έλλειψη διαφάνειας, υποβάλλουν τους πληγέντες σε μεγάλες διοικητικές καθυστερήσεις, αποτυγχάνουν να λάβουν υπόψη το κόστος συναλλαγής και παρέχουν πενιχρή υποστήριξη. Ωστόσο, για την περιοχή της Ρόδου είναι επιτακτική ανάγκη η σύνταξη αναλογιστικής μελέτης η οποία θα πρέπει να προσδιορίζει με αντικειμενικότητα τον τρόπο διάκρισης της ζημιάς μεταξύ Πλατωνιού και κτηνοτροφικών ζώων (αιγοπρόβατα), να εκτιμά το ποσοστό χρηματοδότησης ανάλογα με το μέγεθος της ζημιάς και το είδος καλλιέργειας, να καταγράφει και να υπολογίζει τις ετήσιες ζημιές στη φυτική παραγωγή και να εντοπίσει τη χρηματοδοτική πηγή μέσω του ΕΛΓΑ και του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Με αυτή τη μελέτη θα τροποποιηθεί η ΚΥΑ 157502 (ΦΕΚ 1668/τ. Β’/27-07-2011) «έγκριση Κανονισμού Ασφάλισης Φυτικής Παραγωγής από τον ΕΛΓΑ-ΝΠΙΔ» για να συμπεριληφθεί και το Πλατώνι στα ζημιογόνα αίτια. Η καταβολή χρηματικής αποζημίωσης, σε αγρότες είναι ένα μέτρο μετριασμού των συγκρούσεων ανθρώπου – άγριας πανίδας. Εφαρμόζεται ευρέως ανά τον κόσμο, όπως και στην Ελλάδα σε άλλα είδη της άγριας πανίδας τόσο σε σαρκοφάγα (αρκούδα, λύκο) όσο και σε φυτοφάγα (αγριόχοιρο, αγριοκούνελο) είδη. Ωστόσο, μέχρι σήμερα οι ζημιές που προκαλούνται στη φυτική παραγωγή από το Πλατώνι, δεν έχουν τύχει την ανάλογη προσοχή από την πολιτεία για να αντισταθμίζονται με αποζημίωση της απώλειας της παραγωγής. Η Ρόδος έχει ανάγκη από ένα σύστημα άμεσης καταγραφής, τεκμηρίωσης, κοστολόγησης και έγκαιρης αποζημίωσης των ζημιών που προκαλούνται από το Πλατώνι στη γεωργία, με στόχο την προστασία της αγροτικής παραγωγής και του πληθυσμού του Πλατωνιού από πιθανή θανάτωση ως εκδίκηση για τη ζημιογόνο δράση του.
Αποτροπή ατυχημάτων στο οδικό δίκτυο
Για την αποτροπή ατυχημάτων στο νησί της Ρόδου προτείνεται η σύνταξη ολοκληρωμένης μελέτης η οποία θα περιλαμβάνει ως υποδράσεις (α) την τοποθέτηση περίφραξης και την τοποθέτηση διαφόρων αποτρεπτικών μέσων στα υπόλοιπα τμήματα, όπως για τη μείωση της ταχύτητας (σήμανση, κραδασμικές λωρίδες, διαχείριση βλάστησης στα κράσπεδα των δρόμων κτλ) και (β) ανακλαστήρες για εκφοβισμό των Πλατωνιών. Τμήματα του οδικού δικτύου στο νησί της Ρόδου που χρήζουν λήψης μέτρων για την αποτροπή και μείωση των ατυχημάτων με το Πλατώνι είναι κυρίως oι: επαρχιακή οδός, Πυλώνος – Κατταβιάς, Κάτω Καλαμώνα-Ψίνθου, Σορωνής-Ελεούσας, εθνική οδός Ρόδου-Λίνδου, επαρχιακή οδός Πυλώνα-Γενναδίου, Λάρδου- Λαέρμων, Γενναδίου-Απολακκιάς, Απολακκιάς – Μονολίθου και Λαχανιάς-Κατταβιάς.
