• Νέα δεδομένα στη νομολογία για τον καθορισμό αιγιαλού μετά την ψήφιση του ν. 5092/2024 • Πώς επηρεάζονται επιχειρήσεις και τοπικές αρχές
Μια σημαντική απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Πειραιά (ΔΕφΠειρ 47/2025) έφερε στο προσκήνιο τη νομική αβεβαιότητα που προκάλεσε η αλλαγή στη νομοθεσία για τον αιγιαλό και την παραλία στα Δωδεκάνησα. Η υπόθεση αφορούσε επιβολή προστίμου ύψους 40.656,80 ευρώ και πράξη άμεσης απομάκρυνσης κινητών στοιχείων (ομπρελοκαθισμάτων) από επιχείρηση στη Ρόδο, λόγω αυθαίρετης κατάληψης κοινόχρηστου χώρου αιγιαλού.
Η εταιρεία που διατηρεί κατάστημα υγειονομικού ενδιαφέροντος στην παραλία της Αρχαίας Καμείρου άσκησε αίτηση ακύρωσης κατά των διοικητικών πράξεων, προβάλλοντας ότι μετά την έναρξη ισχύος του νέου νόμου 5092/2024 καταργήθηκε το προγενέστερο καθεστώς περί καθορισμού του αιγιαλού στα Δωδεκάνησα, με αποτέλεσμα να μην είναι ξεκάθαρα τα όρια του αιγιαλού στην περιοχή.
Το ιστορικό της υπόθεσης
Τον Σεπτέμβριο του 2024, η Κτηματική Υπηρεσία Δωδεκανήσων Α’ πραγματοποίησε αυτοψία στην εν λόγω παραλιακή περιοχή και διαπίστωσε ότι η επιχείρηση είχε τοποθετήσει ομπρελοκαθίσματα χωρίς νόμιμη παραχώρηση, καταλαμβάνοντας έκταση 1.016,42 τ.μ. στη ζώνη του αιγιαλού. Οι ελεγκτές κατέγραψαν την παράβαση σε σχετική έκθεση αυτοψίας, βασιζόμενοι σε παλαιότερη απόφαση του 2013 που καθόριζε την οριογραμμή του αιγιαλού στην περιοχή.
Στις 11 Οκτωβρίου 2024, η Κτηματική Υπηρεσία επέβαλε πρόστιμο 40.656,80 ευρώ και εξέδωσε πράξη άμεσης απομάκρυνσης, διατάσσοντας την επιχείρηση να απομακρύνει τις εγκαταστάσεις της εντός 48 ωρών. Ωστόσο, η εταιρεία προσέφυγε στο Διοικητικό Εφετείο Πειραιά, υποστηρίζοντας ότι οι διοικητικές πράξεις ήταν νομικά αβάσιμες, καθώς ο καθορισμός του αιγιαλού είχε αλλάξει με τη νέα νομοθεσία.
Η νέα νομοθεσία και το κρίσιμο ζήτημα του καθορισμού αιγιαλού
Ο ν. 5092/2024, που τέθηκε σε ισχύ στις 4 Μαρτίου 2024, προκάλεσε σημαντικές αλλαγές στη ρύθμιση του αιγιαλού και της παραλίας στα Δωδεκάνησα. Μέχρι τότε, ίσχυε το καθεστώς του Κτηματολογικού Κανονισμού Δωδεκανήσου (κ.δ. 132/1929), που προέβλεπε ότι ο αιγιαλός εκτεινόταν 12 μέτρα πέραν της οριογραμμής του μεγίστου συνήθους χειμερίου κύματος. Με τη νέα νομοθεσία, ο αιγιαλός περιορίζεται πλέον αποκλειστικά στη ζώνη ξηράς που βρέχεται από τη θάλασσα κατά τις μεγαλύτερες και συνήθεις αναβάσεις των κυμάτων, ενώ η παραλία μπορεί να εκτείνεται έως 50 μέτρα από την οριογραμμή του αιγιαλού.