Η περίφραξη σε σημεία, που έχουν λάβει χώρα ατυχήματα, είναι αναγκαία και στις δυο πλευρές του δρόμου, ώστε να αποφευχθεί η πιθανότητα νέου ατυχήματος. Εκτός από τους δρόμους, η τοποθέτηση φραχτών είναι απαραίτητη και στις γεωργικές καλλιέργειες, όπου ελλοχεύει ο κίνδυνος ζημιάς από τα Πλατώνια. Οι περιφράξεις για την αντιμετώπιση εισόδου Πλατωνιών εντός του οδοστρώματος πρέπει να έχουν ύψος 2,6 – 2,8 m (ελάχιστο ύψος 2,2 m), επειδή τα Πλατώνια έχουν τη δυνατότητα να πηδούν αρκετό ύψος. Κάθε περίφραξη θα πρέπει να διαθέτει μία έξοδο μονής κατεύθυνσης από την πλευρά του δρόμου, ώστε όταν ένα Πλατώνι εισέλθει στον δρόμο να μπορεί να εξέλθει από αυτόν, χωρίς να προκαλέσει ατύχημα. Στο νησί της Ρόδου, έπειτα από την ανάλυση που έγινε σχετικά με τα ατυχήματα, που συνέβησαν το χρονικό διάστημα 2018 – 2020, αποδείχθηκε ότι τα τροχαία ήταν ομαδοποιημένα σε συγκεκριμένες περιοχές και ιδιαιτέρως στο οδικό δίκτυο Πυλώνα έως Ασκληπιείο.
Χρήση πινακίδων και κοπή θάμνων
Η τοποθέτηση πινακίδων στους δρόμους αποσκοπεί στη προειδοποίηση των οδηγών σχετικά με την πιθανή διέλευση των ελαφοειδών από τους δρόμους, ώστε να μειώσουν ταχύτητα και να υπάρξει χρόνος αντίδρασης σε περίπτωση εμφάνισης Πλατωνιού κοντά στο οδόστρωμα. Οι πινακίδες αυτές είναι κυρίως τριγωνικές. Ο χρωματισμός τους αποτελείται κυρίως από μαύρο σύμβολο σε κίτρινο υπόβαθρο με κόκκινο πλαίσιο, σύμφωνα με τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (Κ.Ο.Κ.). Σε κάθε πάσσαλο θα πρέπει να τοποθετούνται 3 πινακίδες, η πάνω για την υπενθύμιση κινδύνου σύγκρουσης με άγρια ζώα, η μεσαία για την υπενθύμιση κινδύνου με κτηνοτροφικά ζώα, και η κάτω με τη χιλιομετρική ένδειξη εμφάνισης του κινδύνου. Οι πινακίδες θα πρέπει να τοποθετούνται 400 m πριν από την επικίνδυνη θέση (διέλευση Πλατωνιών), ιδιαίτερα πριν από καμπύλα οδικά τμήματα, καθώς και να απέχουν μεταξύ τους απόσταση τουλάχιστον 200m. Η τοποθέτηση πινακίδων είναι αποτελεσματική μέθοδος ιδιαιτέρως στους δευτερεύοντες δρόμους και σε σημεία που είναι γνωστό ότι έχουν υπάρξει ατυχήματα με ελαφοειδή. Στο νησί της Ρόδου, συνίσταται η τοποθέτηση πινακίδων σε περιοχές που έχουν χαρακτηριστεί ως επικίνδυνες και στις οποίες είναι πιο πιθανό να προκληθούν ατυχήματα με Πλατώνια, ενώ εξίσου σημαντικό είναι το μέτρο της κοπής των θάμνων στους επικίνδυνους οδικούς άξονες. Η βλάστηση στα όρια του δρόμου μπορεί να είναι ιδιαίτερα ελκυστική για τα ελαφοειδή, καθώς παρέχει καταφύγιο ή τροφή. Παρόλα αυτά, η ύπαρξη της βλάστησης είναι πιθανόν να αυξήσει την πιθανότητα πρόκλησης ατυχημάτων. Η κοπή των θάμνων κατά μήκος του οδικού δικτύου σε περιοχές υψηλής συγκέντρωσης Πλατωνιών καθώς και σε περιοχές με έντονη πρόκληση ατυχημάτων είναι αναγκαίο μέτρο για τον περιορισμό των τροχαίων ατυχημάτων. Η κοπή των θάμνων έχει ως στόχο τη μείωση της προσέλευσης των Πλατωνιών στις άκρες του δρόμου, ενώ παράλληλα αυξάνει την ορατότητα του οδηγού και συνεπώς τον χρόνο αντίδρασής του. Σύμφωνα με έρευνα, η αφαίρεση της βλάστησης παράλληλα του οδικού δικτύου, μείωσε κατά 56% τον αριθμό των καταγεγραμμένων ατυχημάτων οχημάτων με ελαφοειδή. Το μέτρο αυτό περιλαμβάνει την απομάκρυνση των θάμνων, καθώς και άλλων επιθυμητών φυτών στα επιλεγμένα σημεία σε μια ζώνη 3-5 m από το οδόστρωμα, χωρίς ωστόσο να αφαιρούνται τα δέντρα, τα οποία είναι μεμονωμένα και δεν επηρεάζουν την ορατότητα των οδηγών, αναφέρεται στις προτάσεις που κατατέθηκαν στο αρμόδιο Υπουργείο Περιβάλλοντος.
Ζητούν μέτρα για τη διαχείριση του ελαφιού στο νησί της Ρόδου