Σύμφωνα με τη μεταβατική διάταξη του άρθρου 23 παρ. 9 του ν. 5092/2024, επιβάλλεται νέος καθορισμός της οριογραμμής του αιγιαλού στις περιοχές των Δωδεκανήσων, ο οποίος δεν είχε ακόμη πραγματοποιηθεί την περίοδο που εκδόθηκαν οι προσβαλλόμενες πράξεις. Έτσι, τέθηκε το ερώτημα αν η επιβολή προστίμου και η διαταγή απομάκρυνσης μπορούσαν να βασιστούν σε προγενέστερη οριοθέτηση, που πλέον είχε καταργηθεί.
Η απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Πειραιά
Το Διοικητικό Εφετείο Πειραιά έκρινε ότι, δεδομένης της αλλαγής στη νομοθεσία, η έκθεση αυτοψίας και οι σχετικές διοικητικές πράξεις δεν είχαν νόμιμο έρεισμα. Συγκεκριμένα, το δικαστήριο διαπίστωσε ότι:
1. Ο αιγιαλός, όπως οριζόταν από τον προϊσχύοντα Κανονισμό του 1929, δεν είναι πλέον νομικά ισχύων μετά την ψήφιση του ν. 5092/2024.
2. Δεν είχε πραγματοποιηθεί νέος καθορισμός του αιγιαλού σύμφωνα με τις διατάξεις του νέου νόμου.
3. Η έκθεση αυτοψίας δεν περιείχε τεκμηριωμένα στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η καταληφθείσα έκταση εντασσόταν στη νέα ζώνη του αιγιαλού, όπως αυτή πλέον ορίζεται.
Κατά συνέπεια, το δικαστήριο αποφάσισε την ακύρωση τόσο της πράξης απομάκρυνσης όσο και του προστίμου, αναπέμποντας την υπόθεση στη Διοίκηση για τη σύνταξη νέας, νομίμως αιτιολογημένης έκθεσης αυτοψίας, λαμβάνοντας υπόψη τα νέα δεδομένα.
Οι επιπτώσεις της απόφασης
Η απόφαση αυτή αποτελεί σημαντικό προηγούμενο για αντίστοιχες περιπτώσεις στα Δωδεκάνησα, καθώς αναδεικνύει το νομικό κενό που δημιουργήθηκε με την αλλαγή του νομοθετικού καθεστώτος. Το κρίσιμο ζήτημα είναι ότι μέχρι να ολοκληρωθεί ο νέος καθορισμός των ορίων του αιγιαλού, οι τοπικές αρχές δεν μπορούν να βασίζονται σε προγενέστερες οριοθετήσεις για την επιβολή προστίμων ή τη λήψη κατασταλτικών μέτρων.
Η εξέλιξη αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε παραλιακές περιοχές των Δωδεκανήσων, καθώς παρέχει νομική βάση για την αμφισβήτηση παρόμοιων διοικητικών κυρώσεων. Παράλληλα, δημιουργεί την ανάγκη για άμεσες ενέργειες από την πλευρά της Διοίκησης, ώστε να ολοκληρωθεί ο νέος καθορισμός του αιγιαλού και να αποσαφηνιστούν οι κανόνες που διέπουν τη χρήση των παραθαλάσσιων χώρων.
Η ακύρωση του προστίμου των 40.656 ευρώ από το Διοικητικό Εφετείο Πειραιά δείχνει τη σημασία της ακριβούς εφαρμογής της νομοθεσίας για τον αιγιαλό και την παραλία. Μέχρι την πλήρη προσαρμογή των διοικητικών διαδικασιών στον ν. 5092/2024, είναι πιθανό να υπάρξουν κι άλλες παρόμοιες υποθέσεις, οι οποίες θα κριθούν με βάση το νέο καθεστώς.
Την υπόθεση χειρίστηκε η δικηγόρος κ. Ευη Χριστοδουλίδη.
